«Физика» пәнінен
жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 11-сынып
(жаратылыстану-математикалық бағыт)
Нұр-Сұлтан, 2020
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 11-сынып білім алушының «Физика» пәні бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар 11-сынып «Физика» пәні бойынша ұзақ мерзімді оқу бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бөлім / ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге оқушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім / ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныс негізгі орта білім беру мектебі мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.
МАЗМҰНЫ
1- ТОҚСАН 4
«Механикалық тербелістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 4
«Электромагниттік тербелістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 8
«Айнымалы ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 12
2- ТОҚСАН 17
«Толқындық қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 17
«Электромагниттік толқындар» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 23
«Толқындық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 27
3- ТОҚСАН 31
«Геометриялық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 31
«Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 35
«Атомдық және кванттық физика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 38
4- ТОҚСАН 51
«Космология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 51
«Физикалық практикум» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 55
1-ТОҚСАН
«Механикалық тербелістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 11.4.1.1 - эксперименттік, аналитикалық және графиктік тәсілмен гармоникалық тербелісті (х(t), v(t), a(t)) зерттеу
Бағалау критерийі Білім алушы
• графиктік тәсілмен гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, максимал үдеуін анықтайды;
• берілген тербеліс теңдеуін пайдалана отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін анықтайды, жылдамдықтың- уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазады және
графигін сызады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Жоғарғы деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Суретте дене тербелісінің x(t) тәуелділік графигі көрсетілген.
Графикті пайдалана отырып келесі шамаларды анықтаңыз:
(а) тербеліс амплитудасын
[1]
(b) тербеліс периодын
[1]
(с) тербеліс жиілігін
[2]
(d) бұрыштық жиілігін
[2]
(е) x(t) тәуелді теңдеуін
[1]
(f) максимал үдеуін
[2]
2. Дене тербелісінің ? = 0.2???2.5?? тәуелділік теңдеуі берілген
Берілген теңдеуді пайдалана отырып, келесі шамаларды анықтаңыз: (а) тербеліс амплитудасын
(b) тербелістің бұрыштық жиілігін (с) тербеліс жиілігін
(d) тербеліс периодын
(е) ?(?) тәуелділік теңдеуін жазыңыз
(f) ?(?) тәуелділік графигін салыңыз
[1]
[1]
[1]
[2]
[2]
[2]
Жалпы балл: 18
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
графиктік тәсілмен
гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, максимал үдеуін анықтайды; 1 Графикті пайдалана отырып, тербеліс
амплитудасын жазады; 1
Графикті пайдалана отырып, тербеліс
периодын жазады; 1
Дененің тербеліс жиілігін формула
қолдана отырып, анықтап жазады; 1
1
Бұрыштық жиілігін формула қолдана
отырып, анықтап жазады; 1
1
x(t) тәуелділік теңдеуін алынған
мәліметтерді пайдалана отырып, жазады; 1
Дене қозғалысының максимал үдеуін
формуланы қолдана отырып, анықтап жазады; 1
1
берілген тербеліс
теңдеуін пайдалана отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, жылдамдықтың- уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазады және графигін сызады; 2 Тербеліс амплитудасын берілген
теңдеуді қолдана отырып, анықтайды; 1
Тербелістің бұрыштық жиілігін берілген
теңдеуді қолдана отырып, анықтайды; 1
Тербеліс жиілігін анықтайды; 1
тербеліс периодының формуласын
қолданады
Есептеу жұмыстарын дұрыс орындайды 1
1
максимал жылдамдықты анықтайды/
?(?) = ?’(t) екенін біледі жылдамдық теңдеуін жазады/ туындыны дұрыс есептейді 1
1
?(?) жиілігін өзгертпей косинус салады Амплитудасын дұрыс белгілейді 1
1
Жалпы балл 18
«Механикалық тербелістер» бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
графиктік тәсілмен гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін,
бұрыштық жиілігін,
максимал үдеуін анықтайды; графиктік тәсілмен гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, максимал үдеуін анықтау қиындықтар тудырады. графиктік тәсілмен гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, максимал үдеуін анықтауда қателер жібереді. графиктік тәсілмен гармоникалық тербелістің (х(t), v(t), a(t)) зерттеп, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін, максимал үдеуін дұрыс анықтайды.
берілген тербеліс
теңдеуін пайдалана
отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық
жиілігін анықтайды, жылдамдықтың-уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазады және графигін сызады; берілген тербеліс тең ін пайдалана отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін анықтау, жылдамдықтың-уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазу және графигін сызу қиындық тудырады. берілген тербеліс тең ін пайдалана отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін анықтауда, жылдамдықтың-уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазуда және графигін сызуда қате жібереді. берілген тербеліс тең ін пайдалана отырып, тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін, бұрыштық жиілігін анықтайды, жылдамдықтың-уақытқа қатысты тәуелділік теңдеуін жазады және графигін дұрыс сызады;
7
«Электромагниттік тербелістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 11.4.2.2 - механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіру;
- компьютерлік моделдеу арқылы заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін зерттеу;
11.4.2.1-еркін және еріксіз тербелістердің пайда болуы шарттарын сипаттау;
Бағалау критерийі Білім алушы
• механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіреді;
• компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін зерттейді;
• еркін және еріксіз тербелістерді ажырата отырып, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары жиілікті генераторды қайда қолданатынын біледі
Ойлау дағдыларының деңгейлері
Білу және түсіну Қолдану
Жоғарғы деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіре отырып, берілген кестені толықтырыңыз
Механикалық тербеліс Электромагниттік тербеліс
Физикалық шама
атауы Белгіленуі немесе
формуласы Физикалық шама
атауы Белгіленуі немесе
формуласы
Масса L
μ Кедергі
Жылдамдық Ток күші
Потенциалдық энергия ?2
2?
??2
2 Катушканың магнит өрісінің энергиясы
?
?0 = √? Тербелмелі контурдың меншікті тербеліс жиілігі
[6]
2. Компьютерлік моделдеу арқылы алынған зарядтың уақытқа тәуелді графигі берілген.
Графикті пайдалана отырып, келесі шамаларды анықтаңыз.
(а) зарядтың максимал шамасын
(b) егер Т=20 мс болса, тербеліс жиілігін (с) тербелістің бұрыштық жиілігін
(d) зарядтың уақытқа тәуелділік теңдеуін q(t) жазыңыз (е) ток күшінің уақытқа тәуелділік теңдеуін I(t) жазыңыз.
3. (а) Еркін электромагниттік тербеліс дегеніміз не?
[1]
[1]
[2]
[1]
[2]
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
(b) (і) еріксіз электромагниттік тербеліс дегеніміз не?
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
(іі) еріксіз электромагниттік тербелісті тудыратын жүйелерді атаңыз
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
(с) Жиілігі 1МГц жоғары жиілікті тудыратын генераторларды қайда қолданады?
