- Сообщения
- 2,710
- Оценка реакций
- 27,653
ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК
ҰСЫНЫСТАР
ГЕОГРАФИЯ
8-СЫНЫП
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 8-сынып оқушыларына «География» пәні бойынша
жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде
құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар 8-сынып «География» пәні бойынша ұзақ мерзімді
оқу бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бөлім бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге оқушылардың тоқсан
бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған
бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта
оқушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған.
Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныстар негізгі сынып мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру
бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне
және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
МАЗМҰНЫ
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................... 4
Бөлім «Географиялық зерттеу әдістері» \ бөлімше «Зерттеу және зерттеушілер» бойынша жиынтық
бағалау .......................................................................................................................................................... 4
Бөлім «Картография және географиялық деректер базасы» \ бөлімше «Географиялық карталар»
бойынша жиынтық бағалау ........................................................................................................................ 8
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Литосфера» бойынша жиынтық бағалау ........................ 12
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................. 16
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Атмосфера» бойынша жиынтық бағалау ...................... 16
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Гидросфера» бойынша жиынтық бағалау ...................... 20
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................. 23
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Биосфера» бойынша жиынтық бағалау .......................... 23
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Табиғи-аумақтық кешендер » бойынша жиынтық
бағалау ........................................................................................................................................................ 27
Бөлім «Әлеуметтік география» \ бөлімше «Халық географиясы» бойынша жиынтық бағалау ........ 30
4 - ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ................................................ 33
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімше «Табиғи ресурстар» бойынша жиынтық бағалау ...... 33
Бөлім «Елтану және саяси география негіздері» / бөлімше «Дүниежүзі елдері» бойынша жиынтық
бағалау ........................................................................................................................................................ 41
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Географиялық зерттеу әдістері» \ бөлімше «Зерттеу және зерттеушілер»
бойынша жиынтық бағалау
еография ғылымының салалары. Географиялық зерттеу
Тақырып Г
әдістерінің түрлері. Географиялық деректерді өңдеу және
талдау.
еография ғылымы салаларындағы маңызды
Оқу мақсаты 8.1.1.2 Г
зерттеулерді анықтайды
8.1.1.3 Далалық, картографиялық, теориялық географиялық
зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіріп, қолданады
8.1.1.4 Сандық және сапалық географиялық деректерді
өңдеп, талдайды.
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• География ғылымы салаларындағы зерттеулердің
маңыздылығын сипаттайды
• Зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіреді
• Сандық және сапалық деректерді өңдейді
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1(а) Сурет бойынша географиялық зерттеу әдісін анықтаңыз.
Зерттеу әдісі ______________________________________
(b) Осы зерттеу әдісінің қазіргі кездегі географиядағы маңыздылығын түсіндіріңіз.
____________________________________________________________________
4
2. Географиялық зерттеу әдістеріне интеллек-карта құрастырыңыз.
Далалық Картографиялық
ерттеу
З
әд
істері
? ?
Теориялық
?
3. Берілген деректерді пайдаланып, график құрыңыз және талдаңыз.
Айлар Қ А Н С М М Ш Т Қ Қ Қ Ж
Температура -15 -10 -7 +10 +17 +26 +32 +37 +28 +15 +1 -9
ºС
(a) Температурасы төмен болған мезгілді көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
(b) Температурасы жоғары болған мезгілді көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
(c) Температурасы төмен және жоғары болу себептерін анықтаңыз.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
(d) Температураның өзгерісінің жергілікті жерге әсерін түсіндіріңіз.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
5
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№
Білім алушы
География ғылымы географиялық зерттеу әдісін анықтайды; 1
салаларындағы 1
зерттеулердің
зерттеу әдісінің қазіргі кездегі 1
маңыздылығын
географиядағы маңыздылығын түсіндіреді;
сипаттайды.
далалық әдістің қолданылу мүмкіндігін 1
Зерттеу әдістерінің сипаттайды;
мәнін түсіндіреді. 2 к
артографиялық әдістің қолданылу 1
м
үмкіндігін сипаттайды;,
теориялық әдістің қолданылу мүмкіндігін 1
сипаттайды;
деректерге сәйкес график құрады; 1
Сандық және сапалық т
емпературасы төмен мезгілді көрсетеді; 1
деректерді өңдейді. 3 т
емпературасы жоғары мезгілді көрсетеді; 1
температураның өзгеру себептерін 1
анықтайды;
өзгерістің жергілікті жерге әсерін 1
түсіндіреді.
