ТЖБ Қазақ тілі 8 сынып Жиынтық бағалау

TEGINSOR.RU

Moderator
Команда форума
Модератор
Сообщения
2,710
Оценка реакций
27,653
Қазақ тілі (оқыту қазақ тілінде) пәнінен тоқсандық жиынтық
бағалаудың спецификациясы 8-сынып


МАЗМҰНЫ
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты ................................................................................. 4

2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар ............................................ 4

3. Күтілетін нәтижелер .................................................................................................................................... 4

5. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі ......................................................................................................... 5

6. Модерация және балл қою .......................................................................................................................... 6

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ..................................... 7

2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ..................................... 9

3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ..................................... 8

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ..................................... 3


3 1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына
сәйкес, оқушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға
бағытталған.
Тоқсандық жиынтық бағалау оқу жоспарындағы тоқсан ішінде меңгеруге тиісті оқу
мақсаттарына жету деңгейін тексереді.


2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
«Қазақ тілі (бірінші тіл)» пәні бойынша (орта білім беру мазмұнын жаңарту
аясындағы) негізгі орта білім беру бағдарламасы (5-9 сыныптар)


3. Күтілетін нәтижелер
Тыңдалым және айтылым: білім алушы қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени, оқу-кәсіптік салалардағы мәтіндерін түсінеді; сөйлесу тәртібінің,
бағалаудың ашық және жабық түрде берілген нысандарын таниды; әртүрлі өмірлік
жағдаяттарда ауызша тілдік қарым-қатынасты жүзеге асырады; тілдік қарым-қатынастың
әртүрлі мақсаттары мен тактикаларын іске асыру үшін түрлі тілдік құралдарды пайдалана
отырып, әңгімеге бастамашы бола алады және диалогты қолдайды; проблемалық сипаттағы
ақпаратты жинақтай отырып, монолог құрастырады; өз пікірін қорғайды және дәлелдейді; өз
пікірін білдіре отырып, әңгіме нысанасына қатысты сөйлеушінің көзқарасын бағалайды;
тақырыбы/жалғасы/соңы бойынша мәтін мазмұнын болжайды; өз сөздерін ресімдеу кезінде
грамматикалық, стилистикалық нормаларды сақтайды.
Оқылым: білім алушы әртүрлі типтегі, жанрлар мен стильдердегі мәтіндерден негізгі
және егжей-тегжейлі ақпаратты (мәтіндік, сандық, графикалық) түсінеді және өзінше
түсіндіреді; мәтіннің астарлы мағынасын түсінеді; зерттеп, шолып, таңдап, белгілеп оқуды,
арнайы ақпарат алу үшін оқуды, талдамалық оқуды, белгілі бір мақсатпен оқуды қоса
алғанда, оқу стратегияларын пайдаланады; әртүрлі дереккөздерден қажетті ақпараттарды
алады, оларды талдайды және жинақтайды; қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени және оқу-танымдық аяларына қатысты мәтіндердің құрылымдық,
лингвистикалық және стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; дәлелдер мен фактілерді
ажырата отырып, ақпараттың өзектілігі мен құндылығы тұрғысынан мәтінді бағалайды.
Жазылым: білім алушы естіген және оқыған ақпараттарын жинақтай отырып, әртүрлі
типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндерді жазады; ақпаратты ұсынудың әртүрлі
нысандарын пайдалана отырып, мәтін құрастырады (оның ішінде, баспа); ұсынылған
ақпаратты талдау және бағалау қабілетін көрсете отырып, өзінің проблемалық сипаттағы
мәтінін (мақала, эссе, хат және т.б.) жазады; әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі
мәтіндердің құрылымдық-композициялық, тілдік ерекшеліктерін салыстырады; анықтамалық
материалды пайдалана отырып, мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; белгілі бір
тақырып бойынша қарапайым, күрделі және жан-жақты жоспар жасайды; орфографиялық,
грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтайды.


4. Ойлау дағдыларының деңгейі

Ойлау
ұрақтар
Дағдылар
ғдылары Сипаттама С
үрі
тобы да
ның деңгейі т

Тыңдалым Білу және - дәйексөз, үзінді негізінде мәселені Ауызша
мен түсіну болжайды; толық
айтылым - астарлы ойды анықтайды; жауапты
- тұрмыстық, әлеуметтік мәтіндерді талдау қажет ететін
арқылы негізгі ойды анықтайды; сұрақтар
Қолдану - пе
рифраз түрінде берілген сұрақтар
арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты


ЖОБА

анықтайды;
Жоғары деңгей - әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи
дағдылары тақырыптарға байланысты диалог,
монолог, полилогтердегі (интервью,
пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен
экспрессивті-эмоционалды сөздердің рөлін
талдайды;
- көтерілген мәселе бойынша ой
тұжырымдайды;
- коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми
және халықаралық терминдерді, ғылыми
деректерді орынды қолданып, диалог,
монолог, полилогте өз ойын дәлелді,
жүйелі жеткізеді.

Оқылым Білу және - тұтас және аралас мәтіндердегі ақпаратты Жазбаша
және әдеби түсіну салыстырады; толық
тіл - тілдік құралдар арқылы жауапты
нормалары публицистикалық және ғылыми стиль қажет ететін
ерекшеліктерін таниды; сұрақтар
Қолдану - мақала, аннотация, презентация
құрылымы мен ресімделуі арқылы
жанрлық ерекшеліктерін ажыратады;
Жоғары деңгей
- ғылыми және публицистикалық стильде
дағдылары ж
азылған мәтіндерді талдап, сілтеме
жасайды.

Жазылым Білу және - тезистік жоспар құрайды; Жазбаша
және әдеби түсіну - мақала, аннотация, тезис құрастырып, толық
тіл графиктік мәтіндердегі деректердің жауапты
нормалары Қолдану маңызды тұстарын анықтап жазады; қажет ететін
- аргументативті эссе жазады; сұрақтар
ұқаралық ақпарат құралдары
- б
материалдары негізінде стильдік
Жоғары деңгей
уытқуларды, орынсыз қолданылған сөз
дағдылары а
ралымдарын талдап, стильдік түзетулер
о
жасайды, редакциялайды.


5. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға
мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер,
плакаттар немесе карталарды) жауып қойыңыз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған
нұсқауды оқып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығын хабарлаңыз. Білім
алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.
Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін, білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық
бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтыңыз.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау
барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына
мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіңіз. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне
көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен
сызып қоюды ұсыныңыз.


3 Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім
алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім
алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға
немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі
хабарлап отырыңыз.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін, білім алушылардан жұмыстарын
тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтініңіз.


6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация
үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін, жұмыс үлгілерін
балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.









































ЖОБА

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
Балл саны: 30


Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар


Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: Біріншісі
тыңдалым, айтылым және әдеби тіл нормаларын, екіншісі оқылым және әдеби тіл
нормаларын, үшіншісі жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.



































3 Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тапсыр Тапсырма *Орындау
амтылатын мақсаттар *Тапсырмалар сипаттамасы Балл
ма Қлар түрлері уақыты, мин
1 8.1.3.1 - тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну Толық Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға 150-Тыңдалым мен 10
8.1.2.1 - әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи жауапты 200 сөзден тұратын тақырыпқа қатысты мәтіндер айтылым
тақырыптарға байланысты диалог, монолог, қажет ететін беріледі, оқушы жеке отырып оқиды (немесе аудио сабақтан тыс,
полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) сұрақтар арқылы тыңдатуға болады). қосымша
автор көзқарасы мен экспрессивті-Оуақытта
қушылар мәтінді тыңдау немесе оқу барысында
эмоционалды сөздердің рөлін талдау мөткізіледі (әр
әтіннің мазмұнын түсінеді.
8.1.4.1 - мәтінде көтерілген мәселені білім алушыға
Тыңдаушы жұбы мәтін мазмұны бойынша сұрақтар
(тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, 3-5 минут
қояды, көтерілген мәселені талдайды, негізгі ойды
негізгі ойды анықтау анберіледі).
ықтайды. Екінші оқушы да осы тапсырманы
8.4.2.1 - сөйлеу ағымындағы интонацияның
қайталайды. Бағалау екі оқушыға жеке-жеке

құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын,
қойылады. Оқушының сөйлеу ағымындағы
кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану и
нтонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез,
тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай
қолдануы бағаланады.
2-6 8.2.3.1 - мақала, аннотация құрылымы мен Көп таңдауы Көлемі 150-200 сөзге жуық мәтін беріледі. Мәтінді 15 10
ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін бар, қысқа оқып, мазмұны, құрылымы негізінде берілген
ажырату және толық сұрақтарға жауап береді және жанрлық
8.2.4.1 - тжауапты ерекшеліктерін ажыратады.
ақырыбы ұқсас ғылыми және
қажет ететін
публицистикалық стильдегі мәтіндердің
Берілген мәтіндердің тақырыбын, стиль түрлерін,
сұрақтар қ
тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау,
ұрылымын салыстырып талдайды.
талқылау), құрылымын салыстыра талдау
7 8.3.2.1 - жанрлық және стильдік ерекшелік-Жазбаша Оқушылар ұсынылған екі тақырыптың бірін 25 10
теріне сай тілдік құралдарды орынды толық таңдап, жазба жұмысын орындайды.
жауапты
қолданып, мақала, аннотация, тезис Жазылым жұмысында берілген тақырып бойынша
ажет ететін
мақала немесе берілген жағдаят бойынша баяндама
құрастырып жазу қ
сұрақтар т
езисін жазады. Оқушының жазылым барысында
8.4.1.1 - тақырып бойынша бас әріппен
жанрлық, стильдік ерекшеліктерді ұстануы, тілдік
жазылатын күрделі-құрама атауларды
ұралдарды орынды қолдануы, берілген жанрды
орфографиялық нормаға сай жазу қ
талапқа сай жазуы бағаланады.
Барлығы 40 минут 30