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
Жалпы балл: 17
Бағалау критерийі Тапсыр ма № Дескриптор Балл
Білім алушы
механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді
сәйкестендіреді; 1 механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіре отырып, берілген кестені дұрыс толықтырады; (егер екеуі қате болса, 5 балл; төртеуі қате
болса, 4 балл; алтауы қате болса, 3 балл ) 6
компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін зерттейді; 2 зарядтың уақытқа тәуелді графикті пайдалана
отырып, зарядтың максимал шамасын анықтайды; 1
тербеліс жиілігін анықтайды; 1
тербелістің бұрыштық жиілігін формула
қолдана отырып анықтайды; 1
1
алынған мәліметтерді пайдалана отырып,
зарядтың уақытқа тәуелділік теңдеуін q(t) жазады; 1
ток күшінің амплитудасын анықтайды /
ток күшінің теңдеуі заряд теңдеунің туындысы екенін біледі
ток күшінің уақытқа тәуелділік теңдеуін I(t) жазады;/ туындыны дұрыс есептейді 1
1
еркін және еріксіз тербелістерді ажырата отырып, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары жиілікті генераторды қайда қолданатынын біледі 3 еркін электромагниттік тербеліс анықтамасын
жазады; 1
еріксіз электромагниттік тербеліс анықтамасын
жазады; 1
еріксіз электромагниттік тербелісті тудыратын
жүйелердің аттарын дұрыс жазады; 1
жиілігі 1МГц жоғары жиілікті тудыратын генераторларды қайда қолданатынын дұрыс жазады; 1
Жалпы балл 17
«Электромагниттік тербелістер» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіреді; механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіру қиындық туғызады; механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді сәйкестендіруде қателер жібереді; механикалық тербелістер мен электромагниттік тербелістерді дұрыс сәйкестендіреді;
компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа
тәуелді графиктерін зерттейді; компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін зерттеу қиындық туғызады; компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін зерттеуде қателер жібереді; компьютерлік моделдеу арқылы алынған заряд пен ток күшінің уақытқа тәуелді графиктерін дұрыс зерттейді;
еркін және еріксіз тербелістерді ажырата отырып, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары
жиілікті генераторды қайда қолданатынын біледі еркін және еріксіз тербелістерді ажырату, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары жиілікті генераторды қайда қолданатынын сипаттау қиындық туғызады, еркін және еріксіз тербелістерді ажыратуда, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары жиілікті генераторды қайда қолданатындығын сипаттауда қателер жібереді; еркін және еріксіз тербелістерді ажырата отырып, электромагниттік тербелістерді тудыратын жүйелерді және жоғары жиілікті генераторды қайда қолданатынын біледі;
11
«Айнымалы ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - синусоидалы айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде көрсете алу
- айнымалы ток тізбегінде тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттау;
11.4.3.9 - резонанс шартын түсіндіру және оның қолданылуына мысал келтіру;
11.4.3.13 - трансформатор орамасындағы орам санын эксперимент арқылы анықтау;
Бағалау критерийі Білім алушы
• берілген графикті қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтайды және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде көрсете алады;
• айнымалы ток тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттайды;
• білу, резонанс шартын түсіндіру және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіреді;
• трансформатордың сұлбасын пайдалана отырып, түрін ажыратады, бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын
қолдана отырып, орам санын анықтайды;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Жоғарғы деңгей дағдысы
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1.Суретте осциллограф арқылы алынған айнымалы кернеудің-уақытқа тәуелділік графигі бейнеленген.
Осциллографтың бір бөлігі уақытқа қатысты 20 мс, ал кернеуі 1.5 В (а) толық бір тербеліске кеткен уақытты анықтаңыз.
[1]
(b) тербелістің бұрыштық жиілігін анықтаңыз.
[1]
(с) айнымалы кернеудің максимал шамасын анықтаңыз.
[1]
(d) айнымалы кернеудің-уақытқа тәуелді теңдеуін жазыңыз.
[1]
2.(а) Актив кедергі дегеніміз не?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
[1]
(b) Актив кедергісі 20 Ом болатын және кернеуі u =308cos314t заңдылығы бойынша өзгеретін тізбектің ток күшінің теңдеуін жазыңыз.
i =
(с) Актив кедергідегі кернеу мен ток күшінің тербеліс фазалар айырымы А) ? − ге артта қалады
2
В) ? − ге озады
2
С) 0
D) ? − ге артта қалады
4
3. (а) Электр тізбегіндегі резонансқа анықтама беріңіз.
[2]
[1]
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
[1]
(b) Резонанстың байқалу шартын сипаттаңыз.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
[1]
(с) Кернеулер резонансының қолдану аясын бір мысал жазыңыз.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
[1]
4. Оқушының зерттеу жұмысында қолданылған трансформатордың сұлбасы төменде берілген.
(а) берілген сұлбаны пайдаланып, трансформатордың түрін ажыратыңыз.
.............................................................................................................................................................
[1]
(b) Оқушы зерттеу жұмысына пайдаланылған трансформатор мәндерін қолдана отырып, төмендегі шамаларды анықтаңыз.
(і) екінші ретті орамдағы кернеудің мәнін
(іі) бірінші ретті орамдағы кернеу мәнін
[1]
[2]
(ііі) егер трансформатордың бірінші ретті орам саны 400-ге тең болса, екінші ретті орам саны қанша болатындығын анықтаңыз.
[1]
Бағалау критерийі Тапсыр ма № Дескриптор Балл
Білім алушы
берілген графикті
қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтайды және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде
көрсете алады; 1 толық бір тербеліске кеткен уақытты графикті
пайдалана отырып анықтайды; 1
тербелістің бұрыштық жиілігін формуланы
қолдана отырып анықтайды; 1
айнымалы кернеудің максимал шамасын
графикті пайдалана отырып анықтайды; 1
айнымалы кернеудің-уақытқа тәуелді теңдеуін алынған мәліметтерге сүйене отырып, дұрыс жазады; 1
айнымалы ток
тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттайды; 2 айнымалы ток тізбегіндегі актив кедергінің
ролін дұрыс сипаттап жазады; 1
ток күшінің максимал мәнін есептейді ток күші теңдеуін жазады; 1
1
актив кедергідегі кернеу мен ток күшінің тербеліс фазаларының айырымын дұрыс анықтайды 1
айнымалы токтың резонансын білу, резонанс шартын
түсіндіру және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіреді; 3 электр тізбегіндегі резонанс анықтамасын
жазады; 1
резонанстың байқалу шартын сипаттайды; 1
кернеулер резонансының қолдану аясын бір нақты мысал келтіреді; 1
трансформатордың сұлбасын пайдалана отырып, түрін ажыратады, бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын қолдана отырып, орам санын анықтайды; 4 берілген сұлбаны пайдаланып,
трансформатордың түрін ажыратады; 1
зерттеу жұмысына пайдаланылған тансформатордың мәндерін қолдана отырып,
(і) (іі) бірінші және екінші ретті орамның кернеулерін анықтайды;
(ііі) берілген мәліметті қолдана отырып, екінші ретті орам санын анықтайды.