Жалпы балл 10
6
«Географиялық зерттеу әдістері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Төмен Орта Жоғары
География ғылымы Географиялық зерттеудің әдісі мен Географиялық зерттеу әдісін Географиялық зерттеулерді
салаларындағы маңыздылығын түсіндіруде /зерттеудің маңыздылығын анықтап, география ғылымының
зерттеулердің қиналады. сипаттауда қателеседі. қазіргі кездегі маңыздылығын
маңыздылығын сипаттайды.
сипаттайды.
Зерттеу әдістерінің мәнін Зерттеу әдістерінің мәнін Далалық / картографиялық / Зерттеу әдістерінің мәнін
түсіндіреді. түсіндіруде қиналады. теориялық әдістің қолданылу түсіндіреді.
мкіндігін сипаттауда қателіктер
мү
жібереді.
Сандық және сапалық Сандық және сапалық деректерді Деректер негізінде график құруда Сандық және сапалық деректерді
деректерді өңдейді. талдауда қиналады. /температурасы төмен / өңдейді.
температурасы жоғары мезгілді
көрсетуде/ өзгерістің жергілікті
жерге әсерін түсіндіруде
қателіктер жібереді.
7
Бөлім «Картография және географиялық деректер базасы» \ бөлімше «Географиялық
карталар» бойынша жиынтық бағалау
ақырыптық карталар және оларды қосымша сипаттайтын
Тақырып Т
элементтер.Тақырыптық карталарды оқу. Тақырыптық
географиялық номенклатура.
ақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша
Оқу мақсаты 8.2.1.1 Т
элементтерді құрастырады: профиль, диаграмма, график, кесте
8.2.1.2 Географиялық шартты белгілер мен карталарды
сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып,
тақырыптық карталарды оқиды
8.2.1.3 Географиялық номенклатура нысандарын кескін
картадан көрсетеді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша
элементтерді сызады
• Тақырыптық карталарды оқиды
• Географиялық нысандарды кескін картада белгілейді
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Дүниежүзінің климаттық белдеулер картасы берілген. Картаны берілген элементтер
бойынша толықтырыңыз.
(a) Дүниежүзінің ең ыстық және ең суық жерін тауып, температурасын сандық
көрсеткішпен жазыңыз.
(b) Дүниежүзіндегі ең ылғалды және ең құрғақ жерді тауып, жауын-шашын мөлшерін
сандық көрсеткішпен жазыңыз.
(c) Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
сызып, толықтырыңыз.
8
2. Қазақстанның табиғат зоналары картасы берілген.
Шартты белгілер мен қосымша элементтерді (сапалық бояулар мен суреттер) қолданып,
картаға сипаттама жасаңыз._____________________________________________________
____________________________________________________________________________
3. Қазақстанның саяси – әкімшілік картасын қолданып, кескін картаға шекаралас
мемлекеттерді белгілеңіз.
9
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Тақырыптық дүниежүзінің ең ыстық және ең суық 1
карталарды жерінің температурасын анықтап, сандық
сипаттайтын қосымша 1 көрсеткішпен жазады;
элементтерді сызады. ең
ылғалды және ең құрғақ жердің жауын-1
ша
шын мөлшерін анықтап, сандық
көрсеткішпен жазады;
Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер 1
ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
көрсетеді;
Тақырыптық картаны шартты белгілер негізінде 1
карталарды оқиды. 2 сипаттайды;
к
артаны қосымша элементтер негізінде 1
сипаттайды;
Географиялық кескін картаға Ресей мемлекетін белгілейді; 1
нысандарды кескін к
ескін картаға Қытай мемлекетін 1
картада белгілейді. 3 бе
лгілейді;
кескін картаға Қырғызстан мемлекетін 1
белгілейді;
кескін картаға Өзбекстан мемлекетін 1
белгілейді;
кескін картаға Түркіменстан мемлекетін 1
белгілейді.