4 Тапсырмалар және балл қою кестеcінің үлгісі
«Қазақ тілі» Т1 пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Тыңдалым мен айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіндегі ақпаратты қолданып, көтерілген басты мәселені
анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып,
дәлелдеңіз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]


1-мәтін

Талас өңіріндегі көне жазбалар – ежелгі түркі жазу мәдениетінің бастауы
Бүгінгі таңда қазақ және өзге де түркі елдері алдында өзекті мәселелердің бірі ретінде
руникалық түркі жазба ескерткіштерін зерттеу болып табылады. Орталық Азиядағы алғашқы
ірі көшпелі ғұндар империясы біздің дәуірімізге дейінгі ІІІ ғасырдың соңында құрылды. Ғұн
тайпалары алтай тілдес тайпалар қатарына жатқанымен, оның құрамында әртүрлі тілдерде
сөйлейтін тайпалық одақтар мен шағын рулар да бар еді. Осындай тайпалық одақтардың
түрлі жағдайларға байланысты әлсіреуі нәтижесінде Орта Азия территориясында түркі тілдес
тайпалық одақтарының бірігу үдерісі басталды.
Заманымыздың І мыңжылдығының басынан Еуразия даласында біртіндеп этникалық
өзгеріс орын алды. Оның негізгі көрінісі ретінде бұл аймақтарда түркі тілдес тайпалардың
бас қосуын, өз алдына мемлекет құрып дамудың жаңа бір үдерісін бастан кешуін ерекше
айтуға болады.
Тарих толқынында өз ізін жоғалтпай, үнемі даму, ұлғаю, ірілену сияқты үдерістерді
бастан кешкен біздің көне түркі тіліміз қазіргі уақытта өмір сүріп отырған бүкіл түркі тілдес
халықтардың тікелей сабақтастығының жемісі болып табылады. Тілдің пайда болуы мен
қалыптасуындағы осындай үзіліссіз, динамикалық дамудың негізінде пайда болған қазақ тілі
де түркі ата тіліміздің негізгі бір бұтағын құрайды.

2-мәтін
Орталық Азияны және Оңтүстік Сібірді мекендеген түркі тілдес ру-тайпалар бірігіп,
VІ ғасырдың орта шенінде Түрік қағанаты мемлекетін құрғаны тарихтан белгілі. Осы
қағанаттың құрамына енген тайпалық одақтар бір кездерде өз елі мен жерінің бостандығы,
тәуелсіздігі үшін жойқын соғыстарды басынан кешті. Ұрпаққа өнеге болар атақты Күлтегін,
Тоныкөк, Білге, Бумын қағандар әрі тарихи, әрі әдеби дастан жырлардың кейіпкерлеріне
айналды. Ардақты есімдерді ел жадында сақтау үшін, сол заманның данагөй білімдарлары ер
есімдерін өркениеттің белгісі болып табылатын түркілік сына жазуымен тас бетіне түсірді.
Түркі тайпаларынан қалған бұл ескерткіштер көне дәуірдің қоғамдық мәдени әрі әдеби
тұрмыс-салт өмірлерінен хабар беретін жәдігер қазына ретінде бүгінгі күні барлық түркі
тектес халықтарға ортақ мұраға айналды. Түркі даласының бар сырын бойына сіңірген
таңбалы тастар сан ғасырларды аттап, еш өзгерместен бүгінге жетіп отыр.
Болашақ ұрпаққа мұра етіп қалдырылған көне түркілік жазба ескерткіштер кең байтақ
Қазақстанның барлық аймақтарынан табылып, ескерткіштер саны жыл санап өсіп жатыр.
Осы көне көз жәдігерлерге үлкен сезіммен қарап, оның ішкі мазмұны мен сырын ұғыну қазақ
халқының негізгі міндеттерінің бірі.








6 Тыңдалым мен айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіндегі ақпаратты қолданып, көтерілген басты мәселені
анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып,
дәлелдеңіз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
1-мәтін

Ұлтаралық қарым-қатынас мәдениеті және толеранттылық
Қазіргі таңда адамдардың рухани байлығы, олардың әлеуметтенуі көкейкесті
мәселелерге айналып отыр, себебі олардың өмірлік бағыт-бағдарларын анықтайтын
қоғамдық қатынастарға икемделуі тұлғааралық қарым-қатынастарға, ұлтаралық қарым-
қатынастарға, гуманизм қағидаларына негізделуі тиіс. Адам баласының тұлға ретінде дамып
қалыптасуына оның өскен отбасылық, әлеуметтік ортасы, ұлттық салт-дәстүрлері көп әсер
етеді. Кез келген жеке тұлғаның дербес психологиялық ерекшеліктерімен қатар ұлттық сана
сезімдері, ұлжандылығы, ана тіліне деген сүйіспеншілігі сияқты ұлттық ерекшеліктері
болады.
Ұлттық тәлім-тәрбие ұлттық тіл арқылы іске асатыны анық. Тіл – адамдардың
байланыс, қарым-қатынас құралы. Ал басқа ұлт мәдениетімен танысу сол ұлттың тілін білу
арқылы іске асырылады. Қазіргі жалпы білім беру мектептерінде ана тілімен қатар шет
тілдерінің де оқытылуы осы себептен. Тек білім алу үшін ғана шет тілдері оқытылмайды, ол
– практикалық қажеттілік, ол – заман талабы. Бірақ ұлттық сана-сезім дамуының іргетасы –
ана тіліне деген сый-құрмет.
Халық тағдырындағы тілдің маңыздылығын бағалауға, құндылығын арттыруға
байланысты айтылған мынандай ұлағатты ойлар күні бүгінге дейін өзекті болып отырғаны
баршамызға анық: «Кімде-кім қазіргі уақытта ана тілін, өзінің әдебиетін сыйламаса,
бағаламаса, оны сауатты, мәдениетті адам деп санауға болмайды» (М.Әуезов).

2-мәтін

Адам құндылықтары
Әдетте құндылық деген сөзді естігенде ойыңызға не келеді? Құнды заттар, құнды
ақпарат, басқа адамның құнды қасиеттері. Әр нәрсенің өз құндылығын білгенмен, біз өз жан-
дүниеміздің құндылықтарына назар аудара бермейміз. Ойланып көріңізші, сіздің қандай
құндылықтарыңыз бар? Сіз өзіңізді ақылды, тәрбиелі, парасатты, адамгершілігі мол және т.б.
керемет қасиеттерге ие адаммын деп ойлауыңыз мүмкін. Бұның бәрі құнды қасиеттерге
жатады. Сіз ата-анаңызды, туыстарыңызды, достарыңызды, туған жеріңізді, еліңізді,
ұлтыңызды шексіз сүюіңіз мүмкін. Бұл да адамның ерекше жақсы көретін құндылықтары.
Сіздің үйіңіз, материалдық жағдайыңыз, айналысатын ісіңіз, әуесқойлығыңыз да
құндылықтар қатарында. Аналар үшін баласы үлкен құндылық.
Мысалы, сіз бір адамның шығармашылығын сынадыңыз. Ол азар да безер болып,
сізге ренжіді. Неге? Өйткені ол үшін оның шығармасы оның құндылығы. Ол оған жанын
салды. Ал сіз үшін ол мүлдем құндылық болмауы мүмкін. Егер ол адам сізді кешіргісі келсе,
ол сол құндылығын жақсарту үшін тағы жұмыс істеу керектігін түсінуі керек.
Адам бойында мыңдаған құндылық бар. Бірақ біреу менің құндылығыма тиісті деп
ренжіп жүре беруге болмайды. Құндылығыңыздың кем-кетік тұстарын анықтаңыз, ол әлі де
жөндеуді талап ететін шығар немесе құндылығыңыздың кішкене бағасын түсіріп, адамды
кешіріңіз. Солай, достар...