1
1
1
1
Жалпы балл 16
«Айнымалы ток» бөлімі бойыншажиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
берілген графикті қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтайды және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде көрсете
алады; берілген графикті қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтау және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде көрсету қиындық тудырады; берілген графикті қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтауда және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде көрсетуде қателер жібереді; берілген графикті қолдана отырып, қажетті физикалық шамаларды анықтайды және айнымалы ток немесе кернеуді гармоникалық функция түрінде дұрыс көрсетеді;
айнымалы ток
тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме
кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттайды; айнымалы ток тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттау қиындық тудырады; айнымалы ток тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын сипаттауда қателер жібереді; айнымалы ток тізбегіндегі актив кедергінің ролін, ток күші мен кернеудің теңдеулерін және тек активті жүктеме кезінде(резистор) фаза ығысуын дұрыс сипаттайды;
айнымалы токтың
резонансын білу, резонанс шартын түсіндіру және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіреді; айнымалы токтың резонансын сипаттауда, резонанс шартын түсіндіруде және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіруде қиындық туындайды; айнымалы токтың резонансын сипаттауда, резонанс шартын түсіндіруде және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіруде қателер жібереді; айнымалы токтың резонансын білу, резонанс шартын түсіндіру және кернеу резонансының қолданылуына мысал келтіреді;
трансформатордың сұлбасын пайдалана
отырып, түрін ажыратады, бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын қолдана отырып, орам санын
анықтайды; трансформатордың сұлбасын пайдалана отырып, түрін ажырату, бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын қолдана отырып, орам санын анықтау қиындық туғызады; трансформатордың сұлбасын пайдалана отырып, түрін ажыратуда бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын қолдана отырып, орам санын анықтауда қателер жібереді; трансформатордың сұлбасын пайдалана отырып, түрін ажыратады, бірінші және екінші ретті орамдағы кернеулерді және трансформатор формуласын қолдана отырып, орам санын анықтайды;
2-ТОҚСАН
«Толқындық қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 11.5.1.1 - ауадағы тұрғын дыбыс толқындарының пайда болуын зерттеу;
11.5.1.4 - Гюйгенс принципін және механикалық толқындарда дифракциялық көріністі бақылаудың шарттарын түсіндіру
- графикалық әдісті қолданып түйіндер мен шоғырларды анықтау және тұрғын толқындардың пайда болуын түсіндіру;
- судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттеу
Бағалау критерийі Білім алушы
• Ауада пайда болған тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін және таратушы көзден шыққан микротолқының жазық поляризацияланатындығы қалай анықтауға болатындығын сипаттайды;
• Дифракция құбылысын Гюйгенс принципіне сүйене отырып сипаттайды, суретін сызады;
• Аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның пайда болуын түсіндіреді, графикалық әдісті қолдана отырып, түйіндер мен шоғырларды анықтайды және тұрғын толқынның ұзындығы мен фазаларын анықтай алады;
• судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті
шамаларды сипаттайды;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 30 минут
Тапсырмалар
1. Төмендегі суретте микротолқынның толқын ұзындығын анықтау үшін қолданылатын құрылғы сұлбасы бейнеленген.
Таратушы көзден шыққан микротолқын TP бағытында металл пластинаға қарай перпендикуляр қозғалады. Тұрғын толқын ТР аралығында пайда болады.
(і) неліктен бұл аралықта тұрғын толқын пайда болатындығын түсіндіріп жазыңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
(іі) микротолқынды қабылдайтын D детекторды Т мен Р аралығында ақырындап қозғаса, сигнал біресе күшейеді, біресе әлсірейді. Екі жақын жатқан әлсіз сигналдардың арасы 1.4 см.
Микротолқынның келесі шамаларын анықтаңыз:
1. толқын ұзындығын
2. жиілігін
2. (а) Келесі физикалық құбылысқа анықтама беріңіз.
толқын ұзындығы = cм [1]
жиілік = Гц [2]
Дифракция ......................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
(b) Су бетіндегі толқынның дифракция суретін аяқтаңыз.
[2]
(с) Гюйгенс принципіне сүйене отырып, дифракция құбылысын сипаттаңыз
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
3. (а) Аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның пайда болуын түсіндіріп, жазыңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
(b) Суретте скрипканың ішегінің қозғалысы нәтижесінде пайда болған тұрғын толқын графигі бейнеленген.
(і) жоғарыда көрсетілген суреттегі қандай әріп шоғырды көрсетеді?
(іі) берілген суретті пайдалана отырып, тұрғын толқын ұзындығын анықтаңыз.
[1]
[2]
(ііі) көрсетілген нүктелердің фаза айырымын жазыңыз
X және Y .................................................................................................
X және Z .................................................................................................
[2]
4. Суретте толқындық машина арқылы су бетінде екі көзден алынған интерференция бейнеленген.
(і) суретті қолдана отырып, толқын жылдамдығы бірдей екендігін дәлелдеуге болады?
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[1]
(іі) суретте S1 көзен шыққан толқын S2 көзінен шыққан толқыннан жарты толқын ұзындығына қалған нүктелерді түзу арқылы қосып, Х әріпімен белгілеңіз.
[2]
Жалпы балл: 22
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
ауада пайда болған
тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана
отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін сипаттайды; 1 Тұрғын толқынның пайда болуын негізгі
терминдерді қолдана отырып дұрыс жазады; 1
1
Микротолқынның ұзындығын дұрыс
анықтайды;
Микротолқынның жиілігін формуланы қолдана отырып, дұрыс анықтайды; 1
1
1
дифракция құбылысын
Гюйгенс принципіне сүйене отырып
сипаттайды, суретін сызады; 2 Дифракция анықтамасын дұрыс жазады; 1
Су бетіндегі толқынның дифракциясын дұрыс
аяқтап салады; 1
1
Гюйгенс принципіне сүйене отырып,
дифракция құбылысын дұрыс сипаттайды; 1
1
аспап ішегінің
қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның
пайда болуын түсіндіреді, графикалық әдісті қолдана отырып, түйіндер мен шоғырларды анықтайды және тұрғын толқынның ұзындығы мен
фазаларын анықтай алады; 3 Аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын
толқынның пайда болуын терминдерді дұрыс қолдана отырып, жазады; 1
1
Берілген графикті пайдалана отырып, түйін
мен шоғырды анықтайды; 1
Берілген графикті пайдалана отырып, толқын
ұзындығын анықтайды; 1
1
көрсетілген нүктелер арасындағы фаза
айырымын дұрыс жазады; 1
1
судың бетінде екі көзде
пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті шамаларды сипаттайды; 4 суретті қолдана отырып, толқын
жылдамдығы бірдей екендігін дұрыс дәлелдейді; 1
Бір-бірінен жарты толқын ұзындығына қалған
нүктелерді түзу арқылы қосып, Х әріпімен дұрыс белгілейді; 1
1
Жалпы балл 20
«Толқындық қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
ауада пайда болған тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін және таратушы көзден шыққан микротолқының жазық поляризацияланатындығ ы қалай анықтауға болатындығын
сипаттайды; ауада пайда болған тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін және таратушы көзден шыққан микротолқының жазық поляризацияланатындығы қалай анықтауға болатындығын сипаттау қиындық туғызады; ауада пайда болған тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін және таратушы көзден шыққан микротолқының жазық поляризацияланатындығы қалай анықтауға болатындығын сипаттауда қателер жібереді; ауада пайда болған тұрғын дыбыс толқындарының сұлбасын пайдалана отырып, неліктен тұрғын толқын пайда болатындығын, оның толқын ұзындығы мен жиілігін және таратушы көзден шыққан микротолқының жазық поляризацияланатындығы қалай анықтауға болатындығын сипаттайды;
дифракция құбылысын Гюйгенс принципіне сүйене отырып
сипаттайды, суретін сызады; дифракция құбылысын Гюйгенс принципіне сүйене отырып сипаттау, суретін сызу қиындық туғызады; дифракция құбылысын Гюйгенс принципіне сүйене отырып сипаттауда, суретін сызуда қателер жібереді; дифракция құбылысын Гюйгенс принципіне сүйене отырып сипаттайды, суретін сызады;
аспап ішегінің
қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның
пайда болуын түсіндіреді, графикалық әдісті қолдана отырып, аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның пайда болуын түсіндіру, графикалық әдісті қолдана отырып, түйіндер мен шоғырларды
анықтау және тұрғын толқынның ұзындығы мен фазаларын анықту аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның пайда болуын түсіндіруде, графикалық әдісті қолдана отырып, түйіндер мен шоғырларды
анықтауда және тұрғын толқынның ұзындығы мен фазаларын анықтауда аспап ішегінің қозғалысы кезіндегі тұрғын толқынның пайда болуын түсіндіреді, графикалық әдісті қолдана отырып, түйіндер мен
шоғырларды анықтайды және тұрғын толқынның ұзындығы мен
түйіндер мен шоғырларды анықтайды және тұрғын толқынның ұзындығы мен
фазаларын анықтай алады; қиындық туғызады; қателер жібереді; фазаларын анықтай алады;
судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті
шамаларды сипаттайды; судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті шамаларды сипаттау қиындық туғызады; судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті шамаларды сипаттауда қателер жібереді; судың бетінде екі көзде пайда болған интерференцияны зерттей отырып, қажетті шамаларды сипаттайды;
«Электромагниттік толқындар» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - жоғары жиілікті электромагниттік тербелістердің модуляциясы мен детекторлауды сипаттау;
- амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажырату;
- аналогтықпен салыстырғанда сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтарын түсіндіру;
- байланыс құралдарын жүйелеу және оларды жетілдірудің жолдарын ұсыну;
Бағалау критерийі Білім алушы
• жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін қолданатынын сипаттайды;
• суретті пайдалана отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажыратады және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын жазады;
• сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай отырып, жазады;
• Байланыс құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын ұсынады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. (а) Жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болады? (і) ...............................................................................................