Жалпы балл 10
10
«Картография және географиялық деректер базасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Тақырыптық карталарды Тақырыптық карталарды Дүниежүзінің ең ыстық және ең суық Тақырыптық карталарды
сипаттайтын қосымша сипаттайтын қосымша жерінің температурасын / ең ылғалды сипаттайтын қосымша элементтерді
элементтерді сызады. элементтерді қолдануда және ең құрғақ жерінің жауын-шашын қолданады.
қиналады. мөлшерін сандық көрсеткішпен жазуда /
Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер
ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
көрсетуде қателіктер жібереді.
Тақырыптық карталарды Тақырыптық карталарды Картаны шартты белгілердің / Тақырыптық карталарды дұрыс
оқиды. оқуда қиналады. қосымша элементтердің негізінде оқиды.
си
паттауда қателіктер жібереді.
Географиялық нысандарды Кескін картада Кескін картада Ресей / Қытай / Қырғызстан Кескін картада географиялық
кескін картада белгілейді. географиялық нысандарды / Өзбекстан / Түркіменстан мемлекеттерін нысандарды дұрыс белгілейді.
белгілеуде қиналады. белгілеуде қателеседі.
11
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Литосфера» бойынша жиынтық бағалау
ер бедері түрлерін жіктейді. Материктер мен мұхиттардың ірі
Тақырып Ж
орографиялық объектілері.Тау жыныстары мен минералдардың
қасиеттері.Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен
шаруашылығына тигізетін әсері.
ер бедері түрлерін жіктейді
Оқу мақсаты 8.3.1.2 Ж
8.3.1.4 Материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас
орографиялық бірліктерді салыстырады
8.3.1.7 Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін
анықтайды
8.3.1.10 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде жер
бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін
әсеріне баға береді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Жер бедерінің түрлерін ажыратады
• Материктер мен мұхиттардағы ұқсас орографиялық
бірліктерді анықтайды
• Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін
сипаттайды
• Жер бедерінің адамның тіршілігі мен шаруашылығына
тигізетін әсерін бағалайды
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 25 м
Тапсырма
1. Суреттерді жер бедерінің түрлерімен сәйкестендіріңіз.
жазық тау аласа тау
12
2. Материктік және мұхиттық жер бедерін салыстырыңыз. Мәліметтерді кестеге
толтырыңыз.
М М
аҰұ
тқх
еси
рат
ист
кты
тық
іқж
к те
жар
ерб
р ы е
бд
ее
др
еі
р
і
3. Сипаттамасы бойынша тау жыныстарының түрлерін анықтаңыз.
• Бұл тау жыныстары сұйық шөгінді заттар мен газ және кристалдардан тұратын
магмадан түзіледі. Магмалар жердің тереңдігіндегі геотермалды жылудың әсерінен
бұрынғы шөгінділердің үгілуінен пайда болады және жер астында қатайып, берік магмалық
тау жынысы және гранит секілді ірі тау жыныстары түзіледі. Лава ауада болғанда жылдам
суиды және базальт сынды ұсақ тау жыныстарын түзеді.______________________________
• Бұл тау жыныстары түрлі табиғи жағдайларда: су, жел, ауырлық немесе мұз
әсерінен түзіледі. Бұл тау жыныстары үгілген және эрозияға ұшыраған бұрынғы шөгінді
фрагменттерінен пайда болуы мүмкін. Ағзалардың шіруінен немесе бір кездері теңіз асты
кені болған еріген минерал тұнбаларынан түзілуі мүмкін.______________________________
• Тау жыныстары жоғары қысым мен температура әсеріне ұшырағанда олардың
құрылысы мен құрамы айтарлықтай өзгереді. Жердің тереңдігінде орналасқандықтан тау
жыныстары үлкен температурамен жоғарыдағы тау жыныстары есебінен үлкен қысым
13
әсеріне ұшырайды. Интрузивті магмалық тау жыныстарының қызуы жақын маңдағы тау
жыныстарын жоғары температураға ұшыратып, олардың минералдық құрамын өгертуі
мүмкін. ______________________________
4. Төменде берілген суреттерге қарап, талдау жасаңыз.
1-сурет 2-сурет
Бұл жерлерде шаруашылықтың қай түрін дамыту қолайлы деп ойлайсыз? Неліктен?
