- Сообщения
- 2,710
- Оценка реакций
- 27,653
«Физика» пәнінен бөлім бойынша жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 10-сынып
(жаратылыстану - математикалық бағыт)
МАЗМҰНЫ
I-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ............................4
«Кинематика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау............................4
«Динамика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.............................10
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау...............................................15
II-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ..........................21
«Молекулалық- кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 21
«Г аз заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау.24
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.............29
Ш-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ...........................33
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.......................33
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау..........................37
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.........41
ІУ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ..........................46
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.........................46
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау............51
3
І-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Кинематика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.1.1.2 Жүйелік және кездейсоқ қателіктерді ажырата
білу
10.1.1.6 Сандық және графиктік есептерді шығаруда кинематика теңдеулерін қолдану
10.1.1.8 Жылдамдықтарды қосу мен орын ауыстыруды қосудың классикалық заңын есеп шығаруда қолдану
10.1.1.9 Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі траекторияның қисықтық радиусын, дененің тангенциалды, центрге тартқыш және толық үдеуін анықтау
10.1.1.10 Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысы кезіндегі кинематикалық шамаларын анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
• Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды
• Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады
• Салыстырмалық принципін есептер шығаруда қолданады
• Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды
• Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамаларды анықтайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Металл сымның көлденең қимасының диаметрі 0,8 мм.
a) Сымның диаметрін өлшеу үшін қандай құрал қолданылатынын көрсетіңіз.
b) Өзіңіз (а) бөлімінде көрсеткен құрал қалай қолданылу керек екенін көрсетіңіз,
(i) өлшеу кезіндегі жүйелік қателіктерді болдырмау үшін
(ii) кездейсоқ қателіктерді азайту үшін
2. Қозғалыстағы дененің арақашықтық - уақыт графигі суретте берілген.
4
Мына нүктелер арасындағы дененің қозғалысына сипаттама беріңіз және неліктен ондай шешімге келгеніңізді түсіндіріңіз.
i) А мен В
ii) В мен С
(a) Дененің үдеуі қандай мәнге (оң, теріс, нөл) ие болатындығын анықтаңыз:
i) А мен В арасында
ii) В мен С арасында
(b) Дененің 40 с ішіндегі орташа жылдамдығын есептеңіз.
3. Өзеннің арғы бетіне өтпекші болған катер өзен ағысына перпендикуляр бағытта 4 м/с жылдамдықпен жүзеді. Егер өзеннің ені 800 м/с, ал ағыс жылдамдығы 1 м/с болса, катерді ағыс қанша метрге төмен қарай ығыстырады?
4. Шар А нүктесінен В нүктесіне дейін 1-суретте көрсетілгендей лақтырылды.
1- сурет
Шардың бастапқы жылдамдығының көкжиекпен жасайтын бұрышы 60°. Шар жылдамдығының вертикаль құраушысының 1=0 с пен 1=0,6 с аралығындағы уақытқа тәуелді өзгеруі 2 - суретте берілген. Ауаның кедергісі ескерілмейді.
5
(a) 2-суретті шар В нүктесіне жеткенге дейінгі уақытқа сәйкес мәндермен толықтырыңыз.
(b) Шардың максимал көтерілу биіктігін есептеңіз.
(c) Жылдамдықтың горизонталь құраушысының 1=0 мезетіндегі мәнін есептеңіз.
(й) А және В нүктелерінің Ь арақашықтығын есептеңіз:
(е) 2-суретті пайдаланып шар траекториясының лақтырылғаннан кейінгі 0,6 с мезетіндегі қисықтық радиусын анықтаңыз. Өз жұмысыңызды түсіндіріп, формулалармен дәлелдеңіз.
6
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды 1(а) сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды анықтайды; 1
1(Ъ)і жүйелік қателіктерді болдырмау шараларын анықтайды; 1
1(Ъ)іі кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын анықтайды; 1
Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады 2 (а) (і) график бойынша дененің А мен В нүктелері арасындағы қозғалысын сипаттайды; 1
(іі) график бойынша дененің В мен С нүктелері арасындағы қозғалысын сипаттайды; 1
2 (Ъ) (і) графиктегі А мен В нүктелері арасындағы үдеу мәнін анықтайды; 1
(іі) графиктегі В мен С нүктелері арасындағы үдеу мәнін анықтайды; 1
2с дененің орташа жылдамдығының формуласын қолданады; 1
орташа жылдамдықтың мәнін анықтайды; 1
Салыстырмалық принципін есептер шығаруда қолданады 3 катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын анықтайды; 1
катердің ағыс әсерінен ығысуын есептейді; 1
Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды 4 (а) дене жылдамдығының таңбасын анықтайды; 1
графикті толықтырады; 1
4 (Ъ) доптың максимал көтерілу биіктігінің мәнін есептейді; 1
4(с) доптың жылдамдығының горизонталь құраушысының мәнін анықтайды; 1
4(й) А мен В нүктелерінің арақашықтығын есептейді; 1
Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамаларды анықтайды 4(е) траекторияның қисықтық радиусының формуласын қолданады; 1
берілген нүкте үшін жылдамдық мәнін анықтайды; 1
қисықтық радиусының мәнін есептейді. 1
Жалпы балл 19
7
«Кинематика» бөлімі жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні___________________________________________
Бағалау критерийі
Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды
анықтайды, бірақ жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын және кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын анықтауда қиналады.
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды
анықтайды, бірақ жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын/ кездейсоқ
қателіктерді азайту жолдарын анықтауда қателіктер жібереді.
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды, жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын және кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын дұрыс анықтайды.
Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады
График бойынша дененің қозғалысын сипаттауда және график бойынша дененің орташа жылдамдығын анықтауда
қиналады.
График бойынша дененің қозғалысын сипаттауда/ график бойынша дененің орташа жылдамдығын анықтауда
қателіктер жібереді.
График бойынша дененің қозғалысын сипаттайды және график бойынша дененің орташа жылдамдығын дұрыс анықтайды.
Салыстырмалық принципін
есептер шығаруда қолданады
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын, катердің ағыс әсерінен ығысуын анықтауда қиналады.
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын/ катердің ағыс әсерінен ығысуын анықтауда қателіктер жібереді.
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын және катердің ағыс әсерінен ығысуын дұрыс анықтайды.
8
Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды
Дене жылдамдығының бағытын анықтайды, бірақ мәнін, құраушыларын, доптың
максимал көтерілу биіктігін, доптың ұшу алыстығын анықтауда қиналады.
Дене жылдамдығының бағытын, мәнін, құраушыларын
анықтайды, бірақ доптың максимал көтерілу биіктігін/
доптың ұшу алыстығын
анықтауда қателіктер жібереді.
Дене жылдамдығының бағытын, мәнін, құраушыларын, доптың максимал көтерілу биіктігін және доптың ұшу алыстығын дұрыс анықтайды.
Қисықсызықты
сипаттайтын
анықтайды
қозғалысты
шамаларды
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін және
траекторияның қисықтық
радиусының мәнін есептеуде
қиналады.
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін/
траекторияның қисықтық
радиусының мәнін есептеуде қателіктер жібереді.
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін және траекторияның қисықтық
радиусының мәнін дұрыс есептейді.
9
«Динамика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.1.2.1 Бірнеше күштің әрекетінен болатын дененің
қозғалысына есеп шығарудың алгоритмдерін
құру
10.1.2.4 Бүкіл әлемдік тартылыс заңын есептер шығаруда қолдану
10.1.2.5 Материалдық дененің инерция моментін есептеу үшін Штейнер теоремасын қолдану
10.1.2.6 Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін есеп шығаруда қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады
• Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді
• Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады
• Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Ньютонның ІІ-заңын тұжырымдаңыз.
(а) Білеуше суретте көрсетілгендей жазықтық бойымен төмен қарай сырғанайды.
.білеуше
горизонталь жазыктык
1-сурет
Жазықтықтың горизонтпен жасайтын бұрышы 200. Білеушенің массасы 65 кг. Білеушенің сырғанауы кезінде оған әрекет ететін үйкеліс күші Ғ тұрақты болып қалады.
(b) Білеушеге әрекет ететін басқа екі күштің аты мен бағытын анықтаңыз
(c) Білеуше қозғалысы кезіндегі оның жылдамдығының уақытқа тәуелді өзгерісі 2-суреттегі графикте берілген.
10
2-сурет
(і) 2-суретті пайдаланып, білеушенің үдеуін анықтаңыз.
(іі) Білеушеге әрекет ететін тең әрекетті күш мәнін есептеңіз.
(ё) Білеушеге әрекет ететін Ғ үйкеліс күшінің мәнін есептеңіз.
2.
(a) Ньютонның бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдаңыз.
(b) Планета Күнді айнала дөңгелек орбита бойымен қозғалған кезде оған центрге тартқыш күші әрекет ететінін ескере отырып, мына байланысты анықтаңыз: Т2~К3, мұндағы Т - планетаның Күнді орбита бойымен айналу периоды, К - орбита радиусы.
3. Массалары мен радиустары бірдей, бірдей материалдан жасалған шар мен сақина үйкеліссіз бірдей жылдамдықпен домалап барады. Шардың кинетикалық энергиясы сақинаның кинетикалық энергиясынан қанша есе аз?
Инерция моменті ^ = 63,6 кг • м2 маховик тұрақты ш = 31,4рад/с бұрыштық
жылдамдықпен айналады. Маховик тежеуші момент әрекетінен 20 с-тан кейін тоқтаса, осы момент мәнін анықтаңыз.
11
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады 1 (а) Ньютонның ІІ-заңын тұжырымдайды; 1
(Ъ) денеге әрекет ететін екі күштің атын/ бағытын анықтайды; 1 1
(с) (і) графиктен градиентті анықтайды; 1
градиенттің сандық мәні үдеу болатынын көрсетеді; 1
(с)(іі) білеушеге әрекет ететін тең әрекетті күш мәнін есептейді; 1
(ё) білеуше қозғалысы үшін Ньютонның екінші заңын векторлық формада жазады; 1
горизонталь осьтегі күш проекцияларын жазады; 1
үйкеліс күшінің мәнін есептейді; 1
Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді 2(а) бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды; 1
2(Ъ) бүкіл әлемдік тартылыс күші мен центрге тартқыш күштің теңдігін қолданады; 1
планетаның центрге тарқыш үдеуі мен айналу периоды арасындағы байланысты қолданады; 1
планетаның орбитаны айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы тәуелділікті қорытады; 1
Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады 3 үйкеліссіз домалайтын дене үшін кинетикалық энергияның формуласын қолданады; 1
шар мен сақинаның импульс моменттерін қолданады; 1
кинетикалық энергиялар қатынасын анықтайды; 1
Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады 4 айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады; 1
бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолданады; 1
тежеуші күш моментін есептейді. 1
Жалпы балл 19
12
«Динамика» бөлімі жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні___________________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайдь бірақ денеге әрекет ететін күштерд анықтауда, дене қозғалысы үші Ньютонның ІІ заңын жазуда, әр осьтеі күштердің проекцияларын табуд; дененің үдеуін қозғалыс графигіне анықтауда және үйкеліс күшінің мәні есептеуде қиналады. , і н і , н н Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайды және денеге әрекет ететін күштерді анықтайды, бірақ дене қозғалысы үшін Ньютонның ІІ заңын жазуда/ әр осьтегі күштердің проекцияларын табуда/ дененің үдеуін қозғалыс графигінен анықтауда/ үйкеліс күшінің мәнін есептеуде қателік жібереді. Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайды, денеге әрекет ететін күштерді анықтайды, дене қозғалысы үшін Ньютонның ІІ заңын жазады, әр осьтегі күштердің проекцияларын табады, дененің үдеуін қозғалыс графигінен анықтайды және үйкеліс күшінің мәнін дұрыс есептейді.
Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді Бүкіл әлемдік тартылыс заңы тұжырымдайды, бірақ БӘТ күші ме центрге тартқыш күш теңдігі қолдануда, центрге тартқыш үдеу ме айналу периоды арасындағі байланысты қолдануда және айнал периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдеуд қиналады. н н н н ы у ы е Бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды, бірақ БӘТ күші мен центрге тартқыш күш теңдігін қолдануда/ центрге тартқыш үдеу мен айналу периоды арасындағы байланысты қолдануда/ айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдеуде қателіктер жібереді. Бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды, БӘТ күші мен центрге тартқыш күш теңдігін қолданады, центрге тартқыш үдеу мен айналу периоды арасындағы байланысты қолданады, айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдейді.
13
Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолдануда, кинетикалық энергиялар қатынасын анықтауда қателіктер жібереді. Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолдануда/ кинетикалық энергиялар қатынасын анықтауда қателіктер жібереді. Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолданады, кинетикалық энергиялар қатынасын дұрыс анықтайды.
Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бірақ бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолдануда және тежеуші күш моментін есептеуде қиналады. Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бірақ бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолдануда/ тежеуші күш моментін есептеуде қателіктер жібереді. Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолданады және күш моментін дұрыс есептейді.
14
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері
бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.1.3.2 Әртүрлі тепе-теңдікті түсіндіру кезінде себеп-салдар байланысын орнату
10.1.4.1 Сақталу заңдарын сандық және эксперименттік есептерді шығаруда қолдану
10.1.5.1 Сұйықтар мен газдардың ламинарлық және турбуленттік ағыстарын сипаттау
10.1.5.2 Үзіліссіздік теңдеуі мен Бернулли теңдеуін эксперименттік, сандық және сапалық есептерді шығаруда қолдану
• Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады
• Механикалық энергия мен импульстің сақталу заңдарын қолданады
• Ламинарлық және турбуленттік ағыстарды
сипаттайды
• Бернулли теңдеуін сандық және сапалық есептер шығаруда қолданады
Бағалау критерийі
Білім алушы
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты
25 минут
Тапсырмалар
1. Р<3 стержені вертикаль қабырғаға Р нүктесінде суретте көрсетілгендей бекітілген.
п
қабырғі
Стерженнің ұзындығы 1,60 м. Р нүктесінен 0,64 м қашықтықта стерженьге ауырлық күші
әсер етеді. Стержень қабырғаға бекітілген сымының көмегімен горизонталь қалыпта
тепе-теңдікте орнатылған. Сымның керілу күші Ғ = 44 Н горизонтпен 30° бұрыш жасайды.
(а) Анықтаңыз:
(i) Ғ күшінің вертикаль құраушысын;
(ii) Ғ күшінің горизонталь құраушысын.
(Ъ) Р нүктесіне қатысты моменттер ережесін пайдаланып, □ □ ауырлық күшінің мәнін анықтаңыз.
15
(с) Неліктен қабырға тарапынан стерженьге Р нүктесінде қысым түсірілетінін түсіндіріңіз.
(ё) Қабырға тарапынан стерженьге Р нүктесінде түсірілетін қысым күшінің бағытын көрсетіңіз және ол күшті N әрпімен белгілеңіз.
2. Массасы 2,0 г оқ горизонталь бағытта ұшып, массасы 600 г ағаш білеушеге тиеді. Білеуше вертикаль жіптердің көмегімен төбеге бекітілген және еркін қозғалады. Оқ білеушенің ішіне енеді. Оғы бар білеуше вертикаль бағытта 8,6 см биіктікке суретте көрсетілгендей көтеріледі.
(a) Оқ пен білеушенің гравитациялық потенциалдық энергиясының өзгерісін анықтаңыз.
(b) Оқ пен білеушенің бірге қозғалар алдындағы бастапқы жылдамдығын есептеңіз.
(c) Импульстің сақталу заңын пайдаланып, оқтың білеушемен соқтығысар алдындағы жылдамдығын есептеңіз.
(й) Оқтың білеушемен соқтығысар алдында ие болған кинетикалық энергиясын есептеңіз.
(е) Оқ пен білеушенің әрекеттесуінің түрін сипаттап, қорытынды жасаңыз.
3. Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың екі айырмашылығын көрсетіңіз. Өз түсіндірулеріңізде сызба қолдануға болады.
4. Суретте үйдегі су құбырының жүйесі көрсетілген. Құбырдың тар және кең жерлеріндегі аудандарының қатынасы 1:4 және құбырлар еденнен һг = 5 м, һ2 = 1 м деңгейде орналасқан. Құбырдың А1 кең жеріндегі су ағысының жылдамдығы 9,1 • 105 Па қысымда 36 км/сағ болады. Су тығыздығын 1000 кг/м3 деп алыңыз.
с
8.6 см
А,
һ2
ін
Келесі шамаларды анықтаңыз:
(a) құбырдың тар жеріндегі су ағысының жылдамдығын;
(b) құбырдың екі ұшындағы қысымның айырымын;
(c) құбырдың тар бөліміндегі қысымның мәнін.
16
5. Кейбір су көліктерінің қозғалысы Бернулли теңдеуіне негізделген. Суретте желкен орнына алып цилиндрлерді пайдаланатын кеме көрсетілген. Цилиндрлер мотор арқылы айналысқа келеді. Оңтүстіктен үздіксіз жел соғып тұрсын делік. Ал кеме шығысқа қарай жүзуі қажет. Цилиндрлер қай бағытта айналулары керек, сағат тілімен бағыттас па, әлде сағат тіліне қарсы бағытта ма? Екі суреттің қай нұсқасы дұрыс? Көрініс кеменің үстіңгі жағынан түсірілген.