7 ЖОБА

Оқылым
Тапсырма
Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]
Мәдениет – адам жасаған «екінші табиғат». Мәдениет – жеке адамның өмір сүру
мақсаты мен құндылық жүйесі, адамның өмір сүрген ортамен қарым-қатынасы. Ол – өзара
қарым-қатынас нәтижесінде қалыптасатын ерекше құбылыс. Адамдар өздерін қоршаған
ортаға, оның әлеуметтік және мәдени қатынасына әсер етеді, өзгертеді. Олар оны өз
мақсатына пайдаланады. Болашақ қоғамға, ұрпаққа мұра етіп қалдырады, ал ол мұра белгілі
жағдайда үнемі дамуда болады.
Мәдениет әртүрлі әлеуметтік құрылымдардың, топтардың, ұлттардың, жеке
адамдардың өмір сүру жағдайына, талабына сәйкес пайда болып, қалыптасады. Мысалы: аң
аулау, еңбек құралдарын жасау, от жағу, тамақ пісіру, киіну, жарасымды өмір сүру, екінші
біреуге ұнау, ортамен қатынаста болу, т.б.
Бұл талап-тілектер қоғамдық прогреске, өрлеуге тікелей байланысты. Әр қоғамдық
кезеңде жаңа талап, тілектер пайда болады, өндіріс құралдары дамиды. Мәселен, бір
кездерде жазба әдебиеті болмады, соның нәтижесінде фольклор қалыптасты, кейініректе
білімнің қалыптасып, жазудың шығуы қоғам алдына жаңа талап қойды. Бүкіл құндылықты,
мифті жазып қалдыру талабы пайда болды. Информатика дамыды, оларды микрофон,
магнитофон, компьютерге түсіру арқылы мәңгі ету қажеттілігі туындады. Сөйтіп, мәдениет
әлеуметтік құрылымдардың, жеке адамның тілегіне, талабына сәйкес қалыптасты. Қоғамда
адам тілегінен тыс мәдениет қалыптаспайды.
Мәдениет – әлеуметтік фактор, қоғамның қозғаушы күші. Мәдениеттің дамуы қоғамды
ілгері жылжытады. Жеке адам мәдениеті мен қоғам талабы тікелей байланысты.

1. Мәтіннің 1-бөлігінің негізгі ойы қандай? [1]
A) Мәдениет – жеке адамдардың өмірі
B) Мәдениет – келешекке қалатын мирас
C) Мәдениет – тек қоршаған ортаның әсері
D) Мәдениет – технологияның даму өрісі

2. Ортаның өркендеуі де мәдениеттің өсуіне байланысты екендігі қай бөлімде айтылады? [1]
A) І
B) ІІ
C) ІІІ
D) ІV

3. Мәтін қай түрде берілген? [1]
A) әңгіме
B) жарнама
C) мақала
D) эссе

4. Мәтін қай стильде берілген? [1]
A) ғылыми
B) көркем-әдебиет
C) публицистикалық
D) ресми






8 2. Мәтіннің тақырыбы қандай? [1]
________________________________________________________________________________
3. Мәтіннің түрі қандай? [1]
________________________________________________________________________________
4. Мәтін қалай рәсімделген? [1]
_______________________________________________________________________________
5. Мәтінге қатысты өз ойыңызды білдіріңіз. Тақырыпты ескеріңіз және тұжырым жасаңыз.
[3]
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________


Жазылым
Берілген екі тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз. [10]
1. Жергілікті газетке «Оқушы бойында адамзаттық құндылықтарды қалай
қалыптастырамыз?» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.
2. Сіз тәрбие сағатында «Жалпыадамзаттық құндылықтар дегеніміз не?» тақырыбында
баяндама оқығалы отырсыз. Баяндамаңыздың жалпы мазмұны бойынша тезис жазыңыз.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________


































7 ЖОБА

Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым


рамматика мен лексиканы дұрыс Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
№ Балл Г
қолдануы қабілеті

1 9-10 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауабы тез әрі орынды.
жақсы түсінеді. Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателерді жібереді.
2 7-8 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып әрі
жақсы түсінеді. орынды жеткізеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын түсінікті жеткізе
қателер жібереді. алады, бірақ кейде қолдауды қажет етеді.
5-6 Грамматикалық және лексикалық Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
құрылымдарды қолдану аясын бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір
орташа түсінеді. қиналады.
Сөз саптауы дұрыс, қателері Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады.
байқалғанмен, түсінуге кедергі
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
тудырмайды. ж
ауаптарын алдын ала дайындап келгендей
көрінеді.
3-4 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады,
аздап түсінеді. тақырыпты ашуды дамыта алмайды.
Талқылау кезінде жақсы қолдаусыз өзін
Сөз саптауы нақты емес,
өрсете алмайды.
түсініспеушілікті тудырады. к

1-2 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады,
аз түсінеді. тіпті жауап бере алмайды.
Талқылауға өте аз қатысады.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.


Оқылым

№ Жауап Балл
1 В 1
2 D 1
3 С 1

4 С 1
5 Мәдениет туралы 1
6 Әңгімелеу мәтіні 1
7 Төрт абзацтан тұрады, тақырыпсыз болғанымен, дереккөзі мен сөз саны 1
беріледі.
8 Оқушы жауабы ескеріледі: 3
өз ойын білдіреді – 1;
тұжырымы анық – 1;
тақырыптан ауытқымаған – 1.
Барлығы 10







8
Жазылым
№ Балл Сипаттамасы
1-2 9-10 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен көркем тіл құралдары орынды
қолданылған.
Ойын еркін әрі толық жеткізеді, күрделі әсерлерді жеткізе алады, техникалық
қателерді жібермейді.
7-8 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдары үйлесімді түрде
қолданылған.
Ойын анық әрі еркін білдіруі тиісті әсерді береді, жіберілген кейбір техникалық
қателер түсінуді қиындатпайды.
5-6 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған.
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, техникалық қателер
(мәтіндегі сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың,
бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның
жоқтығы) жалпы әсерді бұзады.
3-4 Құрылымы жүйесіз немесе анық емес, нақты суреттеу мен қарама-
қайшылықтарды баяндау қабілеті жетіспейді.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жиі техникалық қателер
(сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың, бастауыш
пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы)
жібереді.
1-2 Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, техникалық және құрылымдық қателер (сөздердің
байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен
етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы)
мағынаны толық түсінуге қиындық келтіреді.




























7 ЖОБА

2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
Балл саны: 30

Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар


Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: Біріншісі
тыңдалым, айтылым және әдеби тіл нормаларын, екіншісі оқылым және әдеби тіл
нормаларын, үшіншісі жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.




































8 Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*ТапсТапсырмала*Орындау Бал
амтылатын мақсаттар *Тапсырмалар сипаттамасы
ырма Қр түрлері уақыты, мин л
1 8.1.4.1 - мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, Толық Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға 150-200 Тыңдалым 10
әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау жауапты сөзден тұратын тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі, мен айтылым
8.1.5.1 - пқажет ететін оқушы жеке отырып оқиды (немесе аудио арқылы сабақтан тыс,
ерифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы
мсұрақтар тыңдатуға болады). қосымша
әтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген
уақытта
мәселе бойынша ой тұжырымдау О
қушылар мәтінді тыңдау немесе оқу барысында
өткізіледі (әр
мәтіннің мазмұнын түсініп, перифраз түрінде берілген
8.1.3.1 - мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге
ілім
рақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба біледі. б
сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау сұ
алушыға 3-5
8.1.6.1 - коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми Тыңдаушылар коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми
минут
және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді
беріледі)
орынды қолданып, диалог, монолог, орынды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын
полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу дәлелді, жүйелі жеткізеді. Баға екі оқушыға жеке

қойылады. Сөздік қор және сөздік құрам
8.4.3.1 - сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін
түсініп қолдану ерекшеліктерін түсініп қолданады.
2-8 8.2.1.1 - тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, Қысқа және 150-200 сөзге жуық мәтін беріледі. Тұтас және аралас 15 10
диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру толық мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет)
жауапты ақпараттарды салыстырады.
8.2.2.1 - публицистикалық және ғылыми стиль
қажет ететін
ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктері
рақтар к
өрсетілген мәтіннен қажетті ақпараттарды қолданылған
тану сұ
тілдік құралдар арқылы таниды.
8.2.3.1 - мақала, презентация құрылымы мен
ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін
Мақала құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық
ажырату ерекшеліктерін ажыратады.
9 8.3. 4.1 - эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, Жазбаша Оқушылар ұсынылған екі тақырыптың бірін таңдап, эссе 25 10
мәселе бойынша ұсынылған шешімнің толық құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша
артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз жауапты ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік
ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе) қажет ететін тұстарын салыстырады және өз ойын дәлелдеп жазады
сұрақтар (аргументативті эссе).
8.3.2.1 - жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай
тілдік құралдарды орынды қолданып, аннотация, Ж
азылым жұмысын жанрлық және стильдік
тезис құрастырып жазу ер
екшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды
8.4.4.1 - сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен
қолданып, аннотация, тезис құрастырып жазады.
түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату,
Жазылым жұмысында сөз тіркесінің байланысу тәсілдері
қолдану м
ен түрлерін, есім сөздерді, етістікті сөз тіркестерін
ажыратады және қолданады.
Барлығы 40 минут 30



9

Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі Т1» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып,
көтерілетін (тұрмыстық, әлеуметтік) мәселені талдап, негізгі ойды анықтаңыз. Өз
көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз, ғылыми және
халықаралық терминдерді, деректерді орынды қолданып, пікіріңізді білдіріңіз. [10]