_________________________________________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№
Білім алушы
Жер бедерінің түрлерін жер бедерінің түрлерін анықтайды; 1
ажыратады. 1
Материктер мен материктік жер бедеріне тән белгілерді 1
мұхиттардағы ұқсас анықтайды;
орографиялық 2 м
ұхиттық жер бедеріне тән белгілерді 1
бірліктерді анықтайды. ан
ықтайды;
м
атериктік және мұхиттық жер 1
бедерінің ұқсастығын сипаттайды;
Тау жыныстары мен магмалық тау жынысын анықтайды; 1
минералдардың 3 шөгі
нді тау жынысын анықтайды; 1
қасиеттерін сипаттайды. м
етаморфтық тау жынысын анықтайды; 1
Жер бедерінің адамның 1-суретке тән шаруашылық түрін 1
тіршілігі мен 4 анықтап, дәлелдейді;
шаруашылығына
2-суретке тән шаруашылық түрін 1
тигізетін әсерін
анықтап, дәлелдейді.
бағалайды.
Жалпы балл 9
14
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Жер бедерінің түрлерін Жер бедерінің түрлерін ажыратуда Жер бедерінің түрлерін ажыратуда Жер бедерінің түрлерін дұрыс
ажыратады. қиналады. қателеседі. ажыратады.
Материктер мен Материктер мен мұхиттардағы Материктік / мұхиттық жер бедеріне Материктер мен мұхиттардағы
мұхиттардағы ұқсас ұқсас орографиялық бірліктерді тән белгілерді/ олардың ұқсастығын ұқсас орографиялық бірліктерді
орографиялық бірліктерді салыстыруда қиналады. анықтауда қателіктер жібереді. дұрыс анықтайды.
анықтайды.
Тау жыныстары мен Сипаттамасы бойынша тау Сипаттамасы бойынша магмалық/ Сипаттамасы бойынша тау
минералдардың қасиеттерін жыныстарының түрлерін шөгінді / метаморфтық тау жыныстарының түрлерін дұрыс
сипаттайды. анықтауда қиналады. жыныстарын анықтауда қателіктер анықтайды.
ібереді.
ж
Жер бедерінің адамның Жер бедерінің адамның тіршілігі 1-суретке / 2-суретке тән Жер бедерінің адамның тіршілігі
тіршілігі мен мен шаруашылығына тигізетін шаруашылық түрін анықтап, мен шаруашылығына тигізетін
шаруашылығына тигізетін әсерін сипаттауда қиналады. негіздеуде қателіктер жібереді. әсерін бағалайды.
әсерін бағалайды.
15
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Атмосфера» бойынша жиынтық бағалау
лимат түзуші факторлар. Материктердің климаттық
Тақырып К
екшеліктері. Адамзат әрекетінің атмосфераға тигізетін кері
ер
әсері.
лимат түзуші факторларды талдайды
Оқу мақсаты 8.3.2.1 К
р материкте орналасқан ұқсас климаттық
8.3.2.4 Ә
белдеулерді салыстырады
8.3.2.6 Адамзат әрекетінің атмосфера мен климатқа тигізетін
кері әсерін топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Климат түзуші факторларды сипаттайды
• Ұқсас климаттық белдеулердің ерекшеліктерін
анықтайды
• Антропогендік әрекеттің атмосфера мен климатқа
тигізетін кері әсерін шешу жолдарын ұсынады
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Суретте климат түзуші факторлар көрсетілген. Климат түзуші факторлардың жергілікті
жер климатына әсерін талдаңыз.
1-сурет 2-сурет 3-сурет 4-сурет
(a) Күн радиациясы _________________________________________________________
(b) Жер бедері _____________________________________________________________
(c) Ауа массалары ___________________________________________________________
(d) Географиялық орны ______________________________________________________
16
2. Климаттық белдеулер картасы берілген.
(a) Экваторлық белдеуді тауып, қай санға сәйкес келетінін жазыңыз. __________________
(b) Осы белдеудің әр құрлықтағы ерекшелігі мен ұқсастығын жазыңыз.
Ерекшелігі Ұқсастығы
Оңтүстік Америка Африка Евразия
3. Берілген суреттерді пайдаланып, талдау жасаңыз.