00
кеменіщ козгалыс бағыты
17
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады 1(а) Ғ күшінің вертикаль құраушысын анықтайды; 1
Ғ күшінің горизонталь құраушысын анықтайды; 1
1(Ъ) моменттер ережесін қолданады; 1
ауырлық күшінің мәнін анықтайды; 1
1(с) қысым күшінің пайда болуын түсіндіреді; 1
1(6) қысым күшін белгілейді; 1
Механикалық энергия мен импульстің сақталу заңдарын қолданады 2 (а) оқ пен білеушенің потенциалдық энергиясының өзгерісін анықтайды; 1
2 (Ъ) оқ пен білеушенің бірлескен қозғалысы үшін энергияның сақталу заңын қолданады; 1
оқ пен білеушенің бастапқы жылдамдығын анықтайды; 1
2 (с) оқ пен білеушенің әрекеттесуі үшін импульстің сақталу заңын қолданады; 1
оқтың жылдамдығын анықтайды; 1
2(6) оқтың кинетикалық энергиясын есептейді; 1
2 (е) оқ пен білеушенің әрекеттесу түрін анықтайды; 1
оқ пен білеушенің әрекеттесуінің түрін сипаттайды; 1
Ламинарлық және турбуленттік ағыстарды сипаттайды 3 ламинарлық және турбуленттік ағыстардың екі айырмашылығын сипаттайды; 1
Бернулли теңдеуін сандық және сапалық есептер шығаруда қолданады 4(а) құбырдың тар жеріндегі су ағысының жылдамдығын анықтайды; 1
4(Ъ) құбырдың екі ұшындағы қысымның айырымын анықтайды; 1
4(с) құбырдың тар бөліміндегі қысымның мәнін анықтайды; 1
5 қысымдар айырымының пайда болуын түсіндіреді; 1
цилиндрлердің айналу бағыты дұрыс берілген суретті анықтайды; 1
Жалпы балл 20
18
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың
нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні_____________________________________________
Бағалау
критерийі
Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады
Стерженге әрекет ететін күштің
құраушыларын анықтайды, бірақ ауырлық күшін, қысым күшін
анықтауда, стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолдануда қиналады.
Стерженге әрекет ететін күштің
құраушыларын анықтайды, бірақ
ауырлық күшін/ қысым күшін
анықтауда/ стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолдануда қателіктер жібереді.
Стерженге әрекет ететін күштің құраушыларын, ауырлық күшін, қысым күшін анықтайды, стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолданады.
Механикалық энергия мен
импульстің сақталу заңдарын қолданады
Оқ пен білеушенің: потенциалдық
энергиясының өзгерісін, кинетикалық энергиясын, жылдамдығын, оқтың кинетикалық энергиясын,
жылдамдығын анықтауда, оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттауда қиналады.
Оқ пен білеушенің: потенциалдық
энергиясының өзгерісін/ кинетикалық энергиясын/ жылдамдығын/ оқтың кинетикалық энергиясын/ жылдамдығын анықтауда/ оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттауда қателіктер жібереді.
Оқ пен білеушенің: потенциалдық энергиясының өзгерісін,
кинетикалық энергиясын,
жылдамдығын, оқтың кинетикалық энергиясын, жылдамдығын
анықтайды, оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттайды.
Ламинарлық
және
турбуленттік
ағыстарды
сипаттайды
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын
сипаттауда қиналады.
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын сипаттауда қателік жібереді.
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын
сипаттайды.
19
Бернулли теңдеуін сандық жэне сапалық есептерді шығаруда қолданады
Қубырдағы су ағысының
жылдамдығын, қысымдар айырымын, эр бөліктегі қысым мэнін анықтауда қиналады, Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіруде жэне цилиндрлердің айналу бағытын анықтауда қиналады.
Құбырдағы су ағысының жылдамдығын/ қысымдар айырымын/ эр бөліктегі қысым мэнін анықтауда/ Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіруде/
цилиндрлердің айналу бағытын
анықтауда қателіктер жібереді.
Қүбырдағы су ағысының жылдамдығын, қысымдар
айырымын, эр бөліктегі қысым мэнін, Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіреді, цилиндрлердің айналу бағытын анықтайды.
20
ІІ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Молекулалық- кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.2.1.1 Температура мен молекулалардың ілгерілемелі
қозғалысының орташа кинетикалық энергиясының байланысын сипаттау
10.2.1.2 Идеал газ моделін сипаттау
10.2.1.3 Молекулалық кинетикалық теорияның негізгі теңдеуін есептер шығаруда қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Идеал газға анықтама береді
• МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді
• Газ молекулаларының жылдамдығының
температурамен байланысын қолданады
• Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Идеал газ ұғымына сипаттама беріңіз.
1 о
2. Идеал газдың қысымы мына өрнекпен беріледі: р = -р < с >, мұндағы р газдың тығыздығы.
(a) < с2 > таңбасының нені білдіретінін түсіндіріңіз.
(b) Идеал газ қысымының өрнегін пайдаланып, газ молекулаларының орташа кинетикалық энергиясы төмендегідей формуламен өрнектелетінін қорытып шығарыңыз.
3
<Ек>=- кТ К 2
Өз жұмысыңызды толық көрсетіңіз және қолданылған физикалық шамаларға түсініктеме беріңіз.
3. Идеал газдың 2,0 105 Па қысымдағы тығыздығы 2,4 кг/ж5және температурасы 300 К.
a) Газ атомдарының 300 К температурадағы орташа квадраттық жылдамдығын анықтаңыз.
b) Осы газ молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы (і) бөлімінде есептелген мәннен екі еселенетін температураны анықтаңыз.
4. Жердің гравитациялық өрісінің әсерін жеңіп, ұшып кетуі үшін гелий атомдары Жер атмосферасының ең жоғарғы қабатында шамамен 1,1 • 104 м/с жылдамдыққа ие болуы керек.
а) Осы атмосфераның жоғарғы қабатындағы температураның мәнін бағалаңыз. Гелий атомының массасы 6,6 • 10~ кг.
Неліктен гелий атомдары (Ъ) бөлімінде есептелген температурада Жердің тартылыс күшін жеңіп, ұшып кете алатындығын түсіндіріңіз.
21
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Идеал газға анықтама береді 1 идеал газға анықтама береді; 1
газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетеді; 1
МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді 2(а) физикалық шаманың мағынасын түсіндіреді; 1
2(Ъ) МКТ негізгі теңдеуін қолданады; 1
идеал газ қысымының температурамен байланысын қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын алады; 1
қолданылған физикалық шамаларды сипаттайды; 1
Газ молекулаларының жылдамдығының температурамен байланысын қолданады 3(а) МКТ теңдеуін түрлендіреді; 1
орташа квадраттық жылдамдық мәнін есептейді; 1
3(Ъ) орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын қолданады; 1
температура мәнін есептейді; 1
Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды 4(а) жылдамдық пен температураның байланысын қолданады; 1
атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтайды; 1
4(Ъ) атомдардың орташа кинетикалық энергиясы мен температураның байланысын сипаттайды. 1
Жалпы балл 14
22
«Молекулалық-кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау Оқу жетістігінің деңгейі
критерийі Төмен Орташа Жоғары
Идеал газға анықтама береді Идеал газға анықтама беруде, газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетуде қиналады. Идеал газға анықтама береді, бірақ газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетуде қателіктер жібереді. Идеал газға анықтама береді ж газдың идеал реті қарастырылу шарттарын дұ көрсетеді. әне нде эыс
МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді МКТ негізгі теңдеуін қолдануда, идеал газ қысымының температурамен байланысын анықтауда, молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын қорытуда қиналады. МКТ негізгі теңдеуін қолдануда/ идеал газ қысымының температурамен байланысын анықтауда/ молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын қорытуда қателіктер жібереді. МКТ негізгі теңдеуін қолдана идеал газ қысымын температурамен байланыс анықтайды, молекулалард орташа кинетикал энергиясының формуласын дұ қорытады. ды, ың ын іың ық ыс
Газ молекулаларының жылдамдығының температурамен байланысын қолданады МКТ теңдеуін түрлендіріп, орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын анықтауда және температура мәнін есептеуде қиналады. МКТ теңдеуін түрлендіріп, орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын анықтауда /температура мәнін есептеуде қателіктер жібереді. МКТ теңдеуін түрленді орташа квадратт жылдамдықтың температурам байланысын анықтайды ж температура мәнін есептейді. ріп, ық ен әне
Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолдануда, атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтауда, атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттауда қиналады. Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолдануда /атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтауда/ атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттауда қателіктер жібереді. □ Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолданады, атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтайды және атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды.
23
«Газ заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.2.2.1 Идеал газ күйінің негізгі теңдеуін есептер шығаруда қолдану
10.2.2.4 Тұрақты көлем кезінде қысымның газ температурасына тәуелділігін зерттеу
10.2.2.5 Газ заңдарын сандық және графиктік есептер шығаруда қолдану
10.2.3.2 Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерге және адиабаталық процеске қолдану
10.2.3.3 Идеал жылу қозғалтқышы үшін Карно циклін сипаттау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Газ күйінің теңдеуін қолданады
• Шарль заңын есептер шығаруда қолданады
• Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады
• Термодинамиканың бірінші заңын қолданады
• Идеал жылу қозғалтқыштарының жұмыс циклін сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейлері Орындау уақыты
Қолдану 25 минут
Тапсырмалар
1.
(a) р^ = сопзІапіТ
теңдеуі газ қысымы, көлемі және термодинамикалық температураны байланыстырады. Берілген теңдеудің қолданылуына қойылатын екі шартты көрсетіңіз.
4 ? 7
(b) Көлемі 4 • 1° см3 цилиндрде қысымы 2,5 • 1° Па және температурасы 290 К сутегі бар.
Цилиндрдегі сутегіні баллондарды толтыру үшін пайдаланады. Әр толтырылған
5 3 ?
баллонда 1,85 • 1° Па қысымдағы, көлемі 7,24 • 1° см3, температурасы 290 К сутегі болады. Сутегі үшін (а) бөліміндегі шарттар орындалады деп қарастырып, есептеңіз:
(i) толық цилиндрдегі сутегінің зат мөлшерін;
(ii) цилиндрдегі сутегімен толтырылған баллондар санын.
2. Изохоралық процесс кезінде газ температурасы 30%-ға артып, қысымы 200 кПа болды. Берілген мәндерді пайдаланып, газдың бастапқы қысымын анықтаңыз.
3.
(а) Суреттегі графигі берілген циклдегі әр процесті анықтаңыз:
24
1^2:
2^3:
3^1:
(Ь) Осы циклдің графигін ^(Т) тәуелділігінде салып көрсетіңіз.
4. Идеал газ ретінде қарастырылатын көлік қозғалтқышының цилиндріндегі көлемі 540 2 5 0 ^
см3 ауаның қысымы 1,1 • 10 Па, температурасы 27 С. Ауа кенеттен адиабаталық 30 см3
көлемге дейін сығылады да, қысымы 6,6 • 106 Па қысымға дейін көтеріледі.
(a) Ауаның сығылғаннан кейінгі температурасын анықтаңыз.
(b) Термодинамиканың І заңының өрнегін жазып, мағынасын түсіндіріңіз.
(c) Термодинамиканың І-заңын пайдаланып сығылу кезіндегі ауаның температурасының өзгеру себебін түсіндіріңіз.
Карно циклінің реал жылу машиналарының жұмыс циклінен қандай айырмашылығы бар?
25
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Газ күйінің теңдеуін қолданады 1(а) идеал газ күйі теңдеуінің қолданылуының екі шартын көрсетеді; 2
1(Ъ)і газ күйінің теңдеуін қолданады; 1
цилиндрдегі зат мөлшерін анықтайды; 1
1(Ъ)іі әр баллондағы сутегінің зат мөлшерін анықтайды; 1
газ толтырылған баллондар санын анықтайды; 1
Шарль заңын есептер шығаруда қолданады. 2 Шарль заңын қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы газдың бастапқы қысымының өрнегін анықтайды; 1
қысым мәнін есептейді; 1
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады 3(а) газда өтетін процестерді сипаттайды; 1
3(Ъ) циклдің графигін салады; 1
Термодинамиканың бірінші заңын қолданады. 4(а) газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолданады; 1
ауаның температурасын анықтайды; 1
4(Ъ) термодинамиканың І-заңының өрнегін жазады; 1
термодинамиканың І-заңын түсіндіреді; 1
4(с) процеске сәйкес термодинамиканың І-заңын жазады; 1
ауа температурасының өзгерісін түсіндіреді; 1
Жылу қозғалтқыштарының жұмысын сипаттайды. 5 Карно циклінің өрнегін қолданады; 1
идеал жылу машинасының және Карно циклдерін салыстырады. 1
Жалпы балл 19
26
«Газ заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Газ күйінің теңдеуін қолданады Идеал газ күйі теңдеуінің қолд шарттарын анықтауда, газ теңдеуін қолдануда, цилин баллондағы сутегінің зат мө анықтауда және газ толты баллондар санын аны қиналады. аны үй дрд лше рыл іқта лу нің егі, фін ған уда Идеал газ күйі теңдеуінің қолданылу шарттарын анықтауда/ газ күйінің теңдеуін қолдануда/ цилиндрдегі/ баллондағы сутегінің зат мөлшерін анықтауда/ газ толтырылған баллондар санын анықтауда қателіктер жібереді. Идеал газ күйі теңдеуінің қолданылу шарттарын анықтайды, газ күйінің теңдеуін қолданады, цилиндрдегі, баллондағы сутегінің зат мөлшерін және газ толтырылған баллондар санын дұрыс анықтайды. | |
Шарль заңын есептер шығаруда қолданады. Шарль заңын қолд математикалық түрленд арқылы газдың ба қысымының өрнегін анықтауд қысым мәнін есептеуде қинала ану іру стаі а ж ды да, лер қы әне Шарль заңын қолдануда/ математикалық түрлендірулер арқылы газдың басташқы қысымының өрнегін анықтауда/ қысым мәнін есештеуде қателіктер жібереді. □ Шарль заңын қолданады, математикалық түрлендірулер арқылы газдың басташқы қысымының өрнегін анықтайды және қысым мәнін есештейді. □
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады Газда өтетін процестерді сиш және циклдің графигін қиналады. ітта сыз уда уда Газда өтетін шроцестерді сишаттауда/ циклдің графигін сызуда қателіктер жібереді. Газда өтетін шроцестерді сишаттайды және циклдің графигін дұрыс сызады.
27
Термодинамиканың бірінші заңын қолданады. Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолдануда, ауаның температурасын анықтауда, термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіруде, термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазуда, ауа температурасының өзгерісін түсіндіруде қиналады. Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолдануда/ ауаның температурасын анықтауда/ термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіруде/ термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазуда/ ауа температурасының өзгерісін түсіндіруде қателіктер жібереді. □ Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолданады, ауаның температурасын анықтайды, термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіреді, термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазады, ауа температурасының өзгерісін түсіндіреді. □
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады Карно циклінің өрнегін қолдануда, идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстыруда қиналады. Карно циклінің өрнегін қолдануда/ идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстыруда қателіктер жібереді. Карно циклінің өрнегін қолданады, идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстырады. | |
28
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.2.4.1 Гигрометрдің және психрометрдің көмегімен ауаның
салыстырмалы ылғалдылығын анықтау
10.2.4.2 Сұйықтың беттік керілу коэффициентін әртүрлі тәсілдермен анықтау
10.2.4.3 Әртүрлі қатты денелер мысалында кристалдық және аморфты денелердің құрылымын ажырату
10.2.4.4 Серпімді деформация кезіндегі Юнг модулін анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сипаттайды
• Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есептейді
• Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді
• Қатты заттың механикалық қасиетін сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1.
(a) Шық нүктесі ұғымына анықтама беріңіз.
(b) Неліктен метеорологтар жауын-шашынның түсуін болжау кезінде алу үшін шық нүктесін қолданатынын түсіндіріңіз.
(c) Ауаның температурасы 200С, шық нүктесі І00С. Ауаның ылғалдылығын есептеңіз.
2. Пипетка көмегімен 3,6 г майдан 304 тамшы алынды. Пипетка ұшының диаметрі 1,2 мм. Майдың беттік керілу коэффициентін анықтаңыз.
3. Кристалл және аморф денелердің үш айырмашылығын көрсетіңіз.
4. Сым вертикаль бағытта бір ұшынан бекітілген. Екінші бос ұшына жүктерді арттыра отырып іледі, сол кездегі сымның созылуы төменде кестеде берілген.
Жүк/Н 0 2,0 4,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 10,5
Созылу/мм 0 1,2 2,4 3,6 4,2 4,9 5,7 7,0 8,0
а) Сымға әсер етуші күштің сымның созылуына тәуелділік графигін сызыңыз.
дәлірек ақпарат салыстырмалы
29
b) Өз графигіңізден Гук заңы орындалатын аумақты белгілеңіз.
c) Созылмаған сымның ұзындығы 1,6 м, көлденең қимасының ауданы 8,0 • 10 м2. Берілген ақпараттар мен өз графигіңізді пайдаланып, осы сым үшін Юнг модулінің мәнін анықтаңыз.
30
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сишаттайды 1(а) шық нүктесіне анықтама береді; 1
1(Ь) шық нүктесінің ауа-райын болжауда қолданылуын түсіндіреді; 1
1(с) ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтайды; 1
Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есештейді 2 тамшының үзілу шартын қолданады; 1
беттік керілу күшінің формуласын қолданады; 1
беттік керілу коэффициентін анықтайды; 1
Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді 3 кристалдар мен аморф денелердің үш айырмашылығын көрсетеді; 3
Қатты заттың механикалық қасиетін сишаттайды 4(а) осьтер дұрыс белгіленіш, өлшем бірлігі көрсетілген; 1
нүктелер дұрыс қойылған (мәндерге сәйкестік, нүктенің өлшемі); 1
сашалы, дұрыс сызылған жұқа сызық; 1
4(Ь) графиктен Гук заңының орындалу аумағын белгілейді; 1
4(с) жұмыстық формуланы қолданады; 1
графикті тиімді қолданады; 1
Юнг модулінің мәнін есештейді. 1
Жалпы балл 16
31
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сипаттайды Шық нүктесіне анықтама бер шық нүктесінің ауа-ра болжауда қолданыл түсіндіруде, ауаның салыстырм ылғалдылығын анықт қиналады. уде йын уын іаль ауд т і і а Шық нүктесіне анықтама беруце/ шық нүктесінің ауа-райын болжауца қолцанылуын түсінціруце/ ауаның салыстырмалы ылғалцылығын анықтауца қателіктер жібереді. □ Шық нүктесіне анықтама береді, шық нүктесінің ауа-райын болжауца қолцанылуын түсіндіреді және ауаның салыстырмалы ылғалцылығын цұрыс анықтайцы. □
Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есептейді Тамшының үзілу шар көрсетуде/ беттік керілу күш формуласын қолдануда/ бе керілу коэффициентін анықт қиналады. тын іініі тті ауд і Ц к а Тамшының үзілу шартын көрсетуде/ беттік керілу күшінің формуласын қолцануца/ беттік керілу коэффициентін анықтауца қателіктер жібереці. □ Тамшының үзілу шартын көрсетеді, беттік керілу күшінің формуласын қолцанацы және беттік керілу коэффициентін цұрыс анықтайцы.
Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді Кристалдар мен аморф денеле үш айырмашылығын сипатт қиналады. рдің ауд Ц а Кристалцар мен аморф денелердің үш айырмашылығын сипаттауца қателіктер жібереді. □ Кристалцар мен аморф денелердің үш айырмашылығын цұрыс сипаттайды.
Қатты заттың механикалық қасиетін сипаттайды Серпімділік күшінің созы тәуелділік графигін сыз графиктен Гук заңының орын аумағын белгілеуде, модулінің мәнін анықт қиналады. луғ уда цал1 Юн ауд а / г а Серпімцілік күшінің созылуға тәуелділік графигін сызуца/ графиктен Гук заңының орынцалу аумағын белгілеуде/ Юнг моцулінің мәнін анықтауца қателіктер жібереці. Серпімцілік күшінің созылуға тәуелцілік графигін сызацы, графиктен Гук заңының орынцалу аумағын белгілейді және Юнг моцулінің мәнін цұрыс анықтайцы.
32
ІІІ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.1.1 - электр зарядының сақталу заңы мен Кулон заңын
есештер шығаруда қолдану
10.3.1.3 - зарядталған жазықтықтың, шардың, сфераның және шексіз жіштің электр өрісінің кернеулігін анықтау үшін Гаусс теоремасын қолдану
10.3.1.8 - конденсатор сыйымдылығының оның
шараметрлеріне тәуелділігін зерттеу;
10.3.1.10 - электр өрісінің энергиясын есештеу
Бағалау критерийі Білім алушы
• Зарядтардың өзара әрекеттесу күшін сишаттайды
• Электр өрісіндегі өткізгіштерді сишаттайды
• Электр сыйымдылығының мағынасын сишаттайды және мәнін анықтайды
• Электр өрісінің энергиясын анықтайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Екі бірдей заряд ауада бір-бірінен 0,05 м қашықтықта 1,210~4Н күшшен әсерлеседі.
a) Зарядтардың шамасын есештеңіз.
b) Осы екі зарядты диэлектрлік өтімділігі е сұйыққа бір-бірінен 0,05 м қашықтыққа орналастырады.
i. Зарядтардың арасындағы әрекеттесу күші қалай өзгеретінін сишаттаңыз.
ii. Зарядтар диэлектрикте бір-бірінен 0,12 м қашықтықтан өзара 1,5-10~ Н
күшшен әрекеттеседі деш алыш, сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтаңыз.
2. Әр аттас зарядталған шластиналар арасына зарядталмаған өткізгіш шарды
орналастырыш, көрсетілген бағыт бойынша қозғалысқа келтірсе, қандай өзгерістер болатынын тұжырымдаңыз.
3. Кернеулігі 1,2 Н/Кл біртекті электр өрісінде заряды -3 мкКл-ға тең тозаң теше-теңдік қалшын сақтаған. Тозаңның массасын анықтаңыз. Электр өрісінің күш сызықтарының бағытын көрсетіңіз.
33
4. Сі конденсаторы бір-бірінен 4 мм қашықтықта орналасқан, қырының ұзынцығы 10 см шаршы түрінцегі жазық параллель пластиналардан тұрацы. Ал С2 конденсаторы бір-бірінен 1 мм қашықтықта орналасқан, қырының ұзынцығы 5 см шаршы түрінцегі жазық параллель пластиналардан тұрацы.
a. Осы конденсаторлар сыйымцылықтарының қатынасын анықтаңыз.
b. Егер С2 конценсаторының астарларының арасын маймен толтырса (е=2,1) сыйымцылықтар қатынасы қалай өзгеретіні туралы цәлелці қорытынцы жасаңыз.
5.
a) Электр сыйымцылығы ұғымына анықтама беріңіз.
b) Конденсаторлар қолцанылуының бір себебі - оларцың электр энергиясын сақтауға болатыны. Конценсаторларца электр энергиясы қалай сақталатыны туралы қысқаша түсінціріңіз.
c) Сыйымцылығы 1200 мкФ конденсатордың астарлары арасынцағы потенциалцар айырымы 50 В-тан 15 В-қа цейін өзгергенде конденсатордағы электр энергиясының өзгерісін есептеңіз.
34
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Заряцтарцың өзара әрекеттесу күшін сипаттайды 1(а) электр заряцтарының мәнін анықтайцы; 1
1(Ъ)І заряцтарцың әрекеттесу күшінің өзгерісін сипаттайцы; 1
1(Ъ)ІІ сұйықтың диэлектрлік өтімцілігін есептейці; 1
Электр өрісінцегі өткізгіштерді сипататйцы 2 шарца қанцай өзгерістер болатынын сипаттайцы; 1
3 тозаңның тепе-теңдікте болу шартын жазацы; 1
тозаңның массасын анықтайцы; 1
электр өрісінің күш сызықтарының бағытын көрсетеді; 1
Электр сыйымцылығының мағынасын сипаттайды және мәнін анықтайцы 4(а) электр сыйымцылығының формуласын қолцанацы; 1
4(а) сыйымцылықтар қатынасын анықтайцы; 1
4(Ъ) сыйымцылықтың өзгерісін сипаттайды; 1
5(а) электр сыйымцылығына анықтама береді; 1
Электр өрісінің энергиясын анықтайцы 5(Ъ) конценсаторларца электр энергиясы жинақталуын сипаттайды; 1
5(с) электр энергиясының формуласын қолцанацы; 1
электр энергиясының өзгерісін анықтайцы. 1
Жалпы балл 15
35
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Зарядтардың өзара әрекеттесу күшін сипаттайды Электр зарядтарының м зарядтардың әрекеттесу күш өзгерісін, сұйықтың диэлект өтімділігін анықтауда қиналады. әнін [ііні рлі , ң к Электр зарядтарының мәнін/ зарядтардың әрекеттесу күшінің өзгерісін/ сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтауда қателіктер жібереді. □ Электр зарядтарының мәнін, зарядтардың әрекеттесу күшінің өзгерісін және сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтайды. |~|
Электр өрісіндегі өткізгіштерді сипататйды Электр өрісіндегі металл қозғалысын сипаттауда, сызықтарының бағытын анықт тозаңның массасын анықт қиналады. ша күш іуда ауд р п , а Электр өрісіндегі металл шар қозғалысын сипаттауда/ күш сызықтарының бағытын анықтауда/ тозаңның массасын анықтауда қателіктер жібереді. П Электр өрісіндегі металл шар қозғалысын сипаттайды, күш сызықтарының бағытын анықтайды және тозаңның массасын анықтайды.
Электр сыйымдылығының мағынасын сипаттайды және мәнін анықтайды Электр сыйымдылығы формуласын қолдануда, анық беруде, сыйымдылықтар қатын және сыйымдылықтың өзге сипаттауда қиналады. ны там асы рісі ң а н н Электр сыйымдылығының формуласын қолдануда/ анықтама беруде/ сыйымдылықтар қатынасын/ сыйымдылықтың өзгерісін сипаттауда қателіктер жібереді. Электр сыйымдылығының формуласын қолданады, анықтама береді, сыйымдылықтар қатынасын, сыйымдылықтың өзгерісін сипаттайды.
Электр өрісінің энергиясын анықтайды Конденсаторларда электр энергиясы жинақталуын сипатта электр өрісі энергиясының өзге анықтауда қиналады. өріс уда рісі і , н Конденсаторларда электр өрісі энергиясы жинақталуын сипаттауда/ электр өрісі энергиясының өзгерісін анықтауда қателіктер жібереді. □ Конденсаторларда электр өрісі энергиясы жинақталуын сипаттайды және электр өрісі энергиясының өзгерісін анықтайды. |—|
36
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.2.1 Аралас жалғанған өткізгіштерден тұратын тізбек
бөлігі үшін Ом заңын қолдану
10.3.2.3 Электр қозғаушы күші мен кернеу көзінің әртүрлі жұмыс режиминдегі (жұмыстық, бос жүріс, қысқа тұйықталу) байланысын зерттеу
10.3.2.6 Тармақталған электр тізбегіне Кирхгоф заңын қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады
• ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды
• Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді
• Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Электрлік су қыздырғышы ұзындығы 20 м кабель арқылы ток көзіне қосылған. Кабель көлденең қималары 4,0 мм2 екі мыс өткізгіштен тұрады. Мыстың меншікті кедергісі 1,7 • 10~8 Ом • м.
a) Әр өткізгіштің кедергісі 0,085 Ом болатынын көрсетіңіз.
b) Электрлік су қыздырғышының жұмыстық тогы 37 А. Кабель өткізгіштеріндегі толық кернеу түсуін есептеңіз.
c) Неліктен кабельге көлденең қимасының ауданы 6,0 мм2 өткізгіштерді қолданған дұрыс болатынын түсіндіріңіз.
2. ЭҚК-і е жэне ішкі кедергісі г батарея тізбекте көрсетілгендей жалғанады.
I I
ө—
/
I-------------4 оа —
Кілт ашық тұрған кезде вольтметр көрсетуі 12,0 В. Кілт тұйықталғанда вольтметр көрсеткіші өзгерді және оның көрсетуі 8,0 В болды.
a) Вольтметр көрсеткішінің өзгеру себебін түсіндіріңіз. Өз түсіндірулеріңізді формулалар қолдану арқылы жазуға болады.
b) Кілт жабық тұрған кездегі тізбектегі токтың мәнін есептеңіз.
c) Ток көзінің г ішкі кедергісін анықтаңыз.
37
3. ЭҚК 12 В, ішкі кедергісі елеусіз аз ток көзіне біртекті АВ металл сымы қосылған. Сымның ұзындығы 1,00 м және кедергісі 10 Ом. Кедергілері сәйкесінше 4 Ом және 2 Ом екі резистор өзара тізбектей жалғанып, осы тізбекке қосылған.
/і, І2, /3 токтары тізбекте суретте көрсетілгендей ағады.
a) Кирхгоффтың І-заңын қолданып, І^, 12,13 токтары арасындағы байланысты жазыңыз.
b) /1 мәнін есептеңіз.
c) С және ^ нүктелері арасындағы потенциалдар айырымын анықтаңыз. АС аралығы 40 см, ^ нүктесі тізбектелген екі кедергілердің арасында орналасқан.
4. Электр тізбегі екі гальвани элементі мен үш резистордан түрады.
a) Сызбада ток көздерінің ЭҚК бағытын көрсетіңіз.
b) Сызбада әр резистор арқылы өтетін ток бағытын көрсетіңіз.
c) Берілген электр тізбегі үшін Кирхгофтың І заңын жазыңыз. й) Берілген электр тізбегі үшін Кирхгофтың ІІ заңын жазыңыз.
38
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады. 1(а) мыс өткізгіштің кедергісін анықтайды; 1
1(Ъ) екі өткізгіштегі жалпы кернеу түсуін есептейді; 1
1(с) көлденең қимасы артық өткізгіш болған кездегі кернеу түсуін анықтайды; 1
кернеудің түсуі мен қуат арасындағы байланысты қолданады; 1
ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды. 2(а) ЭҚК-нің физикалық мағынасын түсіндіреді; 1
вольтметр өзгеруінің себебін көрсетеді; 1
2(Ъ) кілт жабық тұрған кездегі ток мәнін есептейді; 1
2(с) ток көзінің ішкі кедергісін анықтайды; 1
Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді 3(Ъ) тізбектің жалпы кедергісін анықтайды; 1
□ і тогының мәнін есептейді; 1
3( с) АС аралығы үшін потенциалдар айырымын анықтайды; 1
АВ аралығы үшін потенциалдар айырымын анықтайды; 1
СБ аралығындағы потенциалдар айырымын есептейді; 1
Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады 3(а) берілген тізбек үшін Кирхгофтың І-заңын жазады; 1
4(а) ЭҚК-нің бағытын белгілейді; 1
4(Ъ) резисторлардағы токтың ағу бағытын таңдайды; 1
4(с) берілген тізбек үшін Кирхгофтың І-заңын жазады; 1
4(й) тізбектің екі контуры үшін Кирхгофтың ІІ-заңын жазады; 2
Жалпы балл 19
39
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні____________________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады Мыс өткізгіштің кедергісін, өткізгіштердегі кернеудің түсуін, кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтауда қиналады. □ Мыс өткізгіштің кедергісін/ өткізгіштердегі кернеудің түсуін/ кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтауда қателіктер жібереді. Мыс өткізгіштің кедергісін, өткізгіштердегі кернеудің түсуін және кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтайды. □
ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды ЭҚК-нің физикалық мағынасын, вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіруде, ток мәнін және ток көзінің ішкі кедергісін есептеуде қиналады. |—| ЭҚК-нің физикалық мағынасын/ вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіруде/ ток мәнін/ ток көзінің ішкі кедергісін есептеуде қателіктер жібереді. □ ЭҚК-нің физикалық мағынасын және вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіреді, ток мәнін және ток көзінің ішкі кедергісін дұрыс есептейді. |—|
Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді Тізбектің жалпы кедергісін, токтың мәнін, тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін есептеуде қиналады. □ Тізбектің жалпы кедергісін/ токтың мәнін/ тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін есептеуде қателіктер жібереді. |^| Тізбектің жалпы кедергісін, токтың мәнін, тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін дұрыс есептейді.
Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І, ІІ-заңын жазуда, ЭҚК-нің бағытын және токтың ағу бағытын анықтауда қиналады. Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І / ІІ -заңын жазуда/ ЭҚК-нің бағытын/ токтың ағу бағытын анықтауда қателіктер жібереді. |^| Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І, ІІ-заңын жазады, ЭҚК-нің бағытын, токтың ағу бағытын дұрыс анықтайды.
40
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.3.1 Металдардағы электр тогын сипаттау және
кедергінің температураға тәуелділігін талдау;
10.3.3.3 Жартылай өткізгіштердегі электр тогын сипаттау және жартылай өткізгіш құралдарын қолдану принципін түсіндіру
10.3.3.5 Электролиттердегі электр тогын сипаттау және электролиз заңын есептер шығаруда қолдану
10.3.3.7 Газдардағы және вакуумдағы электр тогын сипаттау;
10.3.3.8 Электронды-сәулелік түтікшенің жұмыс істеу принципін және қолданылуын түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
• Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды
• Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды
• Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді
• Фарадей заңын есептер шығаруда қолданады
• Вакуумдағы электр тогын сипаттайды
• Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Мыс сымды катушкаға тұрақты кернеу берілген. Осы катушканы еріп жатқан мұзға батырғанда ток күші 14 мА, ал қайнаған суға батырғанда ток күші 10 мА болды. Осы мәліметтерді пайдаланып, мыс сымның кедергісінің температуралық коэффициентін анықтаңыз.
2.
а) Графикте термистор кедергісінің температураға тэуелділігін сызыңыз.
41
Ъ) Суретте көрсетілгендей ЭҚК-і 12 В, ішкі кедергісі өте аз ток көзіне X және Ү резисторлары мен 2 термисторы тізбектей жалғанған. Ү кедергісі 15 кОм, ал белгілі бір температурадағы термистор кедергісі 3 кОм. Ү резисторындағы кернеудің түсуі 8 В.
(i) Тізбектегі ток күшінің мәнін есептеңіз.
(ii) X кедергісінің мәнін есептеңіз.
(iii) 2 термистордың температурасы артты. Осы кезде 2 термистордағы
кернеудің түсуі қалай өзгеретінін тұжырымдаңыз және түсіндіріңіз.
3. Электролиз құбылысының практикалық қолданылуына мысалдар келтіріңіз.
4. Электролиттік ыдыстарды тізбектей жалғағанда катодтардан бөлінетін үш валентті темір мен екі валентті мырыштың массаларын салыстырыңыздар. к(темір)=0,193 мг/Кл; к(мырыш )=0,339 мг/Кл.
5. Өзара параллель екі металл пластиналардың арасындағы вакуумде электр өрісі бар. Осы пластиналар арасындағы біртекті электр өрісінде а-бөлшектер суретте көрсетілгендей ауытқиды.
1
Пластиналар арасындағы электр өрісінің кернеулігі азайтылды және а-бөлшектер Р-бөлшектермен алмастырылады. Р-бөлшектердің ауытқыуы 2-суретте көрсетілген.
a) 1-ші және 2-ші суреттерде көрсетілген электр өрістерінің бір ұқсастығын көрсетіңіз.
b) 2-ші суреттегі электр өрісінің кернеулігі 1-ші суреттегімен салыстырғанда кем. Электр өрісінің кернеулігін азайтудың әдісін көрсетіңіз.
c) а- және Р-бөлшектердің қасиеттеріне сілтеме жасай отырып, 1-ші және 2-ші суреттерде бейнеленген ауытқулардың түрлі болуының себебін көрсетіңіз.
6. Суретте электронды-сэулелік түтікше бейнеленген.
a) Суретке оның негізгі бөліктерінің аталуын жазыңыз.
b) Электронды сәулелік түтікшенің жұмысын қысқаша сипаттаңыз.