А мәтіні

Қандай мамандықты оқыған дұрыс – қаржыгер ме, әлде заңгер ме?
Менің жауабым: программист!
Әрине, басқа мамандықтарға менің ешқандай қарсылығым жоқ. Барлық мамандықтың
өз орны бар. Барлық мамандар қажет.
Мен 2009 жылы мектепті «Алтын белгімен» бітіріп, ЕҰУ-ға «Халықаралық
қатынастар» мамандығына грантқа түстім. Бұл мамандық гуманитарлық болып саналады.
Ешқандай математика, физика пәндері бағдарламада болмады. Бірақ өзім мектеп кезінен
бастап математикаға бір табан жақын болатынмын. Студент болып жүргенімде оқушыларға
репетитор болудан бастап, құрылыста күзетші сияқты әртүрлі жұмыстар жасауға тура келді.
Студенттік өмір оңай емес, ақша табуға тура келеді.
Бір күні достарым маған: «сайт жасауға арналған Joomla деп аталатын оңай бағдарлама
бар, соны үйреніп бастасаң болады», – деп кеңес берді. Сол күннен бастап осы бағдарламаны
үйренуге кірістім.
Бірде достарымның бірі маған ұсыныс жасады. Өзі екі жерде жұмыс жасайды. Бір
сайтын жасап үлгермей жатыр екен. Жасап берсем, 10 000 тг беремін деп уәде етті. Сол күні
таңға дейін ұйықтамай, сайтын бітіріп бердім. Бұл программист ретінде менің тапқан
алғашқы табысым болды. Қуанышымда шек жоқ!
Әрі қарай одан да айлығы жоғары жұмыстарда істедім. Қазірде кішігірім өзімнің сайт
жасайтын студиям бар. Today.kz ақпараттық порталының IT-менеджері болып жұмыс
жасаймын.

Ә мәтіні
Еңбек нарығының мамандарға деген сұраныстың өсуіне сәйкес жұмыссыздардың
кәсіби деңгейін арттыру – негізгі бағыттардың бірі. Жұмыссыздарды кәсіби даярлау үшін
оқу орындарын іріктеу конкурстық негізде мемлекеттік сатып алу басқармасы арқылы
жүргізіліп, 10 оқу орны жеңімпаз деп танылды.
1147 жұмыссыз азаматтар кәсіби біліктілігін 15 мамандық бойынша оқып шықты. Осы
бағдарлама бойынша жұмыспен қамтылмаған 1247 жұмыссыз жастар «Шынайы өмір»
жобасы бойынша еңбек нарығында жұмыс іздеу, оның ішінде интернет арқылы және өзін
жұмыспен қамту мақсатында бизнес-жоспарлау негізінде оқытылды. Мониторинг
көрсеткендей, курсты бітіргендердің 54 пайызы өздеріне жұмыс тапқан. Қалай десек те,
облысымызда әлі де болса жалпы жұмыссыздар саны ойландырады: жалпы саны 75000-ға
жуық адам. Жұмыссыздық деңгейі – 7,6 пайыз.
Кәсіби оқуды бітірушілердің тұрақты жұмысқа орналасуы қиынға соғуда. Жыл
қорытындысы бойынша оқуға жіберілгендердің 2 пайызы ғана тұрақты жұмысқа орналасты.
Оралмандарды тұрақты жұмысқа орналастыру – шешімін күттірмейтін мәселе. Жұмыс
іздеген 242 оралманның 93-і ғана жұмысқа орналастырылды. Бұған олардың сауатының және
кәсіби біліктілігінің төмендігі де әсер етуде.



11 Оқылым
Тапсырма
Мәтінді оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]

«Серпін – 2050» мемлекеттік бағдарламасы
2014 жылдан бастап Қазақстанда «Серпін – 2050», «Мәңгілік ел жастары –
индустрияға» мемлекеттік бағдарламасы жұмыс істейді.
2015 жылдан бастап Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік
техникалық университеті осы жобаны жүзеге асыруға қатысатын жоғары оқу орнының бірі
ретінде бекітілді. Университетке 2015 жылы «Серпін – 2050» бағдарламасы бойынша
оқытуға 450 грант бөлінді.
Бағдарлама мақсаты – халқы тығыз орналасқан еліміздің оңтүстік аймақтарындағы
жастарды кадр жетіспеушілігі байқалған Қазақстанның солтүстік, батыс және шығыс
өңірлерінде оқытып, жұмысқа орналастыру. Бұл бағдарлама бірінші жылы педагогикалық
мамандықтар бойынша іске асқан, кейіннен оның аясы кеңейіп, техникалық және
ауылшаруашылық мамандықтарын қамтып отыр.




























Д.Серікбаев атындағы ШҚМТУ сапалы білім алу үшін өз студенттеріне барлық
жағдайды жасаған. Жоғары оқу орнында әскери кафедра, қоры 5 миллионға жуық кітаптар
мен электрондық оқулықтардан тұратын заманауи кітапхана, бірнеше спорт залдары,
ғылыми зертханалар, тұрмысқа қолайлы студенттер үйі, Бұқтырма су қоймасының
жағасында орналасқан «Простор» спорт-демалыс лагері бар.
Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетін таңдасаң, қателеспейсің. Ол
– жарқын болашағыңа сенімді жолдама!



12

1. ЖОО-на түсушілер мен колледждерге түсушілерге қандай жағдайлар жасалған? Кемінде
4 айырмашылығын анықтаңыз. [4]
_____________________________________________________________________________
2. Мәтін қай стильде жазылған? [1]
_____________________________________________________________________________
3. Стильдік ерекшеліктері қандай? [1]
_____________________________________________________________________________
4. Мәтінде тақырыпқа қатысты қандай терминдер кездеседі? [1]
_____________________________________________________________________________
5. Мәтіннің құрылымы (абзацтар, бөлімдер, т.б.) қандай? [1]
_____________________________________________________________________________
6. Мәтін қалай рәсімделген? [1]
____________________________________________________________________________
7. Мәтіннің жанры қандай? [1]
____________________________________________________________________________


Жазылым
Берілген екі тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз. [10]
1. Ел арасында «Жар таңдауда, мамандық таңдауда қателеспе» деп жиі айтылатын жаттанды
сөз бар. Сіздіңше, мамандық таңдаудың маңызы қандай? Ойыңызға аргументтер келтіре
отырып, эссе жазыңыз.
2. Сіз ғажайып ғарыш туралы қызықты фантастикалық шығарма оқыдыңыз. Осыдан кейін сіз
бұл шығармамен басқа балалардың да танысқанын қаладыңыз. Мектеп сайтына шығарма
бойынша аннотация жазыңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________



























13 Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым

рамматика мен лексиканы дұрыс
№ Балл ГСұрақты түсіну мен толық жауап беру қабілеті
қолдануы

1 9-10 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауабы тез әрі орынды.
жақсы түсінеді. Талқылау кезінде өз ойын толық жеткізе
алады.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда
мардымсыз қателерді жібереді.
2 7-8 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып әрі
жақсы түсінеді. орынды жеткізеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын түсінікті жеткізе
қателер жібереді. алады, бірақ кейде сырттан қолдауды қажет
етеді.
5-6 Грамматикалық және лексикалық Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді,
құрылымдарды қолдану аясын бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір
орташа түсінеді. қиналады.
Сөз саптауы дұрыс, қателері Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады.
байқалғанмен, түсінуге кедергі
Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді,
тудырмайды. ж
ауаптарын алдын ала дайындап келгендей
көрінеді.
3-4 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады,
аздап түсінеді. тақырыпты ашуды дамыта алмайды.
Сөз саптауы нақты емес, Талқылау кезінде жақсы қолдаусыз өзін
түсініспеушілікті тудырады. көрсете алмайды.
1-2 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады,
аз түсінеді. тіпті жауап бере алмайды.
Талқылауға өте аз қатысады.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.


Оқылым
№ Жауап Балл
1 1. ЖОО-на 5000, колледждерге 1200 грант бөлінген; 1
2. ЖОО-на түсушілерге шәкіртақы 16500 тг болса, колледжге түсушілерге 13500 тг 1
беріледі;
3. Колледж студенттеріне 3 мезгіл тамақ берілсе, ЖОО-на түсушілерде ондай 1
жеңілдік жоқ;
4. ЖОО-нын бітіргендер жұмыспен қамтылса, колледж студенттері киім-к1
ешекпен
қамтылады.
2 Публицистикалық стиль 1
3 Халықты бағдарламамен таныстыруды көздейді (көпшілікке арналған); көбінесе І, ІІ 1
жақта жазылады; соңғы азат жолда үндеу, үгіт сөздері қолданылады; тақырыпқа сай
терминдер берілген; оқырманның назарын аударатын лепті сөйлемдер бар; т.б.
4 Тақырыпқа қатысты терминдер: бағдарлама, жоба, грант, кадр, техникалық және 1
ауылшаруашылық мамандықтар, әскери кафедра, т.б.
5 Мәтін 5 абзацтан тұрады, құрылымдық бөліктері (кіріспе, негізгі, қорытынды) 1
сақталған.
6 Мәтінде «Серпін-2050» бағдарламасы туралы ақпараттық сурет беріледі. Мәтінде 1
ақпараттарды дәлелді жеткізу үшін, сандық деректер көп қолданылады.
7 Мақала 1
Барлығы 10



12

Жазылым
№ Балл Сипаттамасы
1 9-10 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен көркем тіл құралдары
орынды қолданылған.
Ойын еркін әрі толық жеткізеді, күрделі әсерлерді жеткізе алады,
техникалық қателерді жібермейді.
2 7-8 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдары үйлесімді
түрде қолданылған.
Ойын анық әрі еркін білдіруі тиісті әсерді береді, жіберілген кейбір
техникалық қателер түсінуді қиындатпайды.
5-6 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары
қолданылған.
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, техникалық
қателер (мәтіндегі сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс
қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы,
орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) жалпы әсерді
бұзады.
3-4 Құрылымы жүйесіз немесе анық емес, нақты суреттеу мен қарама-
қайшылықтарды баяндау қабілеті жетіспейді.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жиі
техникалық қателер (сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс
қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы,
орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) жібереді.
1-2 Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем
қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, техникалық және құрылымдық қателер
(сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың,
бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер,
пунктуацияның жоқтығы) мағынаны толық түсінуге қиындық
келтіреді.


