(іі) ..............................................................................................
[2]
(b) детекторды қолдану мақсатын сипаттап жазыңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
2. Суретте жоғары жиіліктегі тербелістердің модуляциялануы бейнеленілген.
(а) жоғарыда көрсетілген әр суреттің атауын жазыңыз.
[2]
(b) амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияның айырмашылықтары қандай екендігін сипаттап жазыңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
3. сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін атап жазыңыз. (і) артықшылығы ..............................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
(іі) кемшілігі .....................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
4. Теледидар құралдарын жетілдірудің жолдарын ұсыныңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[2]
Жалпы балл: 12
Бағалау критерийі Тапсырм а
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
жоғары жиілікті
электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін қолданатынын сипаттайды; 1 Жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті
қалай модуляциялауға болатындығының екі мысалын жазады 1
1
детекторды қолдану мақсатын сипаттап
жазады 1
1
суретті пайдалана
отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажыратады және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын жазады; 2 4 дұрыс жауапқа 2 ұпай
2-3 дұрыс жауапқа 1 ұпай
0-1 дұрыс жауапқа 0 ұпай 1
1
амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM)
модуляцияның айырмашылықтары қандай екендігін сипаттап жазады 1
1
сандық форматтағы
сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай отырып, жазады; 3 сандық форматтағы сигналды берудің
артықшылықтары мен кемшіліктерін жазады 1
1
байланыс
құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын ұсынады; 4 Теледидар құралдарын жетілдірудің жолдарын
ұсынады 1
1
Жалпы балл 12
«Электромагниттік толқындар» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін
қолданатынын сипаттайды; жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін қолданатынын сипаттау қиындық туғызады; жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін қолданатынын сипаттауда қателер жібереді; жоғары жиілікті электромагниттік тербелісті қалай модуляциялауға болатындығын және детекторды не үшін қолданатынын дұрыс
сипаттайды;
суретті пайдалана отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажыратады және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын
жазады; суретті пайдалана отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажырату және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын жазу қиындық туғызады; суретті пайдалана отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажыратуда және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын жазуда қателер жібереді; суретті пайдалана отырып, амплитудалық (АМ) және жиіліктік (FM) модуляцияны ажыратады және модуляцияға дейінгі және кейінгі графиктерді ажыратып, атауын дұрыс жазады;
сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай
отырып, жазады; сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау қиындық туғызады; сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтауда қателер жібереді; сандық форматтағы сигналды берудің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай отырып, дұрыс жазады;
байланыс құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын ұсынады; байланыс құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын ұсыну қиындық туғызады; байланыс құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын ұсынуда қателер жібереді; байланыс құралдарын кемшілігін атай отырып, жетілдірудің жолдарын дұрыс ұсынады;
26
«Толқындық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - механикалық және жарық толқындарының интерференциялық көріністеріне салыстырмалы талдау жүргізу;
- жұқа пленкаға түскен және шағылған жарықтардан пайда болған интерференциялық максимумдар мен минимумдарды бақылау шарттарын анықтау;
- жарықтың толқын ұзындығын дифракциялық тордың көмегімен эксперимент арқылы анықтау;
- жарықтың қасиеттерін талдай отырып, эксперимент арқылы жарықтың электромагниттік табиғатын дәлелдеу;
Бағалау критерийі Білім алушы
• Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстырады;
• Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын анықтайды;
• Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын анықтайды;
• Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдейді;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстырыңыз Механикалық толқын интерференциясының шарттары және қолдануы
.......................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
Жарық толқынының интерференциясының шарттары және қолдануы
.........................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
[4]
2. Сыну көрсеткіші 1.2 болатын қабықшаға нормаль бағытпен түсетін толқын ұзындығы 550 нм жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын анықтаңыз.
[3]
3. Оқушы зерттеу жұмысы кезінде бір миллиметрде 120 сызықшасы бар дифракциялық торға монохроматты жарық түсірген.
Бірінші ретті екі спектр арасы 76 см. Дифракциялық тордан экранға дейінгі арақашықтық 165 см.
(а) дифракциялық тордың периодын анықтаңыз.
[2]
(b) дифракциялық торға келіп түскен монохроматты жарықтың толқын ұзындығын анықтаңыз.
4. (а) Жарықтың қасиеттерін атаңыз. (і) ..........................................................
(іі) .........................................................
(ііі) ........................................................
(іv) ........................................................
(v) .........................................................
(vi) ........................................................
[3]
[3]
(b) жарықтың қандай негізгі үш қасиеті арқылы оның электромагнитті толқын екенін дәлелдеуге болады?
.............................................................................................................................................................
[3]
Жалпы балл: 18
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
Механикалық толқын мен жарық толқындарының
интерференциясын салыстырады; 1 механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстырады; 1
1
1
1
Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын
анықтайды; 2 Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын формула қолдана отырып, анықтайды; 1
1
1
Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын
анықтайды; 3 Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын формуланы және берілген суретті пайдаланып анықтайды; 1
1
1
1
1
Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін
дәлелдейді; 4 Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдейді; 1
1
1
1
1
1
Жалпы балл 18
«Толқындық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстырады; Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстыруда қиындық туындайды; Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын салыстыруда қателер жібереді; Механикалық толқын мен жарық толқындарының интерференциясын дұрыс салыстырады;
Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда
болатындай минимал қалыңдығын анықтайды; Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын анықтау қиындық туғызады; Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын анықтауда қателер жібереді; Жарық үшін шағылудың интерференциялық минимумы пайда болатындай минимал қалыңдығын дұрыс анықтайды;
Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты
сәуленің толқын ұзындығын анықтайды; Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын анықтау қиындық туғызады; Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын анықтауда қателер жібереді; Берілген эксперимент нәтижелерін пайдалана отырып, дифракциялық тордың периодын және түскен монохроматты сәуленің толқын ұзындығын анықтайды;
Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдейді; Жарықтың қасиеттерін атау және оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдеу қиындық туғызады; Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдеуде қателер жібереді; Жарықтың қасиеттерін атай отырып, оның электромагнитті толқын екендігін дәлелдейді;
30
3- ТОҚСАН
«Геометриялық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - шынының сыну көрсеткішін эксперименттік жолмен анықтау және экспериментті жақсартудың жолдарын ұсыну;
- линзалар жүйесінде сәулелердің жолын салу;
- әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолдану;
- телескоп, микроскоп және лупадағы сәуленің жолын салу және түсіндіру;
Бағалау критерийі Білім алушы
• транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтайды, берілген шынының сыну көрсеткішін анықтайды және шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтайды;
• мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып, екінші линзадан шыққан кескінді салып көрсетеді;
• әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолданады;
• микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу арқылы алады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Жоғарғы деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Оқушы шынының сыну көрсеткішін анықтау үшін зерттеу жұмысын жасаған. Зерттеу жұмысының сұлбасында шыны пластинаның орыны, түскен және сынған сәулелер бейнеленген.