42
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды 1 кедергінің температураға тәуелділігін қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы кедергінің температуралық коэффициентін анықтауға арналған өрнекті қорытады; 1
температуралық коэффициент мәнін есептейді; 1
Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды 2(а) термистор кедергісінің температураға тәуелділік графигін сызады; 1
2(Ъ)і тізбектегі ток күшін анықтайды; 1
2(Ъ)іі жұмыстық формуланы анықтайды белгісіз кедергіні есептейді; 1 1
2(с) ііі термистор кернеуінің қалай өзгеретінін анықтайды; 1
термистор кернеуінің температураға тәуелділгін сипаттайды; 1
Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді 3 электролиз құбылысының практикалық қолданылуына мысалдар келтіреді; 1
Фарадай заңын есептер шығаруда қолданады 4 Фарадей заңын қолданады; 1
темір мен мырыш массаларын салыстырады; 1
Вакуумдағы электр тогын сипаттайды 5(а) суреттердегі электр өрістерінің ұқсастығын анықтайды; 1
5(Ъ) электр өрісін азайтудың екі әдісін ұсынады; 1
5(с) а,- және Р- бөлшектердің ауытқуларындағы айырмашылықты анықтайды; 1
Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды 6(а) электронды-сәулелік түтікшенің құрылысын сипаттайды; 1
6(Ъ) ЭСТ-нің жұмысын сипаттайды. 1
Жалпы балл 17
43
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды Кедергінің температ тәуелділігін қолда математикалық түрлендір арқылы кедергінің температур коэффициентін анықтауға арн өрнекті қорытуда температуралық коэффициент есептеуде қиналады. ура нуд уле алы алға жән ән а а, р қ н е ін Кедергінің температураға тәуелд қолдануда/ математикалық түрленді арқылы кедергінің температур коэффициентін анықтауға арн өрнекті қорытуда/ температу коэффициент мәнін есептеуде қател жібереді. цліг руле алы алға ралы ікте н р қ н қ р Кедергінің температу тәуелділігін қолданг математикалық түрлендіру арқылы кедерг температуралық коэффицие анықтауға арналған өрн қорытады/ температура коэффициент мәнін есептейді. аға щы, лер інің нтін екті лық
Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды Термистор кедерг температураға тәуелділік гра сызуда, тізбектегі ток к анықтауда және терм кернеуінің температураға тәуелд сипаттауда қиналады. ісін фиг үш сто ілг ің ін ін р н Термистор кедергісінің температ тәуелділік графигін сызуда/ тізбекте күшін анықтауда/ термистор керн температураға тәуелділгін сипат қателіктер жібереді. ураі гі то еуін тауд а к ің а Термистор кедергіс температураға тәуелділік граф сызады, тізбектегі ток кү анықтайды және термис кернеуінің температу тәуелділгін дұрыс сипаттайды. інің игін шін :тор )аға
Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді Электролиз құбылыс практикалық қолданыл мысалдар келтіруде қиналады. ны уын ң а Электролиз құбылысының практи қолданылуына мысалдар келт қателіктер жібереді. калы іруд қ е Электролиз құбылысы практикалық қолданылу мысалдар келтіреді. ның ына
44
Фарадай заңын есептер шығаруда қолданады Фарадей заңын қолдануда және мен мырыш массаларын салысты қиналады. тем ру ір да Фарадей заңын қолдануда/ темір мырыш массаларын салыст қателіктер жібереді. ме ыруд н а Фарадей заңын қолданады, т мен мырыш массала салыстырады. емір рын
Вакуумдағы электр тогын сипаттайды Электр өрістерінің ұқсаст анықтауда, электр өрісін азайту ұсынуда, а- және Р- бөлшект электр өрісінде ауытқуларыі айырмашылықты анык қиналады. ығы әдіс ерд дағ тау н ін ің ы да Электр өрістерінің ұқсас анықтауда/ электр өрісін азайту ұсынуда/а- және Р-бөлшектердің э өрісінде ауытқулары айырмашылықты анықтауда қате жібереді. ығы әдіс шек ндағ лікт н ін тр ы ер Электр өрістерінің ұқсасть анықтайды, электр өрісін аз әдісін ұсынады,а- және бөлшектердің электр өріс ауытқуларындағы айырмашылыкты аныктайды. ғын йту Р- інде
Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды Электронды-сәулелік түтікі құрылысын және жұмыс принципін сипаттауда қиналады ен ас ің ау Электронды-сәулелік түтік кұрылысын және жұмыс принципін сипаттауда қате жібереді. шен жас лікт ің ау ер Электронды-сәулелік түтікш құрылысын және жұмыс ж принципін сипаттайды. енің асау
45
ІУ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.3.4.1 Магнит индукция векторының физикалық мағынасын заманауи техниканың жетістіктері мен есептер шығару арқылы түсіндіру
10.3.4.3 Токомак, циклотрон, андронды коллайдер,
магниттік тордың жұмыс істеу принципін
талдау және поляр шұғыласының табиғатын түсіндіру
10.3.4.5 Заттың магниттік қасиеттері бойынша
топтастыру және олардың қолдану аймағын анықтау
10.3.4.6 Магниттік материалдарды (неодим магниттер,
датчиктер, сейсмометрлер, металл іздегіш) заманауи қолдану аймағын және олардың
қолдану үрдісін талқылау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Магнит индукция векторының бағытын анықтайды
• Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді
• Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды
• Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды
• Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді
Ойлау дағдыларының деңгейлері Орындау уақыты
Қолдану 20 минут
Тапсырмалар
1. А нүктесіндегі В = Вг+В2 магнит өрісінің бойымен /х және /2 бірдей токтар ағып, сурет жазықтығына перпендикуляр орналасқан (а және Ъ жағдайлар берілген) өткізгіштер тудырады.
/і
Ъ
a) Әр жағдай үшін (а және Ъ) А нүктесіндегі Вг және В2 векторларының бағытын анықтаңыз.
b) Өткізгіштердің өзара әрекеттесуі туралы қорытынды жасаңыз.
2. Вильсон камерасы зарядталған бөлшектерді бақылауға мүмкіндік беретін құрылғы. Ол біртекті магнит өрісіне орналастырылған, шыныдан жасалған герметикалық жабық ыдыс.
46
Суретте ішінде біртекті магнит өрісі тудырылған Вильсон камерасы бейнеленген.
a) Камера ішіндегі магнит өрісінің бағытын анықтаңыз.
b) Вильсон камерасы көмегімен зарядталған бөлшекті сипаттайтын қандай екі шама туралы мәлімет алуға болады?
с) Камераға электрон, протон, нейтрон және а-бөлшек ұшып кірді. Бөлшектердің тректері суретте 1,2,3,4 цифрларымен көрсетілген.
Осы бөлшектер мен тректер номерін сәйкестендіріңіз:
X X1 X Б X
X X X X
X X X X
X 4 X X X
X хГч, X 7 X
электрон
протон
а-бөлшек
нейтрон
3. Циклотрон құрылысының сызбасын пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.
a) Дуанттар деген не, не үшін қолданылады?
b) Осы сызбадағы магнит және электр өрістерінің ролін түсіндіріңіз.
4.
a) Заттың магниттік өтімділігі ұғымына анықтама беріңіз.
b) Ферромагниттердің басты үш қасиетін көрсетіңіз.
c) Ферромагниттерге жататын заттардың астын сызыңыз: никель, азот, оттегі, кобальт, цоргасын, цинк, темір, болат
5. Магниттік материалдардың қолданылуына екі мысал келтіріңіз.
47
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Магнит индукция векторының бағытын анықтайды 1 индукция векторларының бағытын анықтайды; 1
тогы бар өткізгіштердің өзара әрекеттесуі туралы қорытынды жасайды; 1
Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді 2(а) Вильсон камерасындағы магнит өрісінің бағытын анықтайды; 1
2(Ь) Вильсон камерасы көмегімен элементар бөлшек туралы алынатын екі мәліметті анықтайды; 2
2(с) элементар бөлшектерді тректерімен сәйкестендіреді; 1
Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды 3(а) дуанттардың қолданылуын сипаттайды; 1
3(Ь) магнит өрісінің қызметін сипаттайды; 1
электр өрісінің қызметін сипаттайды; 1
Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды 4(а) магнит өтімділігі ұғымына анықтама береді; 1
4(Ь) ферромагниттердің үш қасиетін сипаттайды; 1
4(с) ферромагнитке жататын заттарды анықтайды; 1
Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді 5 магниттік материалдардың қолданылуына екі мысал келтіреді. 2
Жалпы балл 14
48
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Магнит индукция векторының бағытын анықтайды Индукция векторларының бағы анықтауда, тогы бар өткізгіште' өзара әрекеттесуі туралы қорыты жасауда қиналады. тын эдің нды Индукция векторларының бағь анықтауда/ тогы бар өткізгіштердің ө әрекеттесуі туралы қорытынды жас қателіктер жібереді. тын зара ауда Индукция векторлары бағытын анықтайды, тогы өткізгіштердің өзара әрекетт туралы қорытынды жасайды. ның бар ’есуі
Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді Вильсон камерасындағы маг өрісінің бағытын, Вильсон камер көмегімен элементар бөлшек тур қандай мәлімет алуға болаты түсіндіруде және элемен бөлшектерді тректері сәйкестендіруде қиналады. нит асы алы нын тар мен Вильсон камерасындағы магнит өріс бағытын/ Вильсон камерасы көмег элементар бөлшек туралы қан мәлімет алуға болатынын түсіндір элементар бөлшектерді тректер сәйкестендіруде қателіктер жібереді. лнің імен дай уде/ імен Вильсон камерасындағы ма өрісінің бағытын, Вил камерасы көмегімен элеме бөлшек туралы қандай мәл алуға болатынын түсінді және элементар бөлшекте тректерін дұрыс анықтайды. гнит ьсон нтар імет реді рдің
Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды Циклотрондағы дуанттардың, маг және электр өрісінің қызм сипаттауда қиналады. нит етін Циклотрондағы дуанттардың, ма және электр өрісінің қызм сипаттауда қателіктер жібереді. гнит іетін Циклотрондағы дуанттард магнит және электр өріс қызметін сипаттайды. цың, лнің
49
Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды Магнит өтімділігі ұғымына анықі беруде, ферромагниттердің қаси сипаттауда және ферромагні жататын заттарды анықта қиналады. ама етін тке уда Магнит өтімділігі ұғымына анықі беруде/ ферромагниттердің қаси сипаттауда/ ферромагнитке жата заттарды анықтауда қателі жібереді. гама етін тын те] Магнит өтімділігі ұғым анықтама бер ферромагниттердің қаси сипаттайды, ферромагні жататын заттарды анықтайды. ына эеді, етін тгке
Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді Магниттік материалдар қолданылуына мысалдар келтір қиналады. дың уде Магниттік материалдар қолданылуына мысалдар келті] қателіктер жібереді. X Магниттік материалдар қолданылуына мысал келтіреді. дың ідар
50
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.3.5.1 Электромагниттік құралдардың
(электромагниттік реле, генератор,
трансформатор) жұмыс істеу принципін зерттеу
10.3.5.2 Электромагниттік индукция заңын есептер шығаруда қолдану
10.3.5.3 Механикалық және магнит өрісінің энергиялары арасындағы сәйкестікті жүргізу
10.3.5.4 Қолданыстағы электрқозғалтқыштың моделін зерттеу және Фарадей заңы мен Ленц ережесін қолданып алынған нәтижелерді пайдалана отырып дәлелді түрде түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды
• Фарадей заңын қолданады
• Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды
• Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Суретте электр қозғалтқыш жұмысын басқару үшін электромагниттік реле қолданылғаны көрсетілген.
реле өзекшесі
Төменде құрылғының жұмыс кезеңдерін сипаттайтын сөйлемдер берілген.
A. Жылжымалы арматура мен контактілер тұйықталады.
B. Реленің өзекшесі магниттеледі.
C. Кілт тұйықталады және катушка арқылы ток ағады.
Б. Қозғалтқыш арқылы ток жүріп, оны жұмысқа қосады.
Е. Өзекше жылжымалы арматураның жоғарғы бөлігін тартады.
Төменде берідген ұяшықтарға сәйкес кезеңдерді ретімен белгілеңіз. Бір ұяшық мысал ретінде толтырылған:
1-кезеңге сәйкес сөйлем С
2-кезеңге сәйкес сөйлем
51
3-кезеңге сәйкес сөйлем
4-кезеңге сәйкес сөйлем
5-кезеңге сәйкес сөйлем
2. Өткізгіш контурды тесіп өтетін магнит ағыны онда индукцияның ЭҚК 1,2 В болғанда 0,6 Вб-ге бірқалыпты өзгерді. Магнит ағынының өзгеру уақытын анықтаңыз. Өткізгіш кедергісі 0,24 Ом.
3. Механикалық және магнит өрісі энергиясын сипаттайтын шамалар арасындағы сәйкестікті анықтап, кестені толтырыңыз.
Механикалық энергияны сипаттайтын шамалар Магнит өрісінің энергиясын сипаттайтын шамалар
4. Кілтті қосқанда және ажыратқанда катушкада индукцияланатын ток бағытын анықтаңыз.
5. Велосипед дөңгелегі горизонталь магнит өрісіндегі металл оське вертикаль бағытта бекітіледі. Дөңгелектің металл шеті мен металл ось шанақтар арқылы байланысқан.
a) Неліктен дөңгелекті айналдырғанда ЭҚК индукцияланатынын түсіндіріңіз.
b) Осы ЭҚК-ті арттырудың екі әдісін көрсетіңіз.
c) Дөңгелек радиусы 15 см және ол секундына бес рет айналады. Магнит өрісін біртекті деп есептеуге болады, оның индукциясы 5 мТл.
Есептеңіз:
i) әр шанақтың бір секундта қамтитын ауданын;
ii) контактілер арасында пайда болатын ЭҚК-ін.
52
Бағалау критерийі Тапсы рма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды 1 электромагниттік реленің жұмыс кезеңдерін сәйкестендіреді; 1
Фарадей заңын қолданады 2 Фарадей заңын қолданады; 1
магнит ағынының өзгеру уақытын анықтайды; 1
Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды 3 механикалық және магнит өрістері энергияларының арасындағы сәйкестікті анықтайды; 1
Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады 4 кілтті қосқан кездегі катушкадағы индукциялық ток бағытын анықтайды; 1
кілтті ажыратқан кездегі катушкадағы ток бағытын анықтайды; 1
5(а) индукциялық ЭҚК пайда болуын сипаттайды; 1
5(Ь) индукциялық ЭҚК-ті арттырудың екі әдісін ұсынады; 2
5(с)і магнит ағыны өзгерісі жүзеге асатын ауданды анықтайды; 1
5(с) іі Фарадей заңын қолданады; 1
ЭҚК мәнін анықтайды. 1
Жалпы балл 12
53
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды Электромагниттік релені кезеңдерін сәйкес қиналады. ң ж тен кұмыс діруде Электромагниттік реленің кезеңдерін сәйкестендіруде қат жібереді. жұм елік ыс тер Электрсмагниттік рел жұмыс кезеңд сәйкестендіреді. енің ерін
Фарадей заңын қолданады Фарадей заңын қолдану магнит ағынының өзгеру анықтауда қиналады. да уақ және ытын Фарадей заңын қслдануда/ ағынының өзгеру уақытын аны қателіктер жібереді. маг қта нит уда Фарадей заңын қслданады ж магнит ағынының өз уақытын анықтайды. әне геру
Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды Механикалық және өрістері энерги арасындағы сәйкестікті а қиналады. м ялар нық агнит ының тауда Механикалық/ магнит ө энергияларының арас сәйкестікті анықтауда қат жібереді. ріст ынд елік ері ағы тер Механикалық және маг өрістері энергиялары арасындағы сәйкес анықтайды. нит ның гікті
Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады Катушкада индукциял бағытын анықтауда, қс жұмысы кезінде ЭҚ бслуын сипаттауда ж арттыру әдістерін ұсыну мәнін анықтауда қиналад ық зғал С әне /да, ы. тск тқыш пайда сны ЭҚК Катушкада индукциялық тск б анықтауда /қсзғалтқыш ж кезінде ЭҚК пайда бслуын сип және сны арттыру әдістерін ұс ЭҚК мәнін анықтауда қат жібереді. ағыт сұмь атта нуд елік ын сы уда а / тер Катушкада индукциялық бағытын анықтайды, қсзғалт жұмысы кезінде ЭҚК п бслуын сипаттайды және арттыру әдістерін ұсынады, Э мәнін дұрыс анықтайды. тск ыш йда сны ЭҚК
54
(жаратылыстану - математикалық бағыт)
МАЗМҰНЫ
I-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ............................4
«Кинематика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау............................4
«Динамика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.............................10
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау...............................................15
II-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ..........................21
«Молекулалық- кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау 21
«Г аз заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау.24
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.............29
Ш-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ...........................33
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.......................33
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау..........................37
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.........41
ІУ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ..........................46
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау.........................46
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау............51
3
І-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Кинематика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.1.1.2 Жүйелік және кездейсоқ қателіктерді ажырата
білу
10.1.1.6 Сандық және графиктік есептерді шығаруда кинематика теңдеулерін қолдану
10.1.1.8 Жылдамдықтарды қосу мен орын ауыстыруды қосудың классикалық заңын есеп шығаруда қолдану
10.1.1.9 Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі траекторияның қисықтық радиусын, дененің тангенциалды, центрге тартқыш және толық үдеуін анықтау
10.1.1.10 Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысы кезіндегі кинематикалық шамаларын анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
• Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды
• Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады
• Салыстырмалық принципін есептер шығаруда қолданады
• Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды
• Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамаларды анықтайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Металл сымның көлденең қимасының диаметрі 0,8 мм.
a) Сымның диаметрін өлшеу үшін қандай құрал қолданылатынын көрсетіңіз.
b) Өзіңіз (а) бөлімінде көрсеткен құрал қалай қолданылу керек екенін көрсетіңіз,
(i) өлшеу кезіндегі жүйелік қателіктерді болдырмау үшін
(ii) кездейсоқ қателіктерді азайту үшін
2. Қозғалыстағы дененің арақашықтық - уақыт графигі суретте берілген.