13 3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
Балл саны: 30

Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар


Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: Біріншісі
тыңдалым, айтылым және әдеби тіл нормаларын, екіншісі оқылым және әдеби тіл
нормаларын, үшіншісі жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.




































12

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*Тап Тапсырмалар *Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау
амтылатын мақсаттар Балл
сырма Қтүрлері уақыты, мин
1 8.1.5.1 - перифраз түрінде берілген сұрақтар Толық жауапты Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға 150-200 Тыңдалым 10
арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, қажет ететін сөзден тұратын тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі, мен айтылым
көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау сұрақтар оқушы жеке отырып оқиды (немесе аудио арқылы сабақтан тыс,
тыңдатуға болады). қосымша
8.1.6.1 - коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми
ақытта
және халықаралық терминдерді, ғылыми
Оқушылар мәтінді тыңдау немесе оқу барысында у
өткізіледі (әр
деректерді орынды қолданып, диалог, монолог,
мәтіннің мазмұнын түсініп, перифраз түрінде берілген
білім
полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу сұ
рақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба
ушыға 3-5
8.1.4.1 - мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық,
біледі. ал
минут
әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау Т
ыңдаушы коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми
беріледі).
8.1.3.1 - тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну,
және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді
ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау оры
нды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын

дәлелді, жүйелі жеткізеді және ұсынылған ақпараттан
астарлы ойды анықтайды.
Екінші оқушы да тура осылай тапсырманы қайталайды.
Бағалау екі оқушыға жеке-жеке қойылады. Сөздік қор
және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолданады.
2-4 8.2.5.1 - перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана Көп таңдауы 150-200 сөзге жуық мәтін беріледі. 15 10
отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру бар, қысқа Оқушы мәтін бойынша перифразаланған
және толық (түрлендірілген) сұрақтар құрастырады. Мәтін
8.2.6.1 - оқылым стратегияларын қолдану:
ауапты қажет бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы іріктеп оқиды,
комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу ж
етін сұрақтар мәтін мазмұнына комментарий білдіреді, талдайды.
8.2.7.1 - ғаламтор, энциклопедия, газет-ет
Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар,
журналдар, оқулықтардан алынған деректерді
қулықтардан алынған деректерді дәлел ретінде
дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау о
қолданып, авторына сілтеме жасайды.
5 8.3.3.1 - мәтін құрылымын сақтай отырып, Жазбаша толық Оқушылар ұсынылған екі тақырыптың бірін таңдап, 25 10
графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) жауапты қажет жазба жұмысын орындайды. Графиктік мәтіннің
деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу ететін сұрақтар маңызды тұстарын анықтап жазады немесе оқылым
материалы ойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр
8.3.5.1 - оқылым және тыңдалым материалдары
бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін жазады.
бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр
Жазылым жұмысында сөйлем ішінде бірыңғай және
бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін
қындауыш мүшелерді қолданып жазады.
(аннотация, тезис) жазу ай
8.4.4.3 - сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер және
айқындауыш мүшелерді қолдана білу
Барлығы 40 минут 30


14

Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі Т1» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннен қажетті ақпаратты тауып, коммуникативтік жағдаятқа
сай, көтерілген басты мәселені анықтаңыз және өзіндік көзқарасыңызды жан-жақты
тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз, астарлы ойды анықтаңыз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]


1-мәтін
«Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, оны айтуға табиғаттың тілі жоқ» деп, табиғаттың
тілсіздігі үшін қынжыламыз. Жоқ, табиғаттың да тілі бар. Оны да адамзат қолдан жасады. Ол
– Қызыл кітап...
Бізге Қызыл кітаптың неге дәл солай аталғаны қызық болып тұр. Неге дәл қызыл түс?
Халықаралық Табиғатты Қорғау Одағы 1948 жылы кеудесінде жаны бар тіршілікті
қорғауды қолға алды. Бір жылдан соң, сирек кездесетін түрлерді қорғайтын комиссия
құрылды. Комиссияның қызметі жойылып кетудің аз-ақ алдында тұрған өсімдіктер мен
жануарларды зерттеп, зерделеп, қорғауға алу еді және оларды бір кітапқа топтастыру
болатын. Комиссия төрағасы Питер Скотт адамдардың қып-қызыл түске назар салып, сәл
де болса ойлануы үшін тізімді «Қызыл кітап» деп атауды ұсынды. Ең алғашқы Қызыл кітап
1963 жылы жарық көрді. Бұл адамзаттың табиғатты қорғау үшін жасаған алғашқы
қадамдарының бірі болатын.
Қызыл түс әу бастан қауіптің белгісі. «Қызыл кітап» өмірлері қыл үстінде тұрған
тіршілік иелерінің төлқұжаты іспетті.
«Қызыл кітапқа» енген тіршілік түрлері жойылып бара жатқан түр, сирек кездесетін
түр, қысқартылып бара жатқан түр, анықталмаған түр, қайтып қалпына келе жатқан түр деп
бөлінеді. «Қызыл кітаптың» ішінде «Қара кітап» бар немесе қара тізім десек те болады.
Жер бетінен мүлде құрып, жойылып кеткен тіршілік иелері осы кітапта хатталып қалған.

2-мәтін

Жануарларға қайырымды болыңыз
«Қазақстанның Қызыл кітабы» – Қазақстан Республикасы аумағында жойылып кету
қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген
арнайы басылым. 1978 жылдан шығарыла бастады. Оның бірінші бөлімі омыртқалы
жануарларға, ал екінші бөлімі өсімдіктерге арналып шығарылды. Әлемдік деңгейдегі
жануарлар құқығын қорғау қоғамдастығының ұйымдастырылуына аталған кітаптың да үлесі
жоқ емес.
Тамыз айының үшінші сенбісінде Бүкіләлемдік үйсіз жануарлар күні атап өтіледі
(International Homeless Animals Day). Атаулы күннің белгіленуіне себеп болған –
Халықаралық жануарлар құқығын қорғау қоғамдастығы. Ұйым бұл ұсынысты 1992 жылы
білдірген болатын. Бастапқыда халықаралық дәреже берілмегенімен, көптеген елдердегі
жануарларды қорғау ұйымдары бірден жылы қабылдады.
Бүгін мереке емес, бүгін әлем жұртшылығының үйсіз-күйсіз жануарларға назарын
аударуға, адамдарға олардың трагедиялық тағдырларын таныстыруға арналған іс-шаралар
ұйымдастырылатын күн. Дәл қазір көптеген елдерде қайырымдылық және ағарту шаралары
өткізіліп жатыр десек артық айтқандық емес. Еріктілер арнайы ұйымдастырылған концерттік
бағдарламадан, конкурстардан, аукциондардан түскен қаржыны үйсіз қалған жануарларға
жұмсайды. Сондай-ақ бұл күні қарапайым мысықтар мен иттерге қожайын табуға жақсы
мүмкіндік туады.


16 Бүкіләлемдік үйсіз жануарлар күнінің басты мақсаты – жануарлардың қожайындарына
жауапкершілікті сезінуді тағы да бір рет естеріне салу және мүмкіндігінше үйдегі
жануарлардың санын көбейтуге үгіт-насихат жүргізу. Осы мақсатта мал дәрігерлері бір күн
бойы тегін қызмет көрсетеді.



Тыңдалым мен айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннен қажетті ақпаратты тауып, коммуникативтік жағдаятқа
сай, көтерілген басты мәселені анықтаңыз және өзіндік көзқарасыңызды жан-жақты
тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз, астарлы ойды анықтаңыз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]


1-мәтін

Табиғи ресурстарды қорғау және альтернативті энергия
Табиғи ресурстар олардың қолдану саласына қарай өндірістік, денсаулықты сақтауға
қажетті, ғылыми, эстетикалық деп бөлінеді. Табиғи ресурстары сарқылмайтын және
сарқылатын болып екіге бөлінеді. Сарқылмайтын қорлар адам баласына тәуелсіз болып
келеді. Соның бірі – су. Сондықтан оның қоры үздіксіз айналымға түсіп, қалпына келіп отыр.
Сарқылатын қорлар өз кезегінде қалпына келетін және қалпына келмейтін деп
жіктеледі. Мысалы, қазба байлықтар, мұнай, көмір қорлары қалпына келмейтін байлық
көзіне жатады.
Адамзаттың күн көрісі мен тіршілік етуіне қажетгі заттар және табиғатта кездесетін
жаратылыс дүниелері табиғи ресурстар деп аталады. Табиғи ресурстарды пайдалану
нәтижесінде, адамзат азық-түлік, киім-кешек тұрмыс қажетін өтеуге керекті заттар, жанар-
жағар майлар және өнеркәсіпке қажетті шикізаттарды алады.
Қалпына келетін қорлар да адамның ақыл-ойына тәуелді болады. Олар – топырақ,
өсімдік пен жануарлар әлемі. Табиғат пайдалану қоғамдық өндірістің ерекше саласы ретінде
табиғат байлығын кешенді үнемдеп пайдалану арқылы қоғамның материалдық қажетін
өтеуге және табиғи ортаға өндірістің зиянды әсерін болдырмауға бағытталған.
Табиғат байлығын тиімді пайдалану өндірістің дамуын қамтамасыз етіп қана қоймай,
табиғи ортаның тазалығын, оның қалпына келетін қорын молайту және табиғи ортаның тепе-
теңдігін сақтау болып табылады.