(а) Транспортирді қолдана отырып, сәуленің түсу және сыну бұрыштарын өлшеңіз.
[2]
(b) алынған мәліметтерді пайдалана отырып, берілген шынының сыну көрсеткішін анықтаңыз.
[2]
(с) шыныдан ауаға өткен сәулені салып көрсетіңіз.
[1]
2. Суретте линзалар жүйесі бейнеленілген.
(а) суреттегі мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып, екінші линзадан шыққан кескінді салып көрсетіңіз.Масштабты сақтаңыз.Дене биіктігі 25 см
[3]
3. Екі жағы дөңес линзаның қисықтық радиустары 50 см тең. Линзаның сыну көрсеткіші 1.5.
Есептеңіз
(і) линзаның фокустық арақашықтығын
(іі) линзаның оптикалық күшін
4. Суретте микроскоптың ішкі құрлысы мен АВ денесі берілген.
[2]
[2]
АВ денесін микроскоп арқылы қарағандағы ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу арқылы алыңыз.
[3]
Жалпы балл: 15
Бағалау критерийі Тапс ырма
№ Дескриптор
Балл
Білім алушы
транспортирді қолдана 1 транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен 1
отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтайды; 1
сынған сәуле бұрышын берілген шынының сыну көрсеткішін анықтайды; 1
анықтайды, берілген 1
шынының сыну шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтайды; 1
көрсеткішін анықтайды
және шыныдан ауаға
өткен сәуле жүрісін
аяқтайды;
мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып,
екінші линзадан
шыққан кескінді салып көрсетеді; 2 Масштабты сақтады
1-ші кескінді дұрыс салды 2-ші кескінді дұрыс салды 1
1
1
әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер
шығаруда қолданады; 3 линза жасаушылар формуласын қолданады линзаның фокустық арақашықтығын анықтайды; линзаның оптикалық күшінің формуласы үшін линзаның оптикалық күшін анықтайды; 1
1
1
1
микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу
арқылы алады; 4 1- ші кескінді дұрыс салды
2- ші кескінді сәуле жүрісін(тұтас сызық)
және сауле жалғасын(пунктир сызық) дұрыс салу арқылы тапты 1
1
1
Жалпы балл 15
«Геометриялық оптика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтайды, берілген
шынының сыну көрсеткішін анықтайды және шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтайды; транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтау, берілген шынының сыну көрсеткішін анықтау және шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтау қиындық туғызады; транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтауда, берілген шынының сыну көрсеткішін анықтауда және шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтауда қателер жібереді; транспортирді қолдана отырып, түскен сәуле мен сынған сәуле бұрышын анықтайды, берілген шынының сыну көрсеткішін анықтайды және шыныдан ауаға өткен сәуле жүрісін аяқтайды;
мәліметтерді және шартты белгілерді
қолдана отырып,
екінші линзадан
шыққан кескінді салып көрсетеді; мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып, екінші линзадан шыққан кескінді салу қиындық туғызады; мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып, екінші линзадан шыққан кескінді салуда қателер жібереді; мәліметтерді және шартты белгілерді қолдана отырып, екінші линзадан шыққан кескінді салып көрсетеді;
әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолданады; әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолдану қиындық туғызады; әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолдаған кезде қателер жібереді; әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда дұрыс қолданады;
микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу арқылы алады; микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу арқылы алу қиындық туғызады; микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін салу арқылы алуда қателер жібереді; микроскоп арқылы қарағандағы дененің ұлғайған кескінін сәулелер жүрісін дұрыс салу арқылы алады;
34
«Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - Эйнштейн постулаттары мен Лоренц түрлендірулерін есептер шығаруда қолдана отырып, релятивистік эффектіні түсіндіру;
- зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципін, оларда орын алатын релятивистік эффектіні ескере отырып түсіндіру;
Бағалау критерийі Білім алушы
• релятивистік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін анықтайды;
• шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артатындығын анықтайды;
• зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципіне сүйене отырып сипаттайды және қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы неліктен өзгеретіндігін
түсіндіреді;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Поезд массасы 3000 т. Массасы релятивистік эффект салдарынан 1 г-ға өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін анықтаңыз.
[3]
2. Лабораториялық санақ жүйесінде 0.99 с жылдамдықпен қозғалатын тұрақты емес бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артады?
[2]
3. (а) Зарядталған бөлшектердің үдеткіштердегі қозғалысын сипаттаңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[4]
(b) неліктен қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы өзгереді?
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[3]
Жалпы балл: 12
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
релятивистік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін
анықтайды; 1 релятивистік эффект салдарынан массаның өсу үшін қажетті формуланы дұрыс жазады; формуланы түрлендіреді
дұрыс есептейді 1
1
1
шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артатындығын
анықтайды; 2 шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығын анықтайтын формуланы дұрыс жазады;
берілген формуланы қолдана отырып, дұрыс есептеу жүргізеді; 1
1
зарядталған 3 Зарядталған бөлшектердің үдеткіштердегі 1
бөлшектердің қозғалысын сипаттайды; 1
үдеткіштерінің 1
жұмыс істеу 1
принципіне сүйене отырып сипаттайды және
қозғалыстағы
қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы неліктен өзгеретіндігін дұрыс сипаттайды; 1
1
1
зарядталған
бөлшектің
радиусы неліктен
өзгеретіндігін
түсіндіреді;
Жалпы балл 12
«Салыстырмалы теорияның элементтері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
релятивтік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы
қажет екендігін анықтайды; релятивтік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін анықтау қиындық
туғызады; релятивтік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін анықтауда қателер жібереді; релятивтік эффект салдарынан массаның өсу үшін поезд қандай жылдамдықпен қозғалуы қажет екендігін дұрыс анықтайды;
шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше
есе артатындығын анықтайды; шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артатындығын анықтау қиындық туғызады; . шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артатындығын анықтауда қателер жібереді; шапшаң қозғалатын бөлшектің өмір сүру уақытының ұзақтығы неше есе артатындығын дұрыс анықтайды;
зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципіне сүйене отырып сипаттайды және қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы
неліктен өзгеретіндігін түсіндіреді; зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципіне сүйене отырып сипаттау және қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы неліктен өзгеретіндігін түсіндіру қиындық туғызады; зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципіне сүйене отырып сипаттауда және қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы неліктен өзгеретіндігін түсіндіруде қателер жібереді; зарядталған бөлшектердің үдеткіштерінің жұмыс істеу принципіне сүйене отырып сипаттайды және қозғалыстағы зарядталған бөлшектің радиусы неліктен өзгеретіндігін дұрыс түсіндіреді;
37
«Атомдық және кванттық физика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - фотоэффектінің табиғатын түсіндіру және оны қолдануға мысалдар келтіру;
- фотоэффектінің заңдары мен Эйнштейн теңдеуін есеп шығаруда қолдану
11.8.1.8 - фотосинтез және фотография үдерісін мысалға келтіре отырып, жарықтың химиялық әсерін сипаттау
- Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын түсіндіру
- сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, сызықтық спектрдің табиғатын түсіндіру;
- де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер шығаруда қолдану;
- де Бройль болжамын түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
• Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір-бірінен ажырата отырып, фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар келтіреді;
• фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтайды;
• жарықтың химиялық әсерін сипаттайды;
• Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын анықтайды және сутек атомындағы электрон бір энергетикалық деңгейден екінші энергетикалық деңгейге ауысқанда, атомның энергиясы қалай өзгеретіндігін біледі;
• сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша сызықты көруге болатындығын анықтайды;
• де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер шығаруда қолданады;
• де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. (а) Ішкі және сыртқы фотоэффект дегеніміз не?