4
Мына нүктелер арасындағы дененің қозғалысына сипаттама беріңіз және неліктен ондай шешімге келгеніңізді түсіндіріңіз.
i) А мен В
ii) В мен С
(a) Дененің үдеуі қандай мәнге (оң, теріс, нөл) ие болатындығын анықтаңыз:
i) А мен В арасында
ii) В мен С арасында
(b) Дененің 40 с ішіндегі орташа жылдамдығын есептеңіз.
3. Өзеннің арғы бетіне өтпекші болған катер өзен ағысына перпендикуляр бағытта 4 м/с жылдамдықпен жүзеді. Егер өзеннің ені 800 м/с, ал ағыс жылдамдығы 1 м/с болса, катерді ағыс қанша метрге төмен қарай ығыстырады?
4. Шар А нүктесінен В нүктесіне дейін 1-суретте көрсетілгендей лақтырылды.
1- сурет
Шардың бастапқы жылдамдығының көкжиекпен жасайтын бұрышы 60°. Шар жылдамдығының вертикаль құраушысының 1=0 с пен 1=0,6 с аралығындағы уақытқа тәуелді өзгеруі 2 - суретте берілген. Ауаның кедергісі ескерілмейді.
5
(a) 2-суретті шар В нүктесіне жеткенге дейінгі уақытқа сәйкес мәндермен толықтырыңыз.
(b) Шардың максимал көтерілу биіктігін есептеңіз.
(c) Жылдамдықтың горизонталь құраушысының 1=0 мезетіндегі мәнін есептеңіз.
(й) А және В нүктелерінің Ь арақашықтығын есептеңіз:
(е) 2-суретті пайдаланып шар траекториясының лақтырылғаннан кейінгі 0,6 с мезетіндегі қисықтық радиусын анықтаңыз. Өз жұмысыңызды түсіндіріп, формулалармен дәлелдеңіз.
6
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды 1(а) сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды анықтайды; 1
1(Ъ)і жүйелік қателіктерді болдырмау шараларын анықтайды; 1
1(Ъ)іі кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын анықтайды; 1
Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады 2 (а) (і) график бойынша дененің А мен В нүктелері арасындағы қозғалысын сипаттайды; 1
(іі) график бойынша дененің В мен С нүктелері арасындағы қозғалысын сипаттайды; 1
2 (Ъ) (і) графиктегі А мен В нүктелері арасындағы үдеу мәнін анықтайды; 1
(іі) графиктегі В мен С нүктелері арасындағы үдеу мәнін анықтайды; 1
2с дененің орташа жылдамдығының формуласын қолданады; 1
орташа жылдамдықтың мәнін анықтайды; 1
Салыстырмалық принципін есептер шығаруда қолданады 3 катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын анықтайды; 1
катердің ағыс әсерінен ығысуын есептейді; 1
Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды 4 (а) дене жылдамдығының таңбасын анықтайды; 1
графикті толықтырады; 1
4 (Ъ) доптың максимал көтерілу биіктігінің мәнін есептейді; 1
4(с) доптың жылдамдығының горизонталь құраушысының мәнін анықтайды; 1
4(й) А мен В нүктелерінің арақашықтығын есептейді; 1
Қисықсызықты қозғалысты сипаттайтын шамаларды анықтайды 4(е) траекторияның қисықтық радиусының формуласын қолданады; 1
берілген нүкте үшін жылдамдық мәнін анықтайды; 1
қисықтық радиусының мәнін есептейді. 1
Жалпы балл 19
7
«Кинематика» бөлімі жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні___________________________________________
Бағалау критерийі
Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Жүйелік және кездейсоқ қателіктер көзін анықтайды
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды
анықтайды, бірақ жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын және кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын анықтауда қиналады.
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды
анықтайды, бірақ жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын/ кездейсоқ
қателіктерді азайту жолдарын анықтауда қателіктер жібереді.
Сым диаметрін өлшеу үшін қолданылатын құралды, жүйелік қателіктерді болдырмау
шараларын және кездейсоқ қателіктерді азайту жолдарын дұрыс анықтайды.
Кинематика теңдеулерін есептер шығаруда қолданады
График бойынша дененің қозғалысын сипаттауда және график бойынша дененің орташа жылдамдығын анықтауда
қиналады.
График бойынша дененің қозғалысын сипаттауда/ график бойынша дененің орташа жылдамдығын анықтауда
қателіктер жібереді.
График бойынша дененің қозғалысын сипаттайды және график бойынша дененің орташа жылдамдығын дұрыс анықтайды.
Салыстырмалық принципін
есептер шығаруда қолданады
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын, катердің ағыс әсерінен ығысуын анықтауда қиналады.
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын/ катердің ағыс әсерінен ығысуын анықтауда қателіктер жібереді.
Катердің өзеннің қарсы бетіне өту уақытын және катердің ағыс әсерінен ығысуын дұрыс анықтайды.
8
Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын сипаттайды
Дене жылдамдығының бағытын анықтайды, бірақ мәнін, құраушыларын, доптың
максимал көтерілу биіктігін, доптың ұшу алыстығын анықтауда қиналады.
Дене жылдамдығының бағытын, мәнін, құраушыларын
анықтайды, бірақ доптың максимал көтерілу биіктігін/
доптың ұшу алыстығын
анықтауда қателіктер жібереді.
Дене жылдамдығының бағытын, мәнін, құраушыларын, доптың максимал көтерілу биіктігін және доптың ұшу алыстығын дұрыс анықтайды.
Қисықсызықты
сипаттайтын
анықтайды
қозғалысты
шамаларды
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін және
траекторияның қисықтық
радиусының мәнін есептеуде
қиналады.
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін/
траекторияның қисықтық
радиусының мәнін есептеуде қателіктер жібереді.
Траекторияның берілген
нүктесіндегі доп
жылдамдығының мәнін және траекторияның қисықтық
радиусының мәнін дұрыс есептейді.
9
«Динамика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.1.2.1 Бірнеше күштің әрекетінен болатын дененің
қозғалысына есеп шығарудың алгоритмдерін
құру
10.1.2.4 Бүкіл әлемдік тартылыс заңын есептер шығаруда қолдану
10.1.2.5 Материалдық дененің инерция моментін есептеу үшін Штейнер теоремасын қолдану
10.1.2.6 Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін есеп шығаруда қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады
• Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді
• Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады
• Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Ньютонның ІІ-заңын тұжырымдаңыз.
(а) Білеуше суретте көрсетілгендей жазықтық бойымен төмен қарай сырғанайды.
.білеуше
горизонталь жазыктык
1-сурет
Жазықтықтың горизонтпен жасайтын бұрышы 200. Білеушенің массасы 65 кг. Білеушенің сырғанауы кезінде оған әрекет ететін үйкеліс күші Ғ тұрақты болып қалады.
(b) Білеушеге әрекет ететін басқа екі күштің аты мен бағытын анықтаңыз
(c) Білеуше қозғалысы кезіндегі оның жылдамдығының уақытқа тәуелді өзгерісі 2-суреттегі графикте берілген.
10
2-сурет
(і) 2-суретті пайдаланып, білеушенің үдеуін анықтаңыз.
(іі) Білеушеге әрекет ететін тең әрекетті күш мәнін есептеңіз.
(ё) Білеушеге әрекет ететін Ғ үйкеліс күшінің мәнін есептеңіз.
2.
(a) Ньютонның бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдаңыз.
(b) Планета Күнді айнала дөңгелек орбита бойымен қозғалған кезде оған центрге тартқыш күші әрекет ететінін ескере отырып, мына байланысты анықтаңыз: Т2~К3, мұндағы Т - планетаның Күнді орбита бойымен айналу периоды, К - орбита радиусы.
3. Массалары мен радиустары бірдей, бірдей материалдан жасалған шар мен сақина үйкеліссіз бірдей жылдамдықпен домалап барады. Шардың кинетикалық энергиясы сақинаның кинетикалық энергиясынан қанша есе аз?
Инерция моменті ^ = 63,6 кг • м2 маховик тұрақты ш = 31,4рад/с бұрыштық
жылдамдықпен айналады. Маховик тежеуші момент әрекетінен 20 с-тан кейін тоқтаса, осы момент мәнін анықтаңыз.
11
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады 1 (а) Ньютонның ІІ-заңын тұжырымдайды; 1
(Ъ) денеге әрекет ететін екі күштің атын/ бағытын анықтайды; 1 1
(с) (і) графиктен градиентті анықтайды; 1
градиенттің сандық мәні үдеу болатынын көрсетеді; 1
(с)(іі) білеушеге әрекет ететін тең әрекетті күш мәнін есептейді; 1
(ё) білеуше қозғалысы үшін Ньютонның екінші заңын векторлық формада жазады; 1
горизонталь осьтегі күш проекцияларын жазады; 1
үйкеліс күшінің мәнін есептейді; 1
Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді 2(а) бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды; 1
2(Ъ) бүкіл әлемдік тартылыс күші мен центрге тартқыш күштің теңдігін қолданады; 1
планетаның центрге тарқыш үдеуі мен айналу периоды арасындағы байланысты қолданады; 1
планетаның орбитаны айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы тәуелділікті қорытады; 1
Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады 3 үйкеліссіз домалайтын дене үшін кинетикалық энергияның формуласын қолданады; 1
шар мен сақинаның импульс моменттерін қолданады; 1
кинетикалық энергиялар қатынасын анықтайды; 1
Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады 4 айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады; 1
бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолданады; 1
тежеуші күш моментін есептейді. 1
Жалпы балл 19
12
«Динамика» бөлімі жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні___________________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Бірнеше күш әрекет ететін дене үшін Ньютон заңдарын қолданады Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайдь бірақ денеге әрекет ететін күштерд анықтауда, дене қозғалысы үші Ньютонның ІІ заңын жазуда, әр осьтеі күштердің проекцияларын табуд; дененің үдеуін қозғалыс графигіне анықтауда және үйкеліс күшінің мәні есептеуде қиналады. , і н і , н н Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайды және денеге әрекет ететін күштерді анықтайды, бірақ дене қозғалысы үшін Ньютонның ІІ заңын жазуда/ әр осьтегі күштердің проекцияларын табуда/ дененің үдеуін қозғалыс графигінен анықтауда/ үйкеліс күшінің мәнін есептеуде қателік жібереді. Ньютонның ІІ заңын тұжырымдайды, денеге әрекет ететін күштерді анықтайды, дене қозғалысы үшін Ньютонның ІІ заңын жазады, әр осьтегі күштердің проекцияларын табады, дененің үдеуін қозғалыс графигінен анықтайды және үйкеліс күшінің мәнін дұрыс есептейді.
Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мағынасын түсіндіреді Бүкіл әлемдік тартылыс заңы тұжырымдайды, бірақ БӘТ күші ме центрге тартқыш күш теңдігі қолдануда, центрге тартқыш үдеу ме айналу периоды арасындағі байланысты қолдануда және айнал периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдеуд қиналады. н н н н ы у ы е Бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды, бірақ БӘТ күші мен центрге тартқыш күш теңдігін қолдануда/ центрге тартқыш үдеу мен айналу периоды арасындағы байланысты қолдануда/ айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдеуде қателіктер жібереді. Бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдайды, БӘТ күші мен центрге тартқыш күш теңдігін қолданады, центрге тартқыш үдеу мен айналу периоды арасындағы байланысты қолданады, айналу периоды мен орбита радиусы арасындағы байланысты дәлелдейді.
13
Штейнер теоремасын есептер шығаруда қолданады Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолдануда, кинетикалық энергиялар қатынасын анықтауда қателіктер жібереді. Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолдануда/ кинетикалық энергиялар қатынасын анықтауда қателіктер жібереді. Үйкеліссіз домалайтын дене үшін толық кинетикалық энергияның, шар мен сақинаның импульс моменттерінің формуласын қолданады, кинетикалық энергиялар қатынасын дұрыс анықтайды.
Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуін қолданады Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бірақ бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолдануда және тежеуші күш моментін есептеуде қиналады. Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бірақ бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолдануда/ тежеуші күш моментін есептеуде қателіктер жібереді. Айналдырушы күш моментінің формуласын қолданады, бұрыштық үдеу мен бұрыштық жылдамдық байланысын қолданады және күш моментін дұрыс есептейді.
14
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері
бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.1.3.2 Әртүрлі тепе-теңдікті түсіндіру кезінде себеп-салдар байланысын орнату
10.1.4.1 Сақталу заңдарын сандық және эксперименттік есептерді шығаруда қолдану
10.1.5.1 Сұйықтар мен газдардың ламинарлық және турбуленттік ағыстарын сипаттау
10.1.5.2 Үзіліссіздік теңдеуі мен Бернулли теңдеуін эксперименттік, сандық және сапалық есептерді шығаруда қолдану
• Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады
• Механикалық энергия мен импульстің сақталу заңдарын қолданады
• Ламинарлық және турбуленттік ағыстарды
сипаттайды
• Бернулли теңдеуін сандық және сапалық есептер шығаруда қолданады
Бағалау критерийі
Білім алушы
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты
25 минут
Тапсырмалар
1. Р<3 стержені вертикаль қабырғаға Р нүктесінде суретте көрсетілгендей бекітілген.
п
қабырғі
Стерженнің ұзындығы 1,60 м. Р нүктесінен 0,64 м қашықтықта стерженьге ауырлық күші
әсер етеді. Стержень қабырғаға бекітілген сымының көмегімен горизонталь қалыпта
тепе-теңдікте орнатылған. Сымның керілу күші Ғ = 44 Н горизонтпен 30° бұрыш жасайды.
(а) Анықтаңыз:
(i) Ғ күшінің вертикаль құраушысын;
(ii) Ғ күшінің горизонталь құраушысын.
(Ъ) Р нүктесіне қатысты моменттер ережесін пайдаланып, □ □ ауырлық күшінің мәнін анықтаңыз.
15
(с) Неліктен қабырға тарапынан стерженьге Р нүктесінде қысым түсірілетінін түсіндіріңіз.
(ё) Қабырға тарапынан стерженьге Р нүктесінде түсірілетін қысым күшінің бағытын көрсетіңіз және ол күшті N әрпімен белгілеңіз.
2. Массасы 2,0 г оқ горизонталь бағытта ұшып, массасы 600 г ағаш білеушеге тиеді. Білеуше вертикаль жіптердің көмегімен төбеге бекітілген және еркін қозғалады. Оқ білеушенің ішіне енеді. Оғы бар білеуше вертикаль бағытта 8,6 см биіктікке суретте көрсетілгендей көтеріледі.
(a) Оқ пен білеушенің гравитациялық потенциалдық энергиясының өзгерісін анықтаңыз.
(b) Оқ пен білеушенің бірге қозғалар алдындағы бастапқы жылдамдығын есептеңіз.
(c) Импульстің сақталу заңын пайдаланып, оқтың білеушемен соқтығысар алдындағы жылдамдығын есептеңіз.
(й) Оқтың білеушемен соқтығысар алдында ие болған кинетикалық энергиясын есептеңіз.
(е) Оқ пен білеушенің әрекеттесуінің түрін сипаттап, қорытынды жасаңыз.
3. Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың екі айырмашылығын көрсетіңіз. Өз түсіндірулеріңізде сызба қолдануға болады.
4. Суретте үйдегі су құбырының жүйесі көрсетілген. Құбырдың тар және кең жерлеріндегі аудандарының қатынасы 1:4 және құбырлар еденнен һг = 5 м, һ2 = 1 м деңгейде орналасқан. Құбырдың А1 кең жеріндегі су ағысының жылдамдығы 9,1 • 105 Па қысымда 36 км/сағ болады. Су тығыздығын 1000 кг/м3 деп алыңыз.
с
8.6 см
А,
һ2
ін
Келесі шамаларды анықтаңыз:
(a) құбырдың тар жеріндегі су ағысының жылдамдығын;
(b) құбырдың екі ұшындағы қысымның айырымын;
(c) құбырдың тар бөліміндегі қысымның мәнін.
16
5. Кейбір су көліктерінің қозғалысы Бернулли теңдеуіне негізделген. Суретте желкен орнына алып цилиндрлерді пайдаланатын кеме көрсетілген. Цилиндрлер мотор арқылы айналысқа келеді. Оңтүстіктен үздіксіз жел соғып тұрсын делік. Ал кеме шығысқа қарай жүзуі қажет. Цилиндрлер қай бағытта айналулары керек, сағат тілімен бағыттас па, әлде сағат тіліне қарсы бағытта ма? Екі суреттің қай нұсқасы дұрыс? Көрініс кеменің үстіңгі жағынан түсірілген.
00
кеменіщ козгалыс бағыты
17
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады 1(а) Ғ күшінің вертикаль құраушысын анықтайды; 1
Ғ күшінің горизонталь құраушысын анықтайды; 1
1(Ъ) моменттер ережесін қолданады; 1
ауырлық күшінің мәнін анықтайды; 1
1(с) қысым күшінің пайда болуын түсіндіреді; 1
1(6) қысым күшін белгілейді; 1
Механикалық энергия мен импульстің сақталу заңдарын қолданады 2 (а) оқ пен білеушенің потенциалдық энергиясының өзгерісін анықтайды; 1
2 (Ъ) оқ пен білеушенің бірлескен қозғалысы үшін энергияның сақталу заңын қолданады; 1
оқ пен білеушенің бастапқы жылдамдығын анықтайды; 1
2 (с) оқ пен білеушенің әрекеттесуі үшін импульстің сақталу заңын қолданады; 1
оқтың жылдамдығын анықтайды; 1
2(6) оқтың кинетикалық энергиясын есептейді; 1
2 (е) оқ пен білеушенің әрекеттесу түрін анықтайды; 1
оқ пен білеушенің әрекеттесуінің түрін сипаттайды; 1
Ламинарлық және турбуленттік ағыстарды сипаттайды 3 ламинарлық және турбуленттік ағыстардың екі айырмашылығын сипаттайды; 1
Бернулли теңдеуін сандық және сапалық есептер шығаруда қолданады 4(а) құбырдың тар жеріндегі су ағысының жылдамдығын анықтайды; 1
4(Ъ) құбырдың екі ұшындағы қысымның айырымын анықтайды; 1
4(с) құбырдың тар бөліміндегі қысымның мәнін анықтайды; 1
5 қысымдар айырымының пайда болуын түсіндіреді; 1
цилиндрлердің айналу бағыты дұрыс берілген суретті анықтайды; 1
Жалпы балл 20
18
«Статика», «Сақталу заңдары» және «Сұйықтар мен газдардың механикасы» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың
нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні_____________________________________________
Бағалау
критерийі
Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Дененің тепе-теңдік шарттарын түсіндіреді және моменттер ережесін қолданады
Стерженге әрекет ететін күштің
құраушыларын анықтайды, бірақ ауырлық күшін, қысым күшін
анықтауда, стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолдануда қиналады.