2-мәтін

Ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаның ластануы
Қазақстан минералдық ресурстарға бай. Қазақстан дүниежүзі елінің ішінде вольфрам,
қорғасын, барийдің және басқа да пайдалы қазба байлықтарының қоры бойынша алдыңғы
қатарларда.
Қазақстан жерінде хромиттің әлемдік қорының үштен бірі, уран мен марганецтің
төрттен бір бөлігі, темір кенінің оннан бір бөлігі орналасқан.
Енді энергетика өндірісінің қоршаған ортаға тигізетін әсерін қарастыратын болсақ,
оның зиянды әсері отынды жер қойнауынан шығарғаннан бастап, электр энергиясына
айналдырған және тұтынушыларға берген кезеңдердің бәрінде орын алады екен.
Ластаушы компоненттердің түрі мен мөлшері қолданылған отынның табиғатына,
химиялық құрамына және жағу технологиясына байланысты.
Қатты отынды жаққанда күл, ыс, күкірт пен көміртек оксидтері, шаң бөлінеді. Сұйық
отынды (мұнай мен оның өнделген өнімдерін) қолданғанда, ауаға күкірт пен көміртектің
қосылыстары бөлінеді. Ал газды (отынды табиғи мен сұйытылған газ) жаққанда, қоршаған
орта тек азот оксидімен ластанады. Отынның химиялық құрамында қандай элементтердің


17

қосылыстары болса, жаққанда солардың оксидтері мен басқа да қосылыстары қоршаған
ортаға таралады. Отын жаққанда табиғи ортаның ластануын азайту үшін шаң-газ ұстайтын
қондырғыларды (сүзгіштерді) қолданған орынды. Осындай қондырғылар зиянды заттарды
ауаға жібермеуге мүмкіндік туғызады.


Оқылым
Тапсырма
Мәтінді оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз. [10]

Жасөспірімдер және қылмыс
І. Жастар мен жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылық пен қылмыс жасау –
бүгінгі қоғамның күн тәртібінен түспейтін мәселе. Әрбір құқықбұзушылық пен қылмыс –
отбасы үшін орны толмас қайғылы оқиға. Қылмыстың нәтижесі біреуді өлімге, енді бірін
мүгедектікке апарса, біреу өз өмірінің болашағына балта шауып, темір тордың ар жағында
қалады. Қалай десек те, құқықбұзушылық жақсылыққа апармайтынын естен шығармайық.
ІІ. Жалпы, жастардың және жасөспірімдердің қылмыс жасау мәселесі құқық қорғау
жүйесінің ғана емес, сонымен қатар отбасының, барша мемлекеттік ұйымдардың үнемі
қадағалауын талап етеді. Жастар арасындағы қылмыс қашан да ұлт тұтастығы мен ел
болашағына қауіп төндіріп, қоғамымыздың ары қарай дамып өркендеуіне кері әсерін
тигізетіні анық.
ІІІ. Жаңадан өркендеп келе жатқан ұрпақтың қылмыстың бұралаң жолдарын таңдауы
– дәуір қасіреті. Бүгінде түрмеде отырған азаматтардың 70 пайызы жас адамдар.
Жасөспірімдер қылмысы мен тәртіпсіздігі неден бастау алады? Қоғам желіктіріп тұр ма, жоқ,
әлде тәрбие таяз ба? Сотталған жас азаматтардың көбеюі қоғам өмірінің келеңсіз жақтарын,
халықтың әлеуметтік ахуалының төмен екенін байқатады.
ІV. Астана қалалық сотының мәліметінше, соңғы жарты жылда кәмелетке толмаған
балалардың қатысуымен елордада 43 қылмыстық іс қозғалыпты. Қылмыстық
жауапкершілікке қылмысты жасау кезінде жасы 16-ға толған азаматтар тартылатындығы
белгілі. Алайда адам өлтіру, қасақана денсаулыққа ауыр зиян келтіру, адамды ұрлау және
т.с.с. ауыр қылмыс жасаған тұлғалар 14 жастан бастап қылмыстық жауапкершілікке
тартылады.

1. Мәтін мазмұнына қай ақпарат сәйкес? (1, 2-абзац) [1]
1. Бүгінгі таңда жастар қылмысы өзекті мәселе.
2. Жастардың құқық бұзуы тек заңгерлердің мәселесі.
A) екеуі де бұрыс
B) екеуі де дұрыс
C) тек біріншісі
D) тек екіншісі

2. Жасөспірімнің заң бұзуының бүкіл ұлттың дамуына әсері туралы қай абзацта айтылған?[1]
A) І
B) ІІ
C) ІІІ
D) ІV










18 3. Көптеген жастардың заңға тартылуы ненің белгісі? (3-абзац) [1]
A) Адамдар тұрмысының нашар болуының
B) Бала тәрбиесінің жеткіліксіз екендігінің
C) Заң қызметкерлерінің әділетсіздігінің
D) Көше тәрбиесінің кері әсерінің

4. Мәтіндегі «Жаңадан өркендеп келе жатқан ұрпақтың қылмыстың бұралаң жолдарын
таңдауы – дәуір қасіреті» дегенді сіз қалай түсінесіз? Неге? [2]
________________________________________________________________________________
5. Автор не үшін мәтіннің соңғы бөлімінде жасөспірімнің қылмыстық жас ерекшелігін
мысалға келтіреді? Мәтінге сүйене отырып, дәлел келтіріңіз. [2]
________________________________________________________________________________
6. Мәтін мазмұны бойынша перифразалау арқылы 3 сұрақ құрастырыңыз. [3]
________________________________________________________________________________


Жазылым
Тапсырма
Берілген екі тақырыптың бірін таңдап, жазылым жұмысын жазыңыз.
1. Графиктік мәтінде еліміздегі жастар арасында жасалған қылмыс көрсеткіші берілген.
Берілген жылдардағы қылмыстық көрсеткіштерді салыстырыңыз.
















2. Берілген мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы
мәтін – аннотация жазыңыз.

Адам баласы жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтерді, ғылыми-фактілерді
саралап келіп, ендігі жерде оларды қорғау қажеттігі туралы тоқтамға келді. Кейбір
өркениетті елдерде жануарларды, өсімдіктерді, ормандарды, өзен-көлдерді қорғау туралы
мемлекет деңгейінде құжаттар қабылдана бастады.
Осындай шаралардың бірі Халықаралық табиғат қорғау ұйымы (ХТҚҰ) еді. Ол 1948
жылы құрылды. Ұйымның мақсаты – дүниежүзіндегі сиреп немесе құрып бара жатқан аң
мен құстарды және өсімдіктердің «Қызыл кітабын» ұйымдастыру болатын. Оған дейін
халықаралық «Қара кітаптың» тізімі жасалды. Оған жер бетінен біржола құрып кеткен аңдар
мен құстар енгізілді.
«Қызыл кітап» туралы пікірді ағылшын табиғат зерттеушісі Питер Скотт айтқан
болатын. 1963 жылы халықаралық «Қызыл кітаптың» алғашқы басылымы, одан соң
1966-1975 жылдар аралығында 5 томы жарық көрді. Қызыл кітапқа сүтқоректілердің 236
түрі, құстардың 287 түрі, қосмекенділердің 36 және бауырымен жорғалаушылардың 119 түрі,
балықтар мен жоғары сатыдағы өсімдіктердің тізімдері кірді.