(a) Антропогендік әсерлерден қалыптасқан атмосфералық ластану мен климаттың өзгеруін
анықтаңыз.
_____________________________________________________________________________
(b) Салдарын жазыңыз. _________________________________________________________
(c) Атмосфераның ластануының климат өзгерісіне әсерін азайту және шешу жолдарын
ұсыныңыз.______________________ ______________________________________________
17
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
1
Климат түзуші күн радиациясының жергілікті жерге әсерін
факторларды сипаттайды;
сипаттайды. 1 ж
1
ер бедерінің жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
1
ауа массаларының жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
1
географиялық орынның жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
к1
Ұқсас климаттық артадан экваторлық белдеуді анықтайды;
2 О
белдеулердің
ңтүстік Америкаға тән ерекшеліктерді жазады; 1
ерекшеліктерін
Африкаға тән ерекшеліктерді жазады; 1
анықтайды. Е
вразия материгіне тән ерекшеліктерді жазады; 1
ә
1
р құрлықтағы экваторлық белдеудің
ұқсастығын сипаттайды;
ат1
Антропогендік мосфераның ластануы мен климат өзгерісін
т
әрекеттің уғызатын адам әрекеттерін сипаттайды;
3 1
атмосфера мен
климаттық өзгерістердің салдарын анықтайды;
климатқа тигізетін
1
атмосфераның ластануы мен климат өзгерісін
кері әсерін шешу
азайту жолдарын ұсынады.
жолдарын
ұсынады.
Жалпы балл 12
18
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні __________________________________________
өмен Орта Жоғары
Бағалау критерийі Т
Климат түзуші Климат түзуші факторларды Күн радиациясының / жер Климат түзуші факторларды
факторларды сипаттайды. сипаттауда қиналады. бедерінің / ауа массаларының / толық сипаттайды.
географиялық орынның жергілікті
жерге әсерін сипаттауда
қателеседі.
Ұқсас климаттық Ұқсас климаттық белдеулерді Картадан экваторлық белдеуді Ұқсас климаттық белдеулердің
белдеулердің салыстыруда қиналады. табуда / әр құрлыққа тән ерекшеліктерін анықтайды.
ер
ерекшеліктерін екшелікті жазуда/ әр
анықтайды. құрлықтағы климаттық
ұ
қсастықтарды анықтауда
қателіктер жібереді.
Антропогендік әрекеттің Антропогендік әрекеттің Атмосфераның ластануы мен Антропогендік әрекеттің
атмосфера мен климатқа атмосфера мен климатқа әсерін климат өзгерісін туғызатын адам атмосфера мен климатқа әсерін
тигізетін кері әсерін шешу сипаттауда және шешу әрекеттерін/адам әрекетінен сипаттайды және шешу
жолдарын ұсынады. жолдарын ұсынуда қиналады. болатын өзгерістердің салдарын жолдарын ұсынады.
си
паттауда / атмосфераның
л
астануы мен климат өзгерісін
азайту жолдарын ұсынуда
қателіктер жібереді.
19
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Гидросфера» бойынша жиынтық бағалау
ұрлық суларының қалыптасу жолдарын анықтайды.
Тақырып Қ
ұрлық суларының негізгі түрлерінің шаруашылық
Қ
маңызын түсіндіреді. Құрлық суларының экологиялық
проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады.
ұрлық суларының қалыптасу жолдарын анықтайды
Оқу мақсаты 8.3.3.1 Қ
8.3.3.2 Құрлық суларының негізгі түрлерінің
шаруашылықтағы маңызын түсіндіреді
8.3.3.6 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
құрлық суларының экологиялық проблемаларын жіктеп,
шешу жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Құрлық суларының пайда болу жолдарын түсіндіреді
• Құрлық суларының шаруашылықтағы қолданылу
маңызын сипаттайды
• Құрлық суларының экологиялық проблемаларын
шешу жолдарын ұсынады
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Қазаншұңқырлар негізінде көлдің түрлерін анықтаңыз. Көлдің пайда болу жолын
түсіндіріңіз.
1. ______________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________
2. Құрлық суларының шаруашылықта қолданылу мақсатын сипаттаңыз.