Ішкі фотоэффект ............................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Сыртқы фотоэффект .....................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[2]
(b) Фотоэффект құбылысының қолдану аясына екі мысал келтіріңіз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[2]
2. Электрондардың күмістен шығу жұмысы 7.85×10-19 Дж. Күміс үшін фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтаңыз.
[2]
3. Жарықтың химиялық әсерін сипаттап жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................[1]
4. (а) Электрон үшінші орбитада болса, сутек атомы энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алады? Энергетикалық деңгейлер диаграмманы алып көрсетіңіз.
[2]
(b) Сутек атомындағы электрон бірінші энергетикалық деңгейден екіншіге ауысқанда, атомның энергиясы қалай өзгереді?
..........................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................[1]
5. Сутегі атомының қозбаған күйінде электрон 12 эВ энергия алады. Сутек атомының негізгі күйінің энергиясы -13.6 эВ.
Осы электрон төменгі энергетикалық күйге өткенде, сутек атомының шығару спектрінде қанша сызықты көруге болады?
[2]
6. Сутегі атомының бірінші Бор орбитасында электронның де Бройль толқын ұзындығын анықтаңыз.
Бірінші Бор орбитасының радиусы 5.3×10-11 м, электрон массасы 9.1×10-31 кг, электрон заряды 1.6×10-19 Кл, h=6.63×10-34Дж×с;
[4]
7. (а) Атақты француз ғалымы Луи де Бройль жарықтың әрі толқындық әрі корпускулалық екі жақтылық қасиетін одан ары дамытты. Осыған орай де Бройльдің болжамын жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[1]
(b) Де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[2]
Жалпы балл: 19
Бағалау критерийі Тапс ырма
№ Дескриптор
Балл
Білім алушы
Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір- бірінен ажырата отырып, фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар
келтіреді; 1 ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір- бірінен дұрыс ажыратып жазады;
фотоэффект құбылысының қолдану аясына дұрыс
екі мысал келтіреді; 1
1
1
1
фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтайды; 2 күміс үшін фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын формуланы қолдана отырып, дұрыс анықтайды; 1
1
жарықтың химиялық әсерін сипаттайды; 3 жарықтың химиялық әсерін дұрыс сипаттап жазады; 1
Бор постулаттарына сүйеніп атомның
орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын анықтайды және сутек атомындағы электрон бір энергетикалық деңгейден екінші энергетикалық деңгейге ауысқанда, атомның энергиясы қалай
өзгеретіндігін біледі; 4 Электрон үшінші орбитада болса, сутек атомы энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын дұрыс анықтап суретін салады; Сутек атомындағы электрон бірінші энергетикалық деңгейден екіншіге ауысқанда, атомның энергиясы қалай өзгеретіндігін дұрыс жазады; 1
1
1
сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша
сызықты көруге болатындығын анықтайды; 5 электрон төменгі энергетикалық күйге өткенде, сутек атомының шығару спектрінде қанша сызықты көруге болатындығын дұрыс анықтайды; 1
1
де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер
шығаруда қолданады; 6 Сутегі атомының бірінші Бор орбитасында электронның де Бройль толқын ұзындығын формуланы қолдана отырып, дұрыс анықтайды; 1
1
1
1
де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені
сипаттап жазады; 7 де Бройльдің болжамын жазады;
Де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазады; 1
1
1
Жалпы балл 19
«Атомдық және кванттық физика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір- бірінен ажырата отырып, фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар
келтіреді; Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір-бірінен ажырату және фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар келтіру қиындық туғызады; Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір-бірінен ажыратуда және фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар келтіруде қателер жібереді; Ішкі және сыртқы фотоэффект құбылыстарын бір-бірінен ажырата отырып, фотоэффект құбылысының қолдану аясына мысалдар келтіреді;
фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтайды; фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтау қиындық туғызады; фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын анықтауда қателер жібереді; фотоэффектінің қызыл шекарасының толқын ұзындығын дұрыс анықтайды;
жарықтың химиялық әсерін сипаттайды; жарықтың химиялық әсерін сипаттауда қиындық туындайды; жарықтың химиялық әсерін сипаттауда қателер жібереді; жарықтың химиялық әсерін дұрыс сипаттайды;
Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант
шығара алатындығын анықтайды және сутек Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын анықтау және сутек атомындағы электрон бір
энергетикалық деңгейден екінші энергетикалық деңгейге ауысқанда, Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын анықтауда және сутек атомындағы электрон бір энергетикалық деңгейден екінші
энергетикалық деңгейге ауысқанда, атомның энергиясы қалай Бор постулаттарына сүйеніп атомның орнықты күйінің шартын ескере отырып, орбитада орналасқан сутек атомының энергиясы әртүрлі қанша квант шығара алатындығын анықтайды және сутек атомындағы электрон бір энергетикалық деңгейден екінші
энергетикалық деңгейге ауысқанда, атомның энергиясы қалай
атомындағы электрон бір энергетикалық деңгейден екінші энергетикалық деңгейге ауысқанда,
атомның энергиясы қалай өзгеретіндігін біледі; атомның энергиясы қалай өзгеретіндігін сипаттау қиындық туғызады; өзгеретіндігін сипаттауда қателер жібереді; өзгеретіндігін дұрыс сипаттап жазады;
сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша
сызықты көруге болатындығын анықтайды; сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша сызықты көруге болатындығын анықтау қиындық туғызады; сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша сызықты көруге болатындығын анықтауда қателер жібереді; сутегі атомының энергетикалық құрылымына сүйене отырып, оның шығару спектрінде қанша сызықты көруге болатындығын дұрыс анықтайды;
де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер
шығаруда қолданады; де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер шығаруда қолдану қиындық туғызады; де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер шығаруда қателер жібереді; де Бройль толқын ұзындығының формуласын есептер шығаруда дұрыс қолданады;
де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазады; де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазу қиындық тудырады; де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені сипаттап жазуда қателер жібереді; де Бройль болжамын дәлелдейтін тәжірибені дұрыс сипаттап жазады;
«Атом ядросының физикасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 11. 8.2.2 - радиоактивті ыдыраудың формуласын есептер шығаруда қолдану
11. 8.2.3 - атомдық ядроның байланыс энергиясын есептеу және меншікті байланыс энергиясының ядроның массалық санына тәуелділігін түсіндіру
11. 8.2.4 - ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолдану;
11. 8.2.6 - магнит өрісіндегі зарядталған бөлшектердің қозғалыс сипатын түсіндіру
11. 8.2.8 - ядролық реакторлардың құрылысы мен жұмыс істеу принципін сипаттау;
Бағалау критерийі Білім алушы
• радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдана отырып, берілген заттың жартылай ыдырау периодын және ыдырап кеткен массаны анықтайды;
• атомдық ядроның масса ақауын анықтай отырып, оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс энергиясын анықтайды;
• ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолданады;
• протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын салып көрсетеді;
• ядролық реакторлардың құрылысын біледі және нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап
жазады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Радиоактивті заттың активтілігі 8 күн ішінде төрт есе кеміген. (і) берілген заттың жартылай ыдырау периодын анықтаңыз.