Стерженге әрекет ететін күштің
құраушыларын анықтайды, бірақ
ауырлық күшін/ қысым күшін
анықтауда/ стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолдануда қателіктер жібереді.
Стерженге әрекет ететін күштің құраушыларын, ауырлық күшін, қысым күшін анықтайды, стерженнің тепе-теңдігі үшін моменттер ережесін қолданады.
Механикалық энергия мен
импульстің сақталу заңдарын қолданады
Оқ пен білеушенің: потенциалдық
энергиясының өзгерісін, кинетикалық энергиясын, жылдамдығын, оқтың кинетикалық энергиясын,
жылдамдығын анықтауда, оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттауда қиналады.
Оқ пен білеушенің: потенциалдық
энергиясының өзгерісін/ кинетикалық энергиясын/ жылдамдығын/ оқтың кинетикалық энергиясын/ жылдамдығын анықтауда/ оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттауда қателіктер жібереді.
Оқ пен білеушенің: потенциалдық энергиясының өзгерісін,
кинетикалық энергиясын,
жылдамдығын, оқтың кинетикалық энергиясын, жылдамдығын
анықтайды, оқ пен білеушенің әрекеттесуін сипаттайды.
Ламинарлық
және
турбуленттік
ағыстарды
сипаттайды
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын
сипаттауда қиналады.
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын сипаттауда қателік жібереді.
Ламинарлық және турбуленттік ағыстардың айырмашылығын
сипаттайды.
19
Бернулли теңдеуін сандық жэне сапалық есептерді шығаруда қолданады
Қубырдағы су ағысының
жылдамдығын, қысымдар айырымын, эр бөліктегі қысым мэнін анықтауда қиналады, Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіруде жэне цилиндрлердің айналу бағытын анықтауда қиналады.
Құбырдағы су ағысының жылдамдығын/ қысымдар айырымын/ эр бөліктегі қысым мэнін анықтауда/ Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіруде/
цилиндрлердің айналу бағытын
анықтауда қателіктер жібереді.
Қүбырдағы су ағысының жылдамдығын, қысымдар
айырымын, эр бөліктегі қысым мэнін, Бернулли теңдеуі арқылы қысымдар айырымы пайда болуын түсіндіреді, цилиндрлердің айналу бағытын анықтайды.
20
ІІ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Молекулалық- кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.2.1.1 Температура мен молекулалардың ілгерілемелі
қозғалысының орташа кинетикалық энергиясының байланысын сипаттау
10.2.1.2 Идеал газ моделін сипаттау
10.2.1.3 Молекулалық кинетикалық теорияның негізгі теңдеуін есептер шығаруда қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Идеал газға анықтама береді
• МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді
• Газ молекулаларының жылдамдығының
температурамен байланысын қолданады
• Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Идеал газ ұғымына сипаттама беріңіз.
1 о
2. Идеал газдың қысымы мына өрнекпен беріледі: р = -р < с >, мұндағы р газдың тығыздығы.
(a) < с2 > таңбасының нені білдіретінін түсіндіріңіз.
(b) Идеал газ қысымының өрнегін пайдаланып, газ молекулаларының орташа кинетикалық энергиясы төмендегідей формуламен өрнектелетінін қорытып шығарыңыз.
3
<Ек>=- кТ К 2
Өз жұмысыңызды толық көрсетіңіз және қолданылған физикалық шамаларға түсініктеме беріңіз.
3. Идеал газдың 2,0 105 Па қысымдағы тығыздығы 2,4 кг/ж5және температурасы 300 К.
a) Газ атомдарының 300 К температурадағы орташа квадраттық жылдамдығын анықтаңыз.
b) Осы газ молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы (і) бөлімінде есептелген мәннен екі еселенетін температураны анықтаңыз.
4. Жердің гравитациялық өрісінің әсерін жеңіп, ұшып кетуі үшін гелий атомдары Жер атмосферасының ең жоғарғы қабатында шамамен 1,1 • 104 м/с жылдамдыққа ие болуы керек.
а) Осы атмосфераның жоғарғы қабатындағы температураның мәнін бағалаңыз. Гелий атомының массасы 6,6 • 10~ кг.
Неліктен гелий атомдары (Ъ) бөлімінде есептелген температурада Жердің тартылыс күшін жеңіп, ұшып кете алатындығын түсіндіріңіз.
21
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Идеал газға анықтама береді 1 идеал газға анықтама береді; 1
газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетеді; 1
МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді 2(а) физикалық шаманың мағынасын түсіндіреді; 1
2(Ъ) МКТ негізгі теңдеуін қолданады; 1
идеал газ қысымының температурамен байланысын қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын алады; 1
қолданылған физикалық шамаларды сипаттайды; 1
Газ молекулаларының жылдамдығының температурамен байланысын қолданады 3(а) МКТ теңдеуін түрлендіреді; 1
орташа квадраттық жылдамдық мәнін есептейді; 1
3(Ъ) орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын қолданады; 1
температура мәнін есептейді; 1
Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды 4(а) жылдамдық пен температураның байланысын қолданады; 1
атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтайды; 1
4(Ъ) атомдардың орташа кинетикалық энергиясы мен температураның байланысын сипаттайды. 1
Жалпы балл 14
22
«Молекулалық-кинетикалық теория негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау Оқу жетістігінің деңгейі
критерийі Төмен Орташа Жоғары
Идеал газға анықтама береді Идеал газға анықтама беруде, газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетуде қиналады. Идеал газға анықтама береді, бірақ газдың идеал ретінде қарастырылу шарттарын көрсетуде қателіктер жібереді. Идеал газға анықтама береді ж газдың идеал реті қарастырылу шарттарын дұ көрсетеді. әне нде эыс
МКТ негізгі теңдеуін түрлендіреді МКТ негізгі теңдеуін қолдануда, идеал газ қысымының температурамен байланысын анықтауда, молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын қорытуда қиналады. МКТ негізгі теңдеуін қолдануда/ идеал газ қысымының температурамен байланысын анықтауда/ молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының формуласын қорытуда қателіктер жібереді. МКТ негізгі теңдеуін қолдана идеал газ қысымын температурамен байланыс анықтайды, молекулалард орташа кинетикал энергиясының формуласын дұ қорытады. ды, ың ын іың ық ыс
Газ молекулаларының жылдамдығының температурамен байланысын қолданады МКТ теңдеуін түрлендіріп, орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын анықтауда және температура мәнін есептеуде қиналады. МКТ теңдеуін түрлендіріп, орташа квадраттық жылдамдықтың температурамен байланысын анықтауда /температура мәнін есептеуде қателіктер жібереді. МКТ теңдеуін түрленді орташа квадратт жылдамдықтың температурам байланысын анықтайды ж температура мәнін есептейді. ріп, ық ен әне
Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолдануда, атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтауда, атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттауда қиналады. Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолдануда /атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтауда/ атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттауда қателіктер жібереді. □ Жылдамдықтың температураға тәуелділігін қолданады, атмосфераның жоғарғы қабатындағы температура мәнін анықтайды және атомдардың орташа кинетикалық энергиясының температураға тәуелділігін сипаттайды.
23
«Газ заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.2.2.1 Идеал газ күйінің негізгі теңдеуін есептер шығаруда қолдану
10.2.2.4 Тұрақты көлем кезінде қысымның газ температурасына тәуелділігін зерттеу
10.2.2.5 Газ заңдарын сандық және графиктік есептер шығаруда қолдану
10.2.3.2 Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерге және адиабаталық процеске қолдану
10.2.3.3 Идеал жылу қозғалтқышы үшін Карно циклін сипаттау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Газ күйінің теңдеуін қолданады
• Шарль заңын есептер шығаруда қолданады
• Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады
• Термодинамиканың бірінші заңын қолданады
• Идеал жылу қозғалтқыштарының жұмыс циклін сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейлері Орындау уақыты
Қолдану 25 минут
Тапсырмалар
1.
(a) р^ = сопзІапіТ
теңдеуі газ қысымы, көлемі және термодинамикалық температураны байланыстырады. Берілген теңдеудің қолданылуына қойылатын екі шартты көрсетіңіз.
4 ? 7
(b) Көлемі 4 • 1° см3 цилиндрде қысымы 2,5 • 1° Па және температурасы 290 К сутегі бар.
Цилиндрдегі сутегіні баллондарды толтыру үшін пайдаланады. Әр толтырылған
5 3 ?
баллонда 1,85 • 1° Па қысымдағы, көлемі 7,24 • 1° см3, температурасы 290 К сутегі болады. Сутегі үшін (а) бөліміндегі шарттар орындалады деп қарастырып, есептеңіз:
(i) толық цилиндрдегі сутегінің зат мөлшерін;
(ii) цилиндрдегі сутегімен толтырылған баллондар санын.
2. Изохоралық процесс кезінде газ температурасы 30%-ға артып, қысымы 200 кПа болды. Берілген мәндерді пайдаланып, газдың бастапқы қысымын анықтаңыз.
3.
(а) Суреттегі графигі берілген циклдегі әр процесті анықтаңыз:
24
1^2:
2^3:
3^1:
(Ь) Осы циклдің графигін ^(Т) тәуелділігінде салып көрсетіңіз.
4. Идеал газ ретінде қарастырылатын көлік қозғалтқышының цилиндріндегі көлемі 540 2 5 0 ^
см3 ауаның қысымы 1,1 • 10 Па, температурасы 27 С. Ауа кенеттен адиабаталық 30 см3
көлемге дейін сығылады да, қысымы 6,6 • 106 Па қысымға дейін көтеріледі.
(a) Ауаның сығылғаннан кейінгі температурасын анықтаңыз.
(b) Термодинамиканың І заңының өрнегін жазып, мағынасын түсіндіріңіз.
(c) Термодинамиканың І-заңын пайдаланып сығылу кезіндегі ауаның температурасының өзгеру себебін түсіндіріңіз.
Карно циклінің реал жылу машиналарының жұмыс циклінен қандай айырмашылығы бар?
25
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Газ күйінің теңдеуін қолданады 1(а) идеал газ күйі теңдеуінің қолданылуының екі шартын көрсетеді; 2
1(Ъ)і газ күйінің теңдеуін қолданады; 1
цилиндрдегі зат мөлшерін анықтайды; 1
1(Ъ)іі әр баллондағы сутегінің зат мөлшерін анықтайды; 1
газ толтырылған баллондар санын анықтайды; 1
Шарль заңын есептер шығаруда қолданады. 2 Шарль заңын қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы газдың бастапқы қысымының өрнегін анықтайды; 1
қысым мәнін есептейді; 1
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады 3(а) газда өтетін процестерді сипаттайды; 1
3(Ъ) циклдің графигін салады; 1
Термодинамиканың бірінші заңын қолданады. 4(а) газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолданады; 1
ауаның температурасын анықтайды; 1
4(Ъ) термодинамиканың І-заңының өрнегін жазады; 1
термодинамиканың І-заңын түсіндіреді; 1
4(с) процеске сәйкес термодинамиканың І-заңын жазады; 1
ауа температурасының өзгерісін түсіндіреді; 1
Жылу қозғалтқыштарының жұмысын сипаттайды. 5 Карно циклінің өрнегін қолданады; 1
идеал жылу машинасының және Карно циклдерін салыстырады. 1
Жалпы балл 19
26
«Газ заңдары» және «Термодинамика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Газ күйінің теңдеуін қолданады Идеал газ күйі теңдеуінің қолд шарттарын анықтауда, газ теңдеуін қолдануда, цилин баллондағы сутегінің зат мө анықтауда және газ толты баллондар санын аны қиналады. аны үй дрд лше рыл іқта лу нің егі, фін ған уда Идеал газ күйі теңдеуінің қолданылу шарттарын анықтауда/ газ күйінің теңдеуін қолдануда/ цилиндрдегі/ баллондағы сутегінің зат мөлшерін анықтауда/ газ толтырылған баллондар санын анықтауда қателіктер жібереді. Идеал газ күйі теңдеуінің қолданылу шарттарын анықтайды, газ күйінің теңдеуін қолданады, цилиндрдегі, баллондағы сутегінің зат мөлшерін және газ толтырылған баллондар санын дұрыс анықтайды. | |
Шарль заңын есептер шығаруда қолданады. Шарль заңын қолд математикалық түрленд арқылы газдың ба қысымының өрнегін анықтауд қысым мәнін есептеуде қинала ану іру стаі а ж ды да, лер қы әне Шарль заңын қолдануда/ математикалық түрлендірулер арқылы газдың басташқы қысымының өрнегін анықтауда/ қысым мәнін есештеуде қателіктер жібереді. □ Шарль заңын қолданады, математикалық түрлендірулер арқылы газдың басташқы қысымының өрнегін анықтайды және қысым мәнін есештейді. □
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады Газда өтетін процестерді сиш және циклдің графигін қиналады. ітта сыз уда уда Газда өтетін шроцестерді сишаттауда/ циклдің графигін сызуда қателіктер жібереді. Газда өтетін шроцестерді сишаттайды және циклдің графигін дұрыс сызады.
27
Термодинамиканың бірінші заңын қолданады. Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолдануда, ауаның температурасын анықтауда, термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіруде, термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазуда, ауа температурасының өзгерісін түсіндіруде қиналады. Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолдануда/ ауаның температурасын анықтауда/ термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіруде/ термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазуда/ ауа температурасының өзгерісін түсіндіруде қателіктер жібереді. □ Газда өткен процеске сәйкес өрнекті қолданады, ауаның температурасын анықтайды, термодинамиканың І-заңының физикалық мағынасын түсіндіреді, термодинамиканың І заңын адиабаталық процесс үшін жазады, ауа температурасының өзгерісін түсіндіреді. □
Газ заңдарын графиктік есептер шығаруда қолданады Карно циклінің өрнегін қолдануда, идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстыруда қиналады. Карно циклінің өрнегін қолдануда/ идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстыруда қателіктер жібереді. Карно циклінің өрнегін қолданады, идеал жылу машинасының жұмыс циклін және Карно циклдерін салыстырады. | |
28
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.2.4.1 Гигрометрдің және психрометрдің көмегімен ауаның
салыстырмалы ылғалдылығын анықтау
10.2.4.2 Сұйықтың беттік керілу коэффициентін әртүрлі тәсілдермен анықтау
10.2.4.3 Әртүрлі қатты денелер мысалында кристалдық және аморфты денелердің құрылымын ажырату
10.2.4.4 Серпімді деформация кезіндегі Юнг модулін анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сипаттайды
• Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есептейді
• Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді
• Қатты заттың механикалық қасиетін сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1.
(a) Шық нүктесі ұғымына анықтама беріңіз.
(b) Неліктен метеорологтар жауын-шашынның түсуін болжау кезінде алу үшін шық нүктесін қолданатынын түсіндіріңіз.
(c) Ауаның температурасы 200С, шық нүктесі І00С. Ауаның ылғалдылығын есептеңіз.
2. Пипетка көмегімен 3,6 г майдан 304 тамшы алынды. Пипетка ұшының диаметрі 1,2 мм. Майдың беттік керілу коэффициентін анықтаңыз.
3. Кристалл және аморф денелердің үш айырмашылығын көрсетіңіз.
4. Сым вертикаль бағытта бір ұшынан бекітілген. Екінші бос ұшына жүктерді арттыра отырып іледі, сол кездегі сымның созылуы төменде кестеде берілген.
Жүк/Н 0 2,0 4,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 10,5
Созылу/мм 0 1,2 2,4 3,6 4,2 4,9 5,7 7,0 8,0
а) Сымға әсер етуші күштің сымның созылуына тәуелділік графигін сызыңыз.
дәлірек ақпарат салыстырмалы
29
b) Өз графигіңізден Гук заңы орындалатын аумақты белгілеңіз.
c) Созылмаған сымның ұзындығы 1,6 м, көлденең қимасының ауданы 8,0 • 10 м2. Берілген ақпараттар мен өз графигіңізді пайдаланып, осы сым үшін Юнг модулінің мәнін анықтаңыз.
30
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сишаттайды 1(а) шық нүктесіне анықтама береді; 1
1(Ь) шық нүктесінің ауа-райын болжауда қолданылуын түсіндіреді; 1
1(с) ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтайды; 1
Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есештейді 2 тамшының үзілу шартын қолданады; 1
беттік керілу күшінің формуласын қолданады; 1
беттік керілу коэффициентін анықтайды; 1
Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді 3 кристалдар мен аморф денелердің үш айырмашылығын көрсетеді; 3
Қатты заттың механикалық қасиетін сишаттайды 4(а) осьтер дұрыс белгіленіш, өлшем бірлігі көрсетілген; 1
нүктелер дұрыс қойылған (мәндерге сәйкестік, нүктенің өлшемі); 1
сашалы, дұрыс сызылған жұқа сызық; 1
4(Ь) графиктен Гук заңының орындалу аумағын белгілейді; 1
4(с) жұмыстық формуланы қолданады; 1
графикті тиімді қолданады; 1
Юнг модулінің мәнін есештейді. 1
Жалпы балл 16
31
«Сұйық және қатты денелер» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының физикалық мағынасын сипаттайды Шық нүктесіне анықтама бер шық нүктесінің ауа-ра болжауда қолданыл түсіндіруде, ауаның салыстырм ылғалдылығын анықт қиналады. уде йын уын іаль ауд т і і а Шық нүктесіне анықтама беруце/ шық нүктесінің ауа-райын болжауца қолцанылуын түсінціруце/ ауаның салыстырмалы ылғалцылығын анықтауца қателіктер жібереді. □ Шық нүктесіне анықтама береді, шық нүктесінің ауа-райын болжауца қолцанылуын түсіндіреді және ауаның салыстырмалы ылғалцылығын цұрыс анықтайцы. □
Сұйықтың беттік керілу коэффициентін есептейді Тамшының үзілу шар көрсетуде/ беттік керілу күш формуласын қолдануда/ бе керілу коэффициентін анықт қиналады. тын іініі тті ауд і Ц к а Тамшының үзілу шартын көрсетуде/ беттік керілу күшінің формуласын қолцануца/ беттік керілу коэффициентін анықтауца қателіктер жібереці. □ Тамшының үзілу шартын көрсетеді, беттік керілу күшінің формуласын қолцанацы және беттік керілу коэффициентін цұрыс анықтайцы.