(a) Өзен сулары _______________________________________________________________
(b) Көл сулары ________________________________________________________________
(с) Жер асты сулары ___________________________________________________________
(d) Мұздықтар ________________________________________________________________
3. Мәтінмен танысыңыз.Қазақстанның ішкі суларына байланысты мәселелердің пайда болу
себептерін анықтап, салдарын жазыңыз. Шешу жолдарын ұсыныңыз.
20
Қазақстандағы экологиялық проблемалар
Елімізде қазіргі кезеңде шешімі табылмай отырған мәселелердің бірі –экологиялық
мәселелер. Соның бірі Арал теңізі алабымен байланысты. Ұзақ уақыт бойы шаруашылыққа
Әмудария мен Сырдария өзендерін тиімсіз пайдалану нәтижесінде теңіз суы таязданып,
құрғай бастады, айналасындағы жерлер өмір сүруге қолайсыз сор шөлге айналды. Арал
теңізінің түбіндегі тұздар ауаға таралып, адамның тыныс жолы ауруларының пайда
болуына әсер тигізді. Еліміздің батысында орналасқан мұнай кен орындары бүгінгі таңда
Каспий теңізінің экологиялық жағдайын нашарлатып жіберді. Мұнай кен орындарын
бұрғылау және мұнайды тасымалдау кезінде пайда болған апатты жағдайлардың
салдарынан мыңдаған тоннa мұнай теңізге құйылып, суда өмір сүріп жүрген балықтардың
азаюы және суда жүзіп жүрген құстардың санының азаюына әсерін тигізді. Сонымен қатар,
Іле және Қаратал өзендерін шаруашылықта қолдануына байланысты Балқаш көліне де қатер
төндіруде, алдағы уақытта батысы құрғап, шығысы сор жерлерге айналуы мүмкін.
Еліміздегі суға Экологиялық Экологиялық Шешу жолдары
қатысты мәселенің пайда мәселенің салдары
экологиялық мәселе болу себебі
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
Құрлық суларының көлдің түрлерін ажыратады; 1
пайда болу жолдарын 1 к
өлдің пайда болу жолын 1
түсіндіреді. си
паттайды;
өзен суларының шаруашылықта 1
қолданылу маңызын сипаттайды;
Құрлық суларының к
өл суларының шаруашылықта 1
шаруашылықтағы 2 қ
олданылу маңызын сипаттайды;
қолданылу маңызын
жер асты суларының 1
сипаттайды. ша
руашылықта қолданылу
м
аңызын сипаттайды;
м
ұздықтардың шаруашылықта 1
қолданылу маңызын сипаттайды;
Құрлық суларының еліміздегі суға байланысты 1
экологиялық мәселелерді анықтайды;
проблемаларын шешу 3 э
кологиялық мәселенің пайда болу 1
жолдарын ұсынады. себ
ебін түсіндіреді;
э
кологиялық мәселенің салдарын 1
сипаттайды;
шешу жолдарын ұсынады. 1
Жалпы балл 10
21
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Төмен Орта Жоғары
Құрлық суларының пайда Көлдің түрлерін ажыратуда және Көлдің түрлерін ажыратуда / Көлдің түрлерін ажыратады және
болу жолдарын түсіндіреді. олардың қалыптасу жолдарын олардың қалыптасу жолдарын олардың қалыптасу жолдарын
түсіндіруде қиналады. түсіндіруде қателеседі. түсіндіреді.
Құрлық суларының Құрлық суларының Өзен/көл/ жер асты суларының Құрлық суларының
шаруашылықтағы шаруашылықтағы маңызын /мұздықтардың шаруашылықта шаруашылықтағы маңызын
қолданылу маңызын сипаттауда қиналады. қолданылу маңызын сипаттауда сипаттайды.
сипаттайды. қателіктер жібереді.
Құрлық суларының Қазақстанның ішкі суларына Қазақстанның ішкі суларына Қазақстанның ішкі суларына
экологиялық байланысты мәселелердің пайда байланысты мәселелердің пайда байланысты мәселелердің пайда
проблемаларын шешу болу себептерін анықтауда,, болу себептерін анықтауда / болу себептерін анықтап,
жолдарын ұсынады. салдарын сипаттауда,. шешу салдарын сипаттауда / шешу салдарын сипаттайды және шешу
ж
олдарын ұсынуда қиналады. жолдарын ұсынуда қателеседі. жолдарын ұсынады.