[2]
(іі) егер заттың ыдырауға түскенге дейінгі массасы 4 г болса, ыдырап кеткен массасын анықтаңыз.
[2]
2. 4?? ядросы берілген. (4?? =4.00260м.а.б., ?? = 1.00728 м. а. б., ?? = 1.00867 м. а. б.)
2 2
(і) масса ақауын анықтаңыз
[2]
(іі) байланыс энергиясын анықтаңыз
[2]
(ііі) меншікті байланыс энергиясын анықтаңыз.
[2]
3. (а) Стронций атомын адам сүйектерде сіңіре алады. Бірақ сүйектердегі стронций адам өміріне өте қауіпті. Осы қауіптілікті түсіндіріңіз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
(b) Стронций ядросынан бета бөлшек ыршып шыққан. Төмендегі теңдеуді толықтырыңыз.
[2]
4. Ядродан протон босап шығып магнит өрісіне енгендігі төмендегі суретте көрсетілген.
протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын салып көрсетіңіз.
5. Суретте ядролық реактордың құрлысы бейнеленген.
[1]
(а) Әр бөліктің атауын жазыңыз.
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
3. ......................................................................................................................................................
4. ......................................................................................................................................................
5. ......................................................................................................................................................
6. ......................................................................................................................................................
[6]
(b) нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
[1]
Жалпы балл: 20
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
радиоактивті 1 радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдана 1
ыдыраудың отырып, берілген заттың жартылай ыдырау 1
формуласын периодын дұрыс анықтайды
қолдана отырып, ыдырап кеткен массаны формулаға сала отырып, 1
берілген заттың дұрыс анықтайды; 1
жартылай ыдырау
периодын және
ыдырап кеткен
массаны
анықтайды;
атомдық ядроның масса ақауын анықтай отырып, оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс
энергиясын анықтайды; 2 ядроның масса ақауын формулаға қойып, дұрыс анықтайды;
атом ядросының байланыс энергиясын формулаға қойып, дұрыс анықтайды;
меншікті байланыс энергиясын формулаға қойып, дұрыс анықтайды; 1
1
1
1
1
1
ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық
санның сақталу заңын қолданады; 3 Стронций элементінің адам өміріне қауіптілігін сипаттап жазады;
ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын дұрыс қолданады; 1
1
протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын
салып көрсетеді; 4 протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын дұрыс салып көрсетеді; 1
ядролық реакторлардың құрылысын біледі және нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап
жазады; 5 ядролық реакторлардың құрылысын суреттегі әрбір санның атауын дұрыс жазып көрсетеді; нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап жазыңыз; 6
1
Жалпы балл 20
«Атом ядросының физикасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдана отырып, берілген заттың жартылай ыдырау периодын және ыдырап кеткен массаны
анықтайды; радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдану және берілген заттың жартылай ыдырау периодын және ыдырап кеткен массаны анықтау қиындық туғызады; радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдануда және берілген заттың жартылай ыдырау периодын және ыдырап кеткен массаны анықтауда қателер жібереді; радиоактивті ыдыраудың формуласын қолдана отырып, берілген заттың жартылай ыдырау периодын және ыдырап кеткен массаны дұрыс анықтайды;
атомдық ядроның масса ақауын анықтай отырып, оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс энергиясын анықтайды; атомдық ядроның масса ақауын анықтау және оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс энергиясын анықтау қиындық туғызады; атомдық ядроның масса ақауын анықтауда және оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс энергиясын анықтауда қиындық туындайды; атомдық ядроның масса ақауын анықтай отырып, оның байланыс энергиясы мен меншікті байланыс энергиясын дұрыс анықтайды;
ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолданады; ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолдану қиындық туғызады; ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын қолдануда қателер жібереді; ядролық реакцияны жазу кезінде массалық және зарядтық санның сақталу заңын дұрыс қолданады;
протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын салып көрсетеді; протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын салып көрсетуде қиындық туындайды; протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын салып көрсетуде қателер жібереді; протонның магнит өрісіне енген кездегі қозғалысын дұрыс салып көрсетеді;
ядролық реакторлардың құрылысын біледі және нейтрондарды жұтып
алатын заттарды атап жазады; ядролық реакторлардың құрылысын және нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап жазу қиындық туғызады; ядролық реакторлардың құрылысын және нейтрондарды жұтып алатын заттарды атап жазуда қателер жібереді; ядролық реакторлардың құрылысын және нейтрондарды жұтып алатын заттарды дұрыс атап жазады;
47
«Нанотехнология және наноматериалдар» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары – наноматериалдардың физикалық қасиеттерін және оларды алудың жолдарын түсіндіру;
– нанотехнологияның қолданылуын талқылау
Бағалау критерийі Білім алушы
• наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жаза отырып, оларды алудың жолдарының екі тәсілін сипаттап жазады;
• нанотехнология дегеніміз не екендігін сипаттай отырып, машина жасау өнеркәсібінде қалай
қолданылатындығын сипаттап жазады;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты 15 минут
Тапсырмалар
1. (а) Наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................... [2]
(b) наноматериалдарды алудың екі тәсілін сипаттап жазыңыз.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................... [2]
2. (а) Нанотехнология дегеніміз ...................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................[1]
(b) Нанотехнологияның қолданыс аясын сипаттап жазыңыз.
Машина жасау өнеркәсібінде .......................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................[2]
Жалпы балл: 7
Бағалау критерийі Тапсыр ма № Дескриптор Балл
Білім алушы
наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жаза отырып, оларды алудың жолдарының екі тәсілін
сипаттап жазады; 1 наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жазады;
наноматериалдарды алудың екі тәсілін сипаттап жазады; 1
1
1
1
нанотехнология дегеніміз не екендігін сипаттай отырып, машина жасау өнеркәсібінде қалай қолданылатындығын
сипаттап жазады; 2 нанотехнологияның ережесін жазады; нанотехнологияның қолданыс аясының бірі машина жасау өнеркәсібіндегі ролін жазады; 1
1
1
Жалпы балл 7
«Нанотехнология және наноматериалдар» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жаза отырып, оларды алудың жолдарының екі тәсілін
сипаттап жазады; наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жазу және оларды алудың жолдарының екі тәсілін сипаттап жазу қиындық туғызады; наноматериалдардың физикалық қасиеттерін ашып жазуда және оларды алудың жолдарының екі тәсілін сипаттап жазуда қателер жібереді; наноматериалдардың физикалық қасиеттерін дұрыс ашып жазады және оларды алудың жолдарының екі тәсілін дұрыс сипаттап жазады;
нанотехнология дегеніміз не екендігін сипаттай отырып, машина жасау өнеркәсібінде қалай
қолданылатындығын сипаттап жазады; нанотехнология дегеніміз не екендігін сипаттау және машина жасау өнеркәсібінде қалай қолданылатындығын сипаттауда қиындық туғызады; нанотехнология дегеніміз не екендігін сипаттауда және машина жасау өнеркәсібінде қалай қолданылатындығын сипаттаудада қателер жібереді; нанотехнология дегеніміз не екендігін дұрыс сипаттап жазады және машина жасау өнеркәсібінде қалай қолданылатындығын дұрыс сипаттап жазады;
50
4- ТОҚСАН
«Космология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары - көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды қолдану
- Күннің сәулеленуін сипаттау үшін Стефан- Больцман және Винн заңдарын қолдану
- Жұлдыздар эволюциясын түсіндіру үшін Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдану;
11.10.1.10 - Хаббл заңын қолданып, Әлемнің жасын бағалай алу;
Бағалау критерийі Білім алушы
• көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды қолданады және есптеуді жүргізеді;
• Күннің беттік температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман заңын қолданады;
• Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін анықтайды;
• Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығын және жасын
анықтайды;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Қолдану
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Альтаир жұлдызының көрінерлік жұлдыздық шамасы 0.77m. Ол 16.8 жарық жылына тең қашықтықта орналасқан.