17

1978 жылы КСРО-ның «Қызыл кітабы» шықты. Қазақ КСР-ның алғашқы «Қызыл
кітабының» жануарларға арналған бөлігі 1978 жылы, ал 1981 жылы өсімдіктерге арналған
бөлігі жарық көрді. Қазақстанның «Қызыл кітабы» содан бері 1991 және 1996 жылдары
өңделіп, қайта басылып, көпшілікке ұсынылды.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
















































18 Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым

рамматика мен лексиканы дұрыс Сұрақты түсіну мен толық жауап беру
№ Балл Г
қолдануы қабілеті

1 9-10 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауабы тез әрі
жақсы түсінеді. орынды.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын толық
мардымсыз қателерді жібереді. жеткізе алады.
2 7-8 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауабын
жақсы түсінеді. ойланып әрі орынды жеткізеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
қателер жібереді. жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
5-6 Грамматикалық және лексикалық Тақырыптың негізгі тараптарын
құрылымдарды қолдану аясын түсінеді, бірақ күрделі сұрақтарды
орташа түсінеді. талдауда едәуір қиналады.
Сөз саптауы дұрыс, қателері Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
байқалғанмен, түсінуге кедергі қиналады.
тудырмайды. Т
алқылау кезінде қолдауды қажет
етеді, жауаптарын алдын ала
дайындап келгендей көрінеді.
3-4 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
аздап түсінеді. қиналады, тақырыпты ашуды дамыта
алмайды.
Сөз саптауы нақты емес,
түсініспеушілікті тудырады. Т
алқылау кезінде жақсы қолдаусыз
өзін көрсете алмайды.
1-2 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қатты қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
аз түсінеді. қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Талқылауға өте аз қатысады.
Түсініспеушілікті тудыратын,
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.

Оқылым
№ Жауап Балл
1 С 1
2 В 1
3 А 1

4 Оқушы жауабы ескеріледі: 2
мәтін үзіндісі бойынша пікір білдіреді – 1;
себебін түсіндіреді – 1.
5 Оқушы жауабы ескеріледі: 2
сұраққа жауап береді – 1;
мәтіннен дәлел келтіреді – 1.
6 Перифраз жасау арқылы сұрақтар құрастырады. Әр сұрақ 1 балмен 3
бағаланады.
Барлығы 10







17

Жазылым
№ Балл Сипаттамасы
1 9-10 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен көркем тіл құралдары орынды
қолданылған.
Ойын еркін әрі толық жеткізеді, күрделі әсерлерді жеткізе алады, техникалық
қателерді жібермейді.
7-8 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдары үйлесімді түрде
қолданылған.
Ойын анық әрі еркін білдіруі тиісті әсерді береді, жіберілген кейбір техникалық
қателер түсінуді қиындатпайды.
5-6 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау құралдары қолданылған.
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, техникалық қателер (мәтіндегі
сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен
етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) жалпы
әсерді бұзады.
3-4 Құрылымы жүйесіз немесе анық емес, нақты суреттеу мен қарама – қайшылықтарды
баяндау қабілеті жетіспейді.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жиі техникалық қателер
(сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен
етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы)
жібереді.
1-2 Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, техникалық және құрылымдық қателер (сөздердің
байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен етістіктердің
ұйқаспауы, орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) мағынаны толық
түсінуге қиындық келтіреді.






























18

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы: 40 минут
Оқылым – 15 минут
Жазылым – 25 минут
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі
Балл саны: 30

Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар


Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: Біріншісі
тыңдалым, айтылым және әдеби тіл нормаларын, екіншісі оқылым және әдеби тіл
нормаларын, үшіншісі жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.





































19

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
*ТапсыТапсырмалар *Тапсырмалар сипаттамасы *Орындау
амтылатын мақсаттар Балл
рма Қтүрлері уақыты, мин
1 8.1.3.1 - тыңдалған мәтіннің мазмұнын Толық жауапты Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға 150-200 Тыңдалым 10
түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды қажет ететін сөзден тұратын тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі, мен айтылым
анықтау сұрақтар оқушы жеке отырып оқиды (немесе аудио арқылы сабақтан тыс,
8.1.1.1 - мтыңдатуға болады). қосымша
әтіннен алынған дәйексөздерге,
уақытта
үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін
Оқушылар мәтінді тыңдау немесе оқу барысында
өткізіледі (әр
мәселені болжау т
ақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдайды
білім
және ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтайды.
8.1.5.1 - перифраз түрінде берілген сұрақтар
алушыға 3-5
Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене
арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба
нут
отырып, көтерілетін мәселені болжайды және сұхбатқа ми
білу, көтерілген мәселе бойынша ой
беріледі).
атысады, ойын анық жеткізеді. Тыңдаушы жұбы мәтін
тұжырымдау қ
мазмұны бойынша сұрақтар қояды, көтерілген мәселе
бойынша ой тұжырымдайды. Дәл осылай екінші оқушы
тапсырманы қайталайды. Бағалау екі оқушыға жеке-жеке
қойылады.
2-4 8.2.4.1 - тақырыбы ұқсас ғылыми және Көп таңдауы 180-200 сөзге жуық мәтін беріледі. Мәтінді оқып, 15 10
публицистикалық стильдегі мәтіндердің бар, қысқа мазмұны, құрылымы негізінде берілген сұрақтарға жауап
тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, және толық беріп, мәтінге қатысты өз пікірін, көзқарасын білдіреді.
талқылау), құрылымын салыстыра талдау жауапты қажет
Оқылым стратегияларын (комментарий жасау, іріктеп,
ететін сұрақтар т
алдап оқу) қолданады.
8.2.5.1 - перифразаның түрлі тәсілдерін
Түрлі тәсілдерді қолдана отырып, мәтіннен алынған
қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар
йлемдерге перифраза жасайды.
құрастыру сө
8.2.6.1 - оқылым стратегияларын қолдану:
комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу
5 8.3. 4.1 - эссе құрылымы мен даму желісін Жазбаша толық Оқушылар ұсынылған екі тақырыптың бірін таңдап, жазба 25 10
сақтап, мәселе бойынша ұсынылған жауапты қажет жұмысын орындайды. Құрылымы мен даму желісін сақтай
шешімнің артықшылығы мен кемшілік ететін сұрақтар отырып, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің
тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстырады және
(аргументативті эссе) өз ойын дәлелдеп аргументативті эссе жазады.
8.4.4.4 - жай сөйлемдерді айтылу мақсаты Жазылым жұмысында тақырыптан ауытқымай, абзац
мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану түрлерін жүйелі құрастырып, жай сөйлемдерді айтылу
мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолданады
8.4.5.1 - сөйлем соңында қабаттасып
қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану және орфографиялық, пунктуациялық нормаға сай жазады.
Барлығы 40 минут 30



21

Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгісі
«Қазақ тілі Т1» пәнінен 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары


Тыңдалым мен айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннің мазмұнын түсініп, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды
және көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап,
мысалдар арқылы дамытып, дәлелдеңіз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдаңыз. Оның мәтіні бойынша маңызды деп санайтын 2 сұрақ
қойыңыз. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікіріңізді білдіріңіз.
[10]
1-мәтін

Тазарғың келсе, театрға бар!

«Әдебиет пен өнер ұлы болмаған жерде ұлт та ұлы болмайды» деген Ғабит Мүсірепов.
Кез келген елді ерекшелейтін мәдениеті мен әдебиеті, салт-санасы мен тарихы, рухани дүние
танымы екені даусыз. «Ел ішінде өнер бар, өнерді тапқан шебер бар» дейді дана халқымыз.
Сол сан түрлі өнердің ішінде театр өнері, театр мәдениетінің орны ерекше. Әрбір театрдың
тарихи жағынан қалыптасып дамуы, болашаққа қадам басуы, өсіп-өркендеуі, әр халықтың
өмір-тұрмысымен, салт-санасымен, тағылымды тарихымен және ішкі мәдениетімен тығыз
байланысты.
Семейдегі Абай атындағы қазақ музыкалық драма театры бүкіл қазақ театры өнерінің
қарашаңырағы болып саналады. Оған дәлел – 1917 жылы Мұхтар Әуезовтің басшылығымен
«Ойқұдық» жайлауында қойылған «Еңлік-Кебек» пьесасы. Бұл пьеса қазақ еліндегі жаңа
өнердің, қазақ театрының тұсаукесері болды. Қазақ мәдениетінің өркендеуіне сүбелі үлес
қосқан, зор екпінді күш болды. Театр өнері қарыштап дами бастады, алға қадам басты.
Ойқұдықта ойлы дүниемен бастау алған рухани сілкініс, өнердің өркендеуіне жұмыс жасады.
Мұхтар Омарханұлының бастауымен «Ес-Аймақ» театры 1920 жылдары қарқынды жұмыс
атқарды. Рухани шөлдеген жұртты өнермен сусындатты. Әйгілі Әміре Қашаубаев, Иса
Байзақов, Жұмат Шанин, Ғалиақпар Төребаев, Қалибек Қуанышбаев сынды майталман өнер
иелері топтасып, театр өнері биікке қанат қақты.