Кристалл және аморф денелердің айырмашылығын түсіндіреді Кристалдар мен аморф денеле үш айырмашылығын сипатт қиналады. рдің ауд Ц а Кристалцар мен аморф денелердің үш айырмашылығын сипаттауца қателіктер жібереді. □ Кристалцар мен аморф денелердің үш айырмашылығын цұрыс сипаттайды.
Қатты заттың механикалық қасиетін сипаттайды Серпімділік күшінің созы тәуелділік графигін сыз графиктен Гук заңының орын аумағын белгілеуде, модулінің мәнін анықт қиналады. луғ уда цал1 Юн ауд а / г а Серпімцілік күшінің созылуға тәуелділік графигін сызуца/ графиктен Гук заңының орынцалу аумағын белгілеуде/ Юнг моцулінің мәнін анықтауца қателіктер жібереці. Серпімцілік күшінің созылуға тәуелцілік графигін сызацы, графиктен Гук заңының орынцалу аумағын белгілейді және Юнг моцулінің мәнін цұрыс анықтайцы.
32
ІІІ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.1.1 - электр зарядының сақталу заңы мен Кулон заңын
есештер шығаруда қолдану
10.3.1.3 - зарядталған жазықтықтың, шардың, сфераның және шексіз жіштің электр өрісінің кернеулігін анықтау үшін Гаусс теоремасын қолдану
10.3.1.8 - конденсатор сыйымдылығының оның
шараметрлеріне тәуелділігін зерттеу;
10.3.1.10 - электр өрісінің энергиясын есештеу
Бағалау критерийі Білім алушы
• Зарядтардың өзара әрекеттесу күшін сишаттайды
• Электр өрісіндегі өткізгіштерді сишаттайды
• Электр сыйымдылығының мағынасын сишаттайды және мәнін анықтайды
• Электр өрісінің энергиясын анықтайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Екі бірдей заряд ауада бір-бірінен 0,05 м қашықтықта 1,210~4Н күшшен әсерлеседі.
a) Зарядтардың шамасын есештеңіз.
b) Осы екі зарядты диэлектрлік өтімділігі е сұйыққа бір-бірінен 0,05 м қашықтыққа орналастырады.
i. Зарядтардың арасындағы әрекеттесу күші қалай өзгеретінін сишаттаңыз.
ii. Зарядтар диэлектрикте бір-бірінен 0,12 м қашықтықтан өзара 1,5-10~ Н
күшшен әрекеттеседі деш алыш, сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтаңыз.
2. Әр аттас зарядталған шластиналар арасына зарядталмаған өткізгіш шарды
орналастырыш, көрсетілген бағыт бойынша қозғалысқа келтірсе, қандай өзгерістер болатынын тұжырымдаңыз.
3. Кернеулігі 1,2 Н/Кл біртекті электр өрісінде заряды -3 мкКл-ға тең тозаң теше-теңдік қалшын сақтаған. Тозаңның массасын анықтаңыз. Электр өрісінің күш сызықтарының бағытын көрсетіңіз.
33
4. Сі конденсаторы бір-бірінен 4 мм қашықтықта орналасқан, қырының ұзынцығы 10 см шаршы түрінцегі жазық параллель пластиналардан тұрацы. Ал С2 конденсаторы бір-бірінен 1 мм қашықтықта орналасқан, қырының ұзынцығы 5 см шаршы түрінцегі жазық параллель пластиналардан тұрацы.
a. Осы конденсаторлар сыйымцылықтарының қатынасын анықтаңыз.
b. Егер С2 конценсаторының астарларының арасын маймен толтырса (е=2,1) сыйымцылықтар қатынасы қалай өзгеретіні туралы цәлелці қорытынцы жасаңыз.
5.
a) Электр сыйымцылығы ұғымына анықтама беріңіз.
b) Конденсаторлар қолцанылуының бір себебі - оларцың электр энергиясын сақтауға болатыны. Конценсаторларца электр энергиясы қалай сақталатыны туралы қысқаша түсінціріңіз.
c) Сыйымцылығы 1200 мкФ конденсатордың астарлары арасынцағы потенциалцар айырымы 50 В-тан 15 В-қа цейін өзгергенде конденсатордағы электр энергиясының өзгерісін есептеңіз.
34
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Заряцтарцың өзара әрекеттесу күшін сипаттайды 1(а) электр заряцтарының мәнін анықтайцы; 1
1(Ъ)І заряцтарцың әрекеттесу күшінің өзгерісін сипаттайцы; 1
1(Ъ)ІІ сұйықтың диэлектрлік өтімцілігін есептейці; 1
Электр өрісінцегі өткізгіштерді сипататйцы 2 шарца қанцай өзгерістер болатынын сипаттайцы; 1
3 тозаңның тепе-теңдікте болу шартын жазацы; 1
тозаңның массасын анықтайцы; 1
электр өрісінің күш сызықтарының бағытын көрсетеді; 1
Электр сыйымцылығының мағынасын сипаттайды және мәнін анықтайцы 4(а) электр сыйымцылығының формуласын қолцанацы; 1
4(а) сыйымцылықтар қатынасын анықтайцы; 1
4(Ъ) сыйымцылықтың өзгерісін сипаттайды; 1
5(а) электр сыйымцылығына анықтама береді; 1
Электр өрісінің энергиясын анықтайцы 5(Ъ) конценсаторларца электр энергиясы жинақталуын сипаттайды; 1
5(с) электр энергиясының формуласын қолцанацы; 1
электр энергиясының өзгерісін анықтайцы. 1
Жалпы балл 15
35
«Электростатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Зарядтардың өзара әрекеттесу күшін сипаттайды Электр зарядтарының м зарядтардың әрекеттесу күш өзгерісін, сұйықтың диэлект өтімділігін анықтауда қиналады. әнін [ііні рлі , ң к Электр зарядтарының мәнін/ зарядтардың әрекеттесу күшінің өзгерісін/ сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтауда қателіктер жібереді. □ Электр зарядтарының мәнін, зарядтардың әрекеттесу күшінің өзгерісін және сұйықтың диэлектрлік өтімділігін анықтайды. |~|
Электр өрісіндегі өткізгіштерді сипататйды Электр өрісіндегі металл қозғалысын сипаттауда, сызықтарының бағытын анықт тозаңның массасын анықт қиналады. ша күш іуда ауд р п , а Электр өрісіндегі металл шар қозғалысын сипаттауда/ күш сызықтарының бағытын анықтауда/ тозаңның массасын анықтауда қателіктер жібереді. П Электр өрісіндегі металл шар қозғалысын сипаттайды, күш сызықтарының бағытын анықтайды және тозаңның массасын анықтайды.
Электр сыйымдылығының мағынасын сипаттайды және мәнін анықтайды Электр сыйымдылығы формуласын қолдануда, анық беруде, сыйымдылықтар қатын және сыйымдылықтың өзге сипаттауда қиналады. ны там асы рісі ң а н н Электр сыйымдылығының формуласын қолдануда/ анықтама беруде/ сыйымдылықтар қатынасын/ сыйымдылықтың өзгерісін сипаттауда қателіктер жібереді. Электр сыйымдылығының формуласын қолданады, анықтама береді, сыйымдылықтар қатынасын, сыйымдылықтың өзгерісін сипаттайды.
Электр өрісінің энергиясын анықтайды Конденсаторларда электр энергиясы жинақталуын сипатта электр өрісі энергиясының өзге анықтауда қиналады. өріс уда рісі і , н Конденсаторларда электр өрісі энергиясы жинақталуын сипаттауда/ электр өрісі энергиясының өзгерісін анықтауда қателіктер жібереді. □ Конденсаторларда электр өрісі энергиясы жинақталуын сипаттайды және электр өрісі энергиясының өзгерісін анықтайды. |—|
36
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.2.1 Аралас жалғанған өткізгіштерден тұратын тізбек
бөлігі үшін Ом заңын қолдану
10.3.2.3 Электр қозғаушы күші мен кернеу көзінің әртүрлі жұмыс режиминдегі (жұмыстық, бос жүріс, қысқа тұйықталу) байланысын зерттеу
10.3.2.6 Тармақталған электр тізбегіне Кирхгоф заңын қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады
• ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды
• Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді
• Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырмалар
1. Электрлік су қыздырғышы ұзындығы 20 м кабель арқылы ток көзіне қосылған. Кабель көлденең қималары 4,0 мм2 екі мыс өткізгіштен тұрады. Мыстың меншікті кедергісі 1,7 • 10~8 Ом • м.
a) Әр өткізгіштің кедергісі 0,085 Ом болатынын көрсетіңіз.
b) Электрлік су қыздырғышының жұмыстық тогы 37 А. Кабель өткізгіштеріндегі толық кернеу түсуін есептеңіз.
c) Неліктен кабельге көлденең қимасының ауданы 6,0 мм2 өткізгіштерді қолданған дұрыс болатынын түсіндіріңіз.
2. ЭҚК-і е жэне ішкі кедергісі г батарея тізбекте көрсетілгендей жалғанады.
I I
ө—
/
I-------------4 оа —
Кілт ашық тұрған кезде вольтметр көрсетуі 12,0 В. Кілт тұйықталғанда вольтметр көрсеткіші өзгерді және оның көрсетуі 8,0 В болды.
a) Вольтметр көрсеткішінің өзгеру себебін түсіндіріңіз. Өз түсіндірулеріңізді формулалар қолдану арқылы жазуға болады.
b) Кілт жабық тұрған кездегі тізбектегі токтың мәнін есептеңіз.
c) Ток көзінің г ішкі кедергісін анықтаңыз.
37
3. ЭҚК 12 В, ішкі кедергісі елеусіз аз ток көзіне біртекті АВ металл сымы қосылған. Сымның ұзындығы 1,00 м және кедергісі 10 Ом. Кедергілері сәйкесінше 4 Ом және 2 Ом екі резистор өзара тізбектей жалғанып, осы тізбекке қосылған.
/і, І2, /3 токтары тізбекте суретте көрсетілгендей ағады.
a) Кирхгоффтың І-заңын қолданып, І^, 12,13 токтары арасындағы байланысты жазыңыз.
b) /1 мәнін есептеңіз.
c) С және ^ нүктелері арасындағы потенциалдар айырымын анықтаңыз. АС аралығы 40 см, ^ нүктесі тізбектелген екі кедергілердің арасында орналасқан.
4. Электр тізбегі екі гальвани элементі мен үш резистордан түрады.
a) Сызбада ток көздерінің ЭҚК бағытын көрсетіңіз.
b) Сызбада әр резистор арқылы өтетін ток бағытын көрсетіңіз.
c) Берілген электр тізбегі үшін Кирхгофтың І заңын жазыңыз. й) Берілген электр тізбегі үшін Кирхгофтың ІІ заңын жазыңыз.
38
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады. 1(а) мыс өткізгіштің кедергісін анықтайды; 1
1(Ъ) екі өткізгіштегі жалпы кернеу түсуін есептейді; 1
1(с) көлденең қимасы артық өткізгіш болған кездегі кернеу түсуін анықтайды; 1
кернеудің түсуі мен қуат арасындағы байланысты қолданады; 1
ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды. 2(а) ЭҚК-нің физикалық мағынасын түсіндіреді; 1
вольтметр өзгеруінің себебін көрсетеді; 1
2(Ъ) кілт жабық тұрған кездегі ток мәнін есептейді; 1
2(с) ток көзінің ішкі кедергісін анықтайды; 1
Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді 3(Ъ) тізбектің жалпы кедергісін анықтайды; 1
□ і тогының мәнін есептейді; 1
3( с) АС аралығы үшін потенциалдар айырымын анықтайды; 1
АВ аралығы үшін потенциалдар айырымын анықтайды; 1
СБ аралығындағы потенциалдар айырымын есептейді; 1
Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады 3(а) берілген тізбек үшін Кирхгофтың І-заңын жазады; 1
4(а) ЭҚК-нің бағытын белгілейді; 1
4(Ъ) резисторлардағы токтың ағу бағытын таңдайды; 1
4(с) берілген тізбек үшін Кирхгофтың І-заңын жазады; 1
4(й) тізбектің екі контуры үшін Кирхгофтың ІІ-заңын жазады; 2
Жалпы балл 19
39
«Тұрақты ток» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні____________________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын қолданады Мыс өткізгіштің кедергісін, өткізгіштердегі кернеудің түсуін, кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтауда қиналады. □ Мыс өткізгіштің кедергісін/ өткізгіштердегі кернеудің түсуін/ кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтауда қателіктер жібереді. Мыс өткізгіштің кедергісін, өткізгіштердегі кернеудің түсуін және кернеу мен қуат арасындағы байланысты анықтайды. □
ЭҚК пен кернеудің түсуі арасындағы айырмашылықты сипаттайды ЭҚК-нің физикалық мағынасын, вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіруде, ток мәнін және ток көзінің ішкі кедергісін есептеуде қиналады. |—| ЭҚК-нің физикалық мағынасын/ вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіруде/ ток мәнін/ ток көзінің ішкі кедергісін есептеуде қателіктер жібереді. □ ЭҚК-нің физикалық мағынасын және вольтметр өзгеруінің себебін түсіндіреді, ток мәнін және ток көзінің ішкі кедергісін дұрыс есептейді. |—|
Өткізгіштердегі кернеудің түсуін, қуатын есептейді Тізбектің жалпы кедергісін, токтың мәнін, тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін есептеуде қиналады. □ Тізбектің жалпы кедергісін/ токтың мәнін/ тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін есептеуде қателіктер жібереді. |^| Тізбектің жалпы кедергісін, токтың мәнін, тізбектің түрлі бөліктеріндегі кернеудің түсуін дұрыс есептейді.
Кирхгофф заңдарын теңдеулер жазуда қолданады Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І, ІІ-заңын жазуда, ЭҚК-нің бағытын және токтың ағу бағытын анықтауда қиналады. Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І / ІІ -заңын жазуда/ ЭҚК-нің бағытын/ токтың ағу бағытын анықтауда қателіктер жібереді. |^| Берілген тізбек үшін Кирхгофтың І, ІІ-заңын жазады, ЭҚК-нің бағытын, токтың ағу бағытын дұрыс анықтайды.
40
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 10.3.3.1 Металдардағы электр тогын сипаттау және
кедергінің температураға тәуелділігін талдау;
10.3.3.3 Жартылай өткізгіштердегі электр тогын сипаттау және жартылай өткізгіш құралдарын қолдану принципін түсіндіру
10.3.3.5 Электролиттердегі электр тогын сипаттау және электролиз заңын есептер шығаруда қолдану
10.3.3.7 Газдардағы және вакуумдағы электр тогын сипаттау;
10.3.3.8 Электронды-сәулелік түтікшенің жұмыс істеу принципін және қолданылуын түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
• Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды
• Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды
• Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді
• Фарадей заңын есептер шығаруда қолданады
• Вакуумдағы электр тогын сипаттайды
• Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Мыс сымды катушкаға тұрақты кернеу берілген. Осы катушканы еріп жатқан мұзға батырғанда ток күші 14 мА, ал қайнаған суға батырғанда ток күші 10 мА болды. Осы мәліметтерді пайдаланып, мыс сымның кедергісінің температуралық коэффициентін анықтаңыз.
2.
а) Графикте термистор кедергісінің температураға тэуелділігін сызыңыз.
41
Ъ) Суретте көрсетілгендей ЭҚК-і 12 В, ішкі кедергісі өте аз ток көзіне X және Ү резисторлары мен 2 термисторы тізбектей жалғанған. Ү кедергісі 15 кОм, ал белгілі бір температурадағы термистор кедергісі 3 кОм. Ү резисторындағы кернеудің түсуі 8 В.
(i) Тізбектегі ток күшінің мәнін есептеңіз.
(ii) X кедергісінің мәнін есептеңіз.
(iii) 2 термистордың температурасы артты. Осы кезде 2 термистордағы
кернеудің түсуі қалай өзгеретінін тұжырымдаңыз және түсіндіріңіз.
3. Электролиз құбылысының практикалық қолданылуына мысалдар келтіріңіз.
4. Электролиттік ыдыстарды тізбектей жалғағанда катодтардан бөлінетін үш валентті темір мен екі валентті мырыштың массаларын салыстырыңыздар. к(темір)=0,193 мг/Кл; к(мырыш )=0,339 мг/Кл.
5. Өзара параллель екі металл пластиналардың арасындағы вакуумде электр өрісі бар. Осы пластиналар арасындағы біртекті электр өрісінде а-бөлшектер суретте көрсетілгендей ауытқиды.
1
Пластиналар арасындағы электр өрісінің кернеулігі азайтылды және а-бөлшектер Р-бөлшектермен алмастырылады. Р-бөлшектердің ауытқыуы 2-суретте көрсетілген.
a) 1-ші және 2-ші суреттерде көрсетілген электр өрістерінің бір ұқсастығын көрсетіңіз.
b) 2-ші суреттегі электр өрісінің кернеулігі 1-ші суреттегімен салыстырғанда кем. Электр өрісінің кернеулігін азайтудың әдісін көрсетіңіз.
c) а- және Р-бөлшектердің қасиеттеріне сілтеме жасай отырып, 1-ші және 2-ші суреттерде бейнеленген ауытқулардың түрлі болуының себебін көрсетіңіз.