Альтаир жұлдызының абсолюттік жұлдыздық шамасын анықтаңыз.
[3]
2. Радиусы 7×105 км болатын Күн бетінің температураны анықтаңыз. Күннің жарқырауы 3.84×1026 Вт, δ=5.67×10-8 Вт/м2К4.
[4]
3. Суретте Герцшпрунг-Рассел диаграммасы бейнеленген.
(а) төменде көрсетілген бес тұжырымнан дұрысын(тарын) анықтап дөңгелектеп белгілеңіз.
1. жұлдыздардың көпшілігі қызыл ергежейлілер болып келеді.
2. негізгі тізбектегі К спектріндегі жұлдыздардың класының «өмірлік циклі», В спектріндегі жұлдыздардың класының «өмірлік циклінен» қысқарақ болады.
3. асқын алып жұлдыздардың орташа тығыздығы өте жоғары болады.
4. Денеб жұлдызының беттік температурасы 8550 К және ол М спектрдегі жұлдыздар класына жатады.
5. Эридан-40 жұлдызы ақ ергежейлілерге жатады, себебі оның массасы Күн массасының 0.5 құрайды.
[2]
(b) (а) тапсырмасында берілген бес тұжырымның қателерін анықтап, неліктен қате екендігін түсіндіріп жазыңыз.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
[3]
4. (а) алыстау жылдамдығы 1.5×104 км/с болатын галактиканың бізден қандай ара қаншалықты орналасқандығын анықтаңыз. (75 км/сМпк)
(b) осы галактиканың жасын анықтаңыз.
[2]
[2]
Жалпы балл: 16
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды қолданады және есптеуді жүргізеді; 1 Жарық жылын айналдырады.
Формуласы дұрыс Есептеуі дұрыс қажетті шамаға дұрыс 1
1
1
Күннің беттік температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман
заңын қолданады; 2 Күн беті ауданының формуласын жазды
1 м2 ауданнан бөлінетін қуат формуласын жазды Стефан-Больцман заңын қолданады; температурасын дұрыс анықтайды. 1
1
1
1
Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін
анықтайды; 3 Диаграммаға қатысты берілген тұжырымды ішінен дұрысын анықтайды. 1
1
Қате тұжырымды сипаттама жазады. неліктен қате екендігіне 1
1
1
Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығын және жасын анықтайды; 4 Формула жазады Есептейді Формула жазады есептейді 1
1
1
1
Жалпы балл 16
«Космология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін
формулаларды қолданады және есептеуді жүргізеді; көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды қолдану және есптеуді жүргізу қиындық тудырады; көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды қолдануда және есептеуді жүргізуде қателер жібереді; көрінерлік және абсолют жұлдыздық шаманы анықтау үшін формулаларды дұрыс қолданады және есептеуді жүргізеді;
Күннің беттік
температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман заңын қолданады; Күннің беттік
температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман заңын қолдану қиындық тудырады; Күннің беттік температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман заңын қолдануда қателер жібереді; Күннің беттік температурасын анықтау үшін Стефан-Больцман заңын дұрыс қолданады;
Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін анықтайды; Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін анықтау қиындық туғызады; Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін анықтауда қателер жібереді; Герцшпрунг-Рассель диаграммасын қолдана отырып, тұжырымдамалардың дұрысы мен қатесін анықтай алады;
Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығын және жасын анықтайды; Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығы мен жасын анықтауда қиындық тудырады; Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығы мен жасын анықтауда қателер жібереді; Хаббл заңын қолдана отырып, берілген галактиканың арақашықтығын және жасын дұрыс анықтайды;
54
«Физикалық практикум» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 11.4.3.13-трансформатор орамындағы орам саны
эксперимент арқылы анықтау;
Бағалау критерийі Білім алушы
• Зертханалық эксперименттің әдістемесін құрады;
• Эксперименттегі шамаларды анықтайды;
• Алынған мәліметтерді талдайды;
Ойлау дағдыларының деңгейлері Білу және түсіну Қолдану
Жоғарғы деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырма 1
Бұл жұмыста сіздер трансформатордың орам санын эксперимент жүзінде анықтайсыз.
1) эксперименті орындауға қажетті құрал-жабдықтарды жазыңыз.
.............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................[2]
2) Жұмысты орындау жоспарын құрыңыз.
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................[3]
3) эксперимент жасау барысында қолданылатын формуланы жазыңыз.
[1]
4) алынған мәліметтерді енгізу үшін кесте сызыңыз. Кестеде алынатын шаманың белгіленуі мен қатар өлшем бірлігін де көрсетіңіз.
[3]
5) экспериментте кернеудің мәнін анықтау барысында (80.00±0.02) шамасы алынды. Осы алынған мәндерді пайдалана отырып, абсолюттік және салыстырмалы қателіктерді анықтаңыз.
[2]
Жалпы балл: 11
Бағалау критерийі Тапсырма
№ Дескриптор Балл
Білім алушы
Зертханалық
эксперименттің әдістемесін құрады;
1 экспериментті орындауға қажетті құрал-
жабдықтарды жазады
жұмысты орындаудың жоспары үштен кем емес бөлімнен тұруы керек; 2
3
Эксперименттегі
шамаларды анықтайды; өлшенетін және ізделініп отырылған шаманың
формуласын жазады;
баған санын дұрыс ескере отырып, кесте сызады; шаманы дұрыс белгілейді;
жазған шамасының өлшембірлігін дұрыс жазады; 1
1
1
1
Алынған мәліметтерді
талдайды; абсолюттік қателікті анықтайды;
салыстырмалы қателікті анықтайды; 1
1
Жалпы балл 11
«
«Физикалық практикум» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Зертханалық эксперименттің әдістемесін құрады; Зертханалық эксперименттің әдістемесін құру қиындық туғызады; Зертханалық эксперименттің әдістемесін құруда қателер жібереді; Зертханалық эксперименттің әдістемесін құрады;
Эксперименттегі шамаларды анықтайды; Эксперименттегі шамаларды анықтау қиындық туғызады; Эксперименттегі шамаларды анықтауда қателер жібереді; Эксперименттегі шамаларды анықтайды;
Алынған мәліметтерді талдайды; Алынған мәліметтерді талдау қиындық туғызады; Алынған мәліметтерді талдауда қателер жібереді; Алынған мәліметтерді талдайды;