2-мәтін

Көрерменің қандай, қазақ театры?
Театр – мәдениет ошағы. Ел өмірінің айнасына айналған театрларымыз күннен-күнге
дамып келеді. Адам жанының емшісі болып жүрген театрымыздағы көрермендердің
мәдениеті қай деңгейде?
Қай театрды алып қарамаңыз, көрермен жетерлік. «Қара халықтың мәдениетті
болуынан, мәдениетті адамның қазақ болуы қиын», – дейді Ж.Аймауытов. Уақыт өткен
сайын бұл пікірге көзіміз жетіп жүр. Бүгінгі күні халықтың мәдениетті, мәдениеттінің қазақ
болуы да қиындап бара жатыр. Алпыстар шамасындағы көрермендер ертеректе өнер
ошағындағы мәдениеттің жоғары болғанын тамсана айтады. Расында да, солай ма, бүгінгі
күні көрермен, шынымен, өзгерген бе?
Қалай десек те, театрдағы халықтың мәдениетін көргенде ішіңе найзағай түскендей
күйге түсетініміз жасырын емес. Қойылым кезінде ұялы телефонының қоңырауына ие бола
алмай, онымен қоймай, телефонмен еркін отырып сөйлесу, орынсыз қол шапалақтау,
кішкентай балалардың жылаған даусы, жастардың жырқ-жырқ күлкісі көзі ашық, көкірегі
ояу басқа көрермендерді мезі етеді. Желсіз күні қауіп шақырмасақ та, бұлар біраз
ойлантатын жайттар.
Театрға киіп келетін киім үлгісі де өз алдына бөлек талғамды талап ететін
мәселелердің бірі. Тіпті, театрдан спорттық үлгіде киінген көрермендерді көрсек,



23 таңғалмайтын дәрежеге жеттік. Осы орайда, жаңа қарқынмен келе жатқан тәуелсіз елдің
театры: «Мен түзелдім, көрермен, сен де түзел!..» дейтіндей боп көрінеді де тұрады.


Оқылым
Тапсырма
Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз. [10]
Бүгінде әлемнің көптеген елдерінде туризм саласы дамудың басым бағыттары ретінде
экономиканың тірегі, қаржы көзі болып саналады. Сондықтан да отандастарымыз жылдағы
демалыстарын Қара теңіз жағалауындағы демалыс орындары мен Ыстықкөлде өткізіп, таза
ауада тынығып, мөлдір суына шомылып, демалыс дәмін татқысы келеді. Қарап отырсақ,
туризмді дамытуға, оның игілігін көруге елімізде мүмкіндік бар.
Қазақстанның Туризм және спорт агенттігі бүкіләлемдік туризм ұйымымен бірлесіп,
сыртқы және ішкі туризмді дамытудың тиімді бағыттарын айқындап, соның бірі ретінде
экологиялық туризмді атап көрсеткен. Экологиялық туризмге қатысты елдегі мүмкіндігі
жоғары аймақтар ретінде Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан және
Ақмола облыстары белгіленді.
Елімізде бұл сала экономикамыздың әжептеуiр пайда әкелетiн тармағына айналып
келедi. Алайда көптеген сарапшылар Қазақстанның өз мүмкіндігін толық пайдаға асыра
алмай отырғандығын сенімді түрде айтады. Өйткені туризмнің дамуы бірінші кезекте
саяхаттауға барлық жағдайдың жасалуына байланысты. Сол себепті сыртқы елдерге
шығатын туристер саны әлі де басым болып отыр.
Соңғы кездері Қазақстан саяхатына шетелдік қонақтар қызығушылық танытуда. Себебі
әлемдегі дәстүрлі саяхат орындары бүгінде өзінің маңыздылығын жоя бастады деп
түсіндіреді. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның әлемдік туризм нарығының биігіне
көтерілуіне мүмкіндігі бар деп есептеледі.

1. Мәтін не туралы? [1]
A) Еліміздегі туризмнің аса жетілгендігі туралы
B) Отандық саяхатты өркендету жолдары туралы
C) Тек ішкі туризмнің өзгеше ұтымдылығы туралы
D) Шетел саяхатының аса дамығандығы туралы

2. Шетелде демалатын туристердің көптігі жайлы мәтіннің қай бөлігінде айтылған? [1]
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

3. Мәтіннің тақырыбы қандай? [1]
A) Қазақстан саяхатына қызығушылық бар ма?
B) Қазақстанда туризм саласы қашан дамиды?
C) Өзге елдегі демалыс орындарының дамуы
D) Сыртқы туризмнің экономикаға әсерінің болуы

4. Мәтіннің соңғы бөлігінде не туралы айтылған? [1]
________________________________________________________________________________
5-7. Сөйлемдерді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз. Сөйлемдеріңізді берілген сөздермен
бастаңыз.
5. Бүгінде әлемнің көптеген елдерінде туризм саласы дамудың басым бағыттары ретінде
экономиканың тірегі, қаржы көзі болып саналады.
Туризм саласы дамудың __________________________________________________________
6. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның әлемдік туризм нарығының биігіне көтерілуіне


26

мүмкіндігі бар деп есептеледі.
Әлемдік туризм нарығының биігіне _______________________________________________
7. Алайда көптеген сарапшылар Қазақстанның өз мүмкіндігін толық пайдаға асыра алмай
отырғандығын сенімді түрде айтады.
Қазақстанның __________________________________________________________________
8. Мәтіннен алынған пікірге өз тұжырымыңызды білдіріңіз. [3]
Қарап отырсақ, туризмді дамытуға, оның игілігін көруге елімізде мүмкіндік бар...
________________________________________________________________________________


Жазылым
Берілген екі тақырыптың бірін таңдап, эссе жұмысын орындаңыз. [10]
1. Өз еліңізде саяхаттау мүмкіндігі болса, қай жерге барар едіңіз? Неліктен?
2. «Театр – адамның өзін-өзі сахнадан көріп, өзін-өзі түсінетін орын», – деген екен
Г. Ревзин. Сіз бұл пікірмен келісесіз бе?
________________________________________________________________________________







































27 Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
№ Балл Грамматика мен лексиканы дұрыс Сұрақты түсіну мен толық жауап
қолдануы беру қабілеті

1 9-10 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты өте жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын өте Күтпеген сұрақтарға жауабы тез әрі
жақсы түсінеді. орынды.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын толық
мардымсыз қателерді жібереді. жеткізе алады.
2 7-8 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты жақсы түсінеді.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауабын
жақсы түсінеді. ойланып әрі орынды жеткізеді.
Сөз саптауы дұрыс, анда-санда Талқылау кезінде өз ойын түсінікті
қателер жібереді. жеткізе алады, бірақ кейде сырттан
қолдауды қажет етеді.
5-6 Грамматикалық және лексикалық Тақырыптың негізгі тараптарын
құрылымдарды қолдану аясын түсінеді, бірақ күрделі сұрақтарды
орташа түсінеді. талдауда едәуір қиналады.
Сөз саптауы дұрыс, қателері Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
байқалғанмен, түсінуге кедергі қиналады.
тудырмайды. Т
алқылау кезінде қолдауды қажет
етеді, жауаптарын алдын ала
дайындап келгендей көрінеді.
3-4 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қиналады.
құрылымдардың қолдану аясын Күтпеген сұрақтарға жауап беруде
аздап түсінеді. қиналады, тақырыпты ашуды
дамыта алмайды.
Сөз саптауы нақты емес,
түсініспеушілікті тудырады. Т
алқылау кезінде жақсы қолдаусыз
өзін көрсете алмайды.
1-2 Грамматикалық және лексикалық Тақырыпты түсінуде қатты
құрылымдардың қолдану аясын өте қиналады.
аз түсінеді. К
үтпеген сұрақтарға жауап беруде
қиналады, тіпті жауап бере алмайды.
Түсініспеушілікті тудыратын,
Талқылауға өте аз қатысады.
қайталанып келетін қателер жиі
кездеседі.

Оқылым
№ Жауап Балл
1 В 1
2 С 1
3 В 1

4 Оқушы жауабы ескеріледі. 1
5 Туризм саласы дамудың басым бағыттары ретінде бүгінде әлемнің көптеген 1
елдерінде экономиканың тірегі, қаржы көзі болып саналады.
6 Әлемдік туризм нарығының биігіне осы тұрғыдан алғанда Қазақстанның 1
көтерілуіне мүмкіндігі бар деп есептеледі.
7 Қазақстанның өз мүмкіндіктерін толық пайдаға асыра алмай отырғандығы 1
туралы көптеген сарапшылар айтуда.
8 Оқушы жауабы ескеріледі: 3
ойды жүйелі жалғастыруы – 1;
өз ой-пікірін білдіруі – 1;
тұжырым жасауы – 1.
Барлығы 10



26

Жазылым
№ Балл Сипаттамасы
1 9-10 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен көркем тіл құралдары
орынды қолданылған.
Ойын еркін әрі толық жеткізеді, күрделі әсерлерді жеткізе алады,
техникалық қателерді жібермейді.
7-8 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдары үйлесімді
түрде қолданылған.
Ойын анық әрі еркін білдіруі тиісті әсерді береді, жіберілген кейбір
техникалық қателер түсінуді қиындатпайды.
5-6 Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір сипаттау
құралдары қолданылған.
Ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, техникалық
қателер (мәтіндегі сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс
қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы,
орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) жалпы әсерді
бұзады.
3-4 Құрылымы жүйесіз немесе анық емес, нақты суреттеу мен қарама-
қайшылықтарды баяндау қабілеті жетіспейді.
Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жиі
техникалық қателер (сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс
қолданылмауы, шақтардың, бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы,
орфографиялық қателер, пунктуацияның жоқтығы) жібереді.
1-2 Көркем тіл құралдары аз қолданылған немесе мүлдем
қолданылмаған.
Сөздер кейде анық емес, техникалық және құрылымдық қателер
(сөздердің байланысу түрлерінің дұрыс қолданылмауы, шақтардың,
бастауыш пен етістіктердің ұйқаспауы, орфографиялық қателер,
пунктуацияның жоқтығы) мағынаны толық түсінуге қиындық
келтіреді.
 
Верх