22
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Биосфера» бойынша жиынтық бағалау
абиғат зоналары мен биіктік белдеулер.Материктердің
Тақырып Т
табиғи зоналары.Өсімдік әлемі мен жануарлар.
Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің
8.3.4.1
алыптасуын түсіндіреді
Оқу мақсаты қ
Әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен
8.3.4.3
биіктік белдеулерді салыстырады
8.3.4.5 Өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау
қажеттілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасу
жолдарын сипаттайды
• Әр материктегі ұқсас табиғат зоналары мен биіктік
белдеулерінің ерекшеліктерін салыстыра анықтайды
• Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғаудың
маңыздылығын дәлелдейді
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
деңгейі
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Мәтінмен танысып,тапсырманы орындаңыз.
(a) Табиғат зоналарын қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
(b) Биіктік белдеуді қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз. ______________________
_____________________________________________________________________________
Табиғи зоналардың қалыптасуы
Табиғат зоналар ең негізгі сыртқы факторлар қалыптастырады. Олар көп жағдайда күн
жылуының таралуына (яғни географиялық ендікке) тәуелді. Тағы бір фактор - аумақтың
ылғалдылығының әртүрлілігі. Жылу мен ылғалдың арақатынасы нәтижесінде әр түрлі табиғи
зоналар пайда болады. Мысалы: аумаққа күн жылуы көп түссе, оның біраз ылғалдылығы
жеткіліксіз (К=0,3) болса, онда шөлді аймақтар пайда болады. Әрбір зона өзіне тән
климатымен, топырағымен, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленеді. Кейде бір
зонаның ішінде басқа зоналарға ұқсас жеке үлескілер де кездеседі
Биіктік белдеудің қалыптасуы
Таумен жоғары көтерілген сайын белгілі биіктік (вертикаль) зоналар (белдеулер)
бойынша климат жағдайларының қалыптасуы. Биіктік артқан сайын температура мен қысым
азая бастайды. Белгілі бір биіктікке жеткенде ылғалдылық артады да, ең көп жауын-шашынды
белдеу түзіледі, ал одан кейін ылғалдылық азая береді. Биіктік климат белдеулігімен тек
климат жағдайларының ғана емес, онымен бірге су ағынының, топырақ пен өсімдік типтерінің,
жануарлар дүниесінің өзгеруіне де әсерін тигізеді.
23
2. (а) Африка мен Оңтүстік Америка материгіндегі экваторлық орман зонасын салыстырып,
кестеге жазыңыз.
Африка Ұқсастығы Оңтүстік Америка
(b) Суретте Анд және Гималай тауларының биіктік белдеулері берілген.
(a) Биіктік белдеулерінің санын анықтаңыз. __________________________________________
(b) Тау етегіндегі табиғат зонасын атаңыз.____________________________________________
(c) Биіктік белдеулеріндегі ұқсастықтарды жазыңыз.____________________________________
____________________________________________________________________
(d) Биіктік белдеулеріндегі айырмашылықтарды анықтаңыз.____________________________
________________________________________________________________________
3. Сурет бойынша талдау жасаңыз.
(a) Табиғаттағы өсімдіктердің маңызын сипаттаңыз._____________________________________
(b) Жануарлардың адам өміріндегі маңызын жазыңыз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
(c) Адам, жануар және өсімдік арасындағы байланысты анықтаңыз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
(d) Өсімдіктер мен жануарларды қорғау жолдарын ұсыныңыз.
__________________________________________________________________________________
_
24
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Табиғат зоналары мен табиғат зоналарын қалыптастыратын 1
биіктік белдеулерінің 1 факторларды атайды;
қалыптасу жолдарын
биіктік белдеулерін қалыптастыратын 1
сипаттайды. ф
акторларды атайды;
экваторлық орман зонасының Оңтүстік 1
Америкадағы ерекшелігін жазады;
Әр материктегі ұқсас э
кваторлық орман зонасының Африка 1
табиғат зоналары мен 2 м
атеригіндегі ерекшелігін жазады;
биіктік белдеулерінің
екі материкте де кездесетін 1
ерекшеліктерін
ұқсастықтарды анықтайды