6. Суретте электронды-сэулелік түтікше бейнеленген.
a) Суретке оның негізгі бөліктерінің аталуын жазыңыз.
b) Электронды сәулелік түтікшенің жұмысын қысқаша сипаттаңыз.
42
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды 1 кедергінің температураға тәуелділігін қолданады; 1
математикалық түрлендірулер арқылы кедергінің температуралық коэффициентін анықтауға арналған өрнекті қорытады; 1
температуралық коэффициент мәнін есептейді; 1
Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды 2(а) термистор кедергісінің температураға тәуелділік графигін сызады; 1
2(Ъ)і тізбектегі ток күшін анықтайды; 1
2(Ъ)іі жұмыстық формуланы анықтайды белгісіз кедергіні есептейді; 1 1
2(с) ііі термистор кернеуінің қалай өзгеретінін анықтайды; 1
термистор кернеуінің температураға тәуелділгін сипаттайды; 1
Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді 3 электролиз құбылысының практикалық қолданылуына мысалдар келтіреді; 1
Фарадай заңын есептер шығаруда қолданады 4 Фарадей заңын қолданады; 1
темір мен мырыш массаларын салыстырады; 1
Вакуумдағы электр тогын сипаттайды 5(а) суреттердегі электр өрістерінің ұқсастығын анықтайды; 1
5(Ъ) электр өрісін азайтудың екі әдісін ұсынады; 1
5(с) а,- және Р- бөлшектердің ауытқуларындағы айырмашылықты анықтайды; 1
Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды 6(а) электронды-сәулелік түтікшенің құрылысын сипаттайды; 1
6(Ъ) ЭСТ-нің жұмысын сипаттайды. 1
Жалпы балл 17
43
«Әртүрлі ортадағы электр тогы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Металдар кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттайды Кедергінің температ тәуелділігін қолда математикалық түрлендір арқылы кедергінің температур коэффициентін анықтауға арн өрнекті қорытуда температуралық коэффициент есептеуде қиналады. ура нуд уле алы алға жән ән а а, р қ н е ін Кедергінің температураға тәуелд қолдануда/ математикалық түрленді арқылы кедергінің температур коэффициентін анықтауға арн өрнекті қорытуда/ температу коэффициент мәнін есептеуде қател жібереді. цліг руле алы алға ралы ікте н р қ н қ р Кедергінің температу тәуелділігін қолданг математикалық түрлендіру арқылы кедерг температуралық коэффицие анықтауға арналған өрн қорытады/ температура коэффициент мәнін есептейді. аға щы, лер інің нтін екті лық
Жартылай өткізгіштік құралдардағы электр тогын сипаттайды Термистор кедерг температураға тәуелділік гра сызуда, тізбектегі ток к анықтауда және терм кернеуінің температураға тәуелд сипаттауда қиналады. ісін фиг үш сто ілг ің ін ін р н Термистор кедергісінің температ тәуелділік графигін сызуда/ тізбекте күшін анықтауда/ термистор керн температураға тәуелділгін сипат қателіктер жібереді. ураі гі то еуін тауд а к ің а Термистор кедергіс температураға тәуелділік граф сызады, тізбектегі ток кү анықтайды және термис кернеуінің температу тәуелділгін дұрыс сипаттайды. інің игін шін :тор )аға
Электролиз құбылысының қолданылуын түсіндіреді Электролиз құбылыс практикалық қолданыл мысалдар келтіруде қиналады. ны уын ң а Электролиз құбылысының практи қолданылуына мысалдар келт қателіктер жібереді. калы іруд қ е Электролиз құбылысы практикалық қолданылу мысалдар келтіреді. ның ына
44
Фарадай заңын есептер шығаруда қолданады Фарадей заңын қолдануда және мен мырыш массаларын салысты қиналады. тем ру ір да Фарадей заңын қолдануда/ темір мырыш массаларын салыст қателіктер жібереді. ме ыруд н а Фарадей заңын қолданады, т мен мырыш массала салыстырады. емір рын
Вакуумдағы электр тогын сипаттайды Электр өрістерінің ұқсаст анықтауда, электр өрісін азайту ұсынуда, а- және Р- бөлшект электр өрісінде ауытқуларыі айырмашылықты анык қиналады. ығы әдіс ерд дағ тау н ін ің ы да Электр өрістерінің ұқсас анықтауда/ электр өрісін азайту ұсынуда/а- және Р-бөлшектердің э өрісінде ауытқулары айырмашылықты анықтауда қате жібереді. ығы әдіс шек ндағ лікт н ін тр ы ер Электр өрістерінің ұқсасть анықтайды, электр өрісін аз әдісін ұсынады,а- және бөлшектердің электр өріс ауытқуларындағы айырмашылыкты аныктайды. ғын йту Р- інде
Электронды-сәулелік түтікше жұмысын сипаттайды Электронды-сәулелік түтікі құрылысын және жұмыс принципін сипаттауда қиналады ен ас ің ау Электронды-сәулелік түтік кұрылысын және жұмыс принципін сипаттауда қате жібереді. шен жас лікт ің ау ер Электронды-сәулелік түтікш құрылысын және жұмыс ж принципін сипаттайды. енің асау
45
ІУ-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.3.4.1 Магнит индукция векторының физикалық мағынасын заманауи техниканың жетістіктері мен есептер шығару арқылы түсіндіру
10.3.4.3 Токомак, циклотрон, андронды коллайдер,
магниттік тордың жұмыс істеу принципін
талдау және поляр шұғыласының табиғатын түсіндіру
10.3.4.5 Заттың магниттік қасиеттері бойынша
топтастыру және олардың қолдану аймағын анықтау
10.3.4.6 Магниттік материалдарды (неодим магниттер,
датчиктер, сейсмометрлер, металл іздегіш) заманауи қолдану аймағын және олардың
қолдану үрдісін талқылау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Магнит индукция векторының бағытын анықтайды
• Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді
• Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды
• Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды
• Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді
Ойлау дағдыларының деңгейлері Орындау уақыты
Қолдану 20 минут
Тапсырмалар
1. А нүктесіндегі В = Вг+В2 магнит өрісінің бойымен /х және /2 бірдей токтар ағып, сурет жазықтығына перпендикуляр орналасқан (а және Ъ жағдайлар берілген) өткізгіштер тудырады.
/і
Ъ
a) Әр жағдай үшін (а және Ъ) А нүктесіндегі Вг және В2 векторларының бағытын анықтаңыз.
b) Өткізгіштердің өзара әрекеттесуі туралы қорытынды жасаңыз.
2. Вильсон камерасы зарядталған бөлшектерді бақылауға мүмкіндік беретін құрылғы. Ол біртекті магнит өрісіне орналастырылған, шыныдан жасалған герметикалық жабық ыдыс.
46
Суретте ішінде біртекті магнит өрісі тудырылған Вильсон камерасы бейнеленген.
a) Камера ішіндегі магнит өрісінің бағытын анықтаңыз.
b) Вильсон камерасы көмегімен зарядталған бөлшекті сипаттайтын қандай екі шама туралы мәлімет алуға болады?
с) Камераға электрон, протон, нейтрон және а-бөлшек ұшып кірді. Бөлшектердің тректері суретте 1,2,3,4 цифрларымен көрсетілген.
Осы бөлшектер мен тректер номерін сәйкестендіріңіз:
X X1 X Б X
X X X X
X X X X
X 4 X X X
X хГч, X 7 X
электрон
протон
а-бөлшек
нейтрон
3. Циклотрон құрылысының сызбасын пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.
a) Дуанттар деген не, не үшін қолданылады?
b) Осы сызбадағы магнит және электр өрістерінің ролін түсіндіріңіз.
4.
a) Заттың магниттік өтімділігі ұғымына анықтама беріңіз.
b) Ферромагниттердің басты үш қасиетін көрсетіңіз.
c) Ферромагниттерге жататын заттардың астын сызыңыз: никель, азот, оттегі, кобальт, цоргасын, цинк, темір, болат
5. Магниттік материалдардың қолданылуына екі мысал келтіріңіз.
47
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Магнит индукция векторының бағытын анықтайды 1 индукция векторларының бағытын анықтайды; 1
тогы бар өткізгіштердің өзара әрекеттесуі туралы қорытынды жасайды; 1
Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді 2(а) Вильсон камерасындағы магнит өрісінің бағытын анықтайды; 1
2(Ь) Вильсон камерасы көмегімен элементар бөлшек туралы алынатын екі мәліметті анықтайды; 2
2(с) элементар бөлшектерді тректерімен сәйкестендіреді; 1
Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды 3(а) дуанттардың қолданылуын сипаттайды; 1
3(Ь) магнит өрісінің қызметін сипаттайды; 1
электр өрісінің қызметін сипаттайды; 1
Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды 4(а) магнит өтімділігі ұғымына анықтама береді; 1
4(Ь) ферромагниттердің үш қасиетін сипаттайды; 1
4(с) ферромагнитке жататын заттарды анықтайды; 1
Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді 5 магниттік материалдардың қолданылуына екі мысал келтіреді. 2
Жалпы балл 14
48
«Магнит өрісі» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Магнит индукция векторының бағытын анықтайды Индукция векторларының бағы анықтауда, тогы бар өткізгіште' өзара әрекеттесуі туралы қорыты жасауда қиналады. тын эдің нды Индукция векторларының бағь анықтауда/ тогы бар өткізгіштердің ө әрекеттесуі туралы қорытынды жас қателіктер жібереді. тын зара ауда Индукция векторлары бағытын анықтайды, тогы өткізгіштердің өзара әрекетт туралы қорытынды жасайды. ның бар ’есуі
Магнит өрісі қасиетінің қолданылуын түсіндіреді Вильсон камерасындағы маг өрісінің бағытын, Вильсон камер көмегімен элементар бөлшек тур қандай мәлімет алуға болаты түсіндіруде және элемен бөлшектерді тректері сәйкестендіруде қиналады. нит асы алы нын тар мен Вильсон камерасындағы магнит өріс бағытын/ Вильсон камерасы көмег элементар бөлшек туралы қан мәлімет алуға болатынын түсіндір элементар бөлшектерді тректер сәйкестендіруде қателіктер жібереді. лнің імен дай уде/ імен Вильсон камерасындағы ма өрісінің бағытын, Вил камерасы көмегімен элеме бөлшек туралы қандай мәл алуға болатынын түсінді және элементар бөлшекте тректерін дұрыс анықтайды. гнит ьсон нтар імет реді рдің
Циклотронның жұмыс жасау принципін сипаттайды Циклотрондағы дуанттардың, маг және электр өрісінің қызм сипаттауда қиналады. нит етін Циклотрондағы дуанттардың, ма және электр өрісінің қызм сипаттауда қателіктер жібереді. гнит іетін Циклотрондағы дуанттард магнит және электр өріс қызметін сипаттайды. цың, лнің
49
Ферромагниттердің қасиетін сипаттайды Магнит өтімділігі ұғымына анықі беруде, ферромагниттердің қаси сипаттауда және ферромагні жататын заттарды анықта қиналады. ама етін тке уда Магнит өтімділігі ұғымына анықі беруде/ ферромагниттердің қаси сипаттауда/ ферромагнитке жата заттарды анықтауда қателі жібереді. гама етін тын те] Магнит өтімділігі ұғым анықтама бер ферромагниттердің қаси сипаттайды, ферромагні жататын заттарды анықтайды. ына эеді, етін тгке
Магниттік материалдардың қолданылуына мысалдар келтіреді Магниттік материалдар қолданылуына мысалдар келтір қиналады. дың уде Магниттік материалдар қолданылуына мысалдар келті] қателіктер жібереді. X Магниттік материалдар қолданылуына мысал келтіреді. дың ідар
50
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
10.3.5.1 Электромагниттік құралдардың
(электромагниттік реле, генератор,
трансформатор) жұмыс істеу принципін зерттеу
10.3.5.2 Электромагниттік индукция заңын есептер шығаруда қолдану
10.3.5.3 Механикалық және магнит өрісінің энергиялары арасындағы сәйкестікті жүргізу
10.3.5.4 Қолданыстағы электрқозғалтқыштың моделін зерттеу және Фарадей заңы мен Ленц ережесін қолданып алынған нәтижелерді пайдалана отырып дәлелді түрде түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды
• Фарадей заңын қолданады
• Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды
• Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады
Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырмалар
1. Суретте электр қозғалтқыш жұмысын басқару үшін электромагниттік реле қолданылғаны көрсетілген.
реле өзекшесі
Төменде құрылғының жұмыс кезеңдерін сипаттайтын сөйлемдер берілген.
A. Жылжымалы арматура мен контактілер тұйықталады.
B. Реленің өзекшесі магниттеледі.
C. Кілт тұйықталады және катушка арқылы ток ағады.
Б. Қозғалтқыш арқылы ток жүріп, оны жұмысқа қосады.
Е. Өзекше жылжымалы арматураның жоғарғы бөлігін тартады.
Төменде берідген ұяшықтарға сәйкес кезеңдерді ретімен белгілеңіз. Бір ұяшық мысал ретінде толтырылған:
1-кезеңге сәйкес сөйлем С
2-кезеңге сәйкес сөйлем
51
3-кезеңге сәйкес сөйлем
4-кезеңге сәйкес сөйлем
5-кезеңге сәйкес сөйлем
2. Өткізгіш контурды тесіп өтетін магнит ағыны онда индукцияның ЭҚК 1,2 В болғанда 0,6 Вб-ге бірқалыпты өзгерді. Магнит ағынының өзгеру уақытын анықтаңыз. Өткізгіш кедергісі 0,24 Ом.
3. Механикалық және магнит өрісі энергиясын сипаттайтын шамалар арасындағы сәйкестікті анықтап, кестені толтырыңыз.
Механикалық энергияны сипаттайтын шамалар Магнит өрісінің энергиясын сипаттайтын шамалар
4. Кілтті қосқанда және ажыратқанда катушкада индукцияланатын ток бағытын анықтаңыз.
5. Велосипед дөңгелегі горизонталь магнит өрісіндегі металл оське вертикаль бағытта бекітіледі. Дөңгелектің металл шеті мен металл ось шанақтар арқылы байланысқан.
a) Неліктен дөңгелекті айналдырғанда ЭҚК индукцияланатынын түсіндіріңіз.
b) Осы ЭҚК-ті арттырудың екі әдісін көрсетіңіз.
c) Дөңгелек радиусы 15 см және ол секундына бес рет айналады. Магнит өрісін біртекті деп есептеуге болады, оның индукциясы 5 мТл.
Есептеңіз:
i) әр шанақтың бір секундта қамтитын ауданын;
ii) контактілер арасында пайда болатын ЭҚК-ін.
52
Бағалау критерийі Тапсы рма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды 1 электромагниттік реленің жұмыс кезеңдерін сәйкестендіреді; 1
Фарадей заңын қолданады 2 Фарадей заңын қолданады; 1
магнит ағынының өзгеру уақытын анықтайды; 1
Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды 3 механикалық және магнит өрістері энергияларының арасындағы сәйкестікті анықтайды; 1
Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады 4 кілтті қосқан кездегі катушкадағы индукциялық ток бағытын анықтайды; 1
кілтті ажыратқан кездегі катушкадағы ток бағытын анықтайды; 1
5(а) индукциялық ЭҚК пайда болуын сипаттайды; 1
5(Ь) индукциялық ЭҚК-ті арттырудың екі әдісін ұсынады; 2
5(с)і магнит ағыны өзгерісі жүзеге асатын ауданды анықтайды; 1
5(с) іі Фарадей заңын қолданады; 1
ЭҚК мәнін анықтайды. 1
Жалпы балл 12
53
«Электромагниттік индукция» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орташа Жоғары
Электромагниттік реленің жұмыс жасау принципін сипаттайды Электромагниттік релені кезеңдерін сәйкес қиналады. ң ж тен кұмыс діруде Электромагниттік реленің кезеңдерін сәйкестендіруде қат жібереді. жұм елік ыс тер Электрсмагниттік рел жұмыс кезеңд сәйкестендіреді. енің ерін
Фарадей заңын қолданады Фарадей заңын қолдану магнит ағынының өзгеру анықтауда қиналады. да уақ және ытын Фарадей заңын қслдануда/ ағынының өзгеру уақытын аны қателіктер жібереді. маг қта нит уда Фарадей заңын қслданады ж магнит ағынының өз уақытын анықтайды. әне геру
Механикалық және магнит өрістері энергияларының ұқсастығын анықтайды Механикалық және өрістері энерги арасындағы сәйкестікті а қиналады. м ялар нық агнит ының тауда Механикалық/ магнит ө энергияларының арас сәйкестікті анықтауда қат жібереді. ріст ынд елік ері ағы тер Механикалық және маг өрістері энергиялары арасындағы сәйкес анықтайды. нит ның гікті
Фарадей және Ленц заңдарын қозғалтқыш жұмысын түсіндіруде қолданады Катушкада индукциял бағытын анықтауда, қс жұмысы кезінде ЭҚ бслуын сипаттауда ж арттыру әдістерін ұсыну мәнін анықтауда қиналад ық зғал С әне /да, ы. тск тқыш пайда сны ЭҚК Катушкада индукциялық тск б анықтауда /қсзғалтқыш ж кезінде ЭҚК пайда бслуын сип және сны арттыру әдістерін ұс ЭҚК мәнін анықтауда қат жібереді. ағыт сұмь атта нуд елік ын сы уда а / тер Катушкада индукциялық бағытын анықтайды, қсзғалт жұмысы кезінде ЭҚК п бслуын сипаттайды және арттыру әдістерін ұсынады, Э мәнін дұрыс анықтайды. тск ыш йда сны ЭҚК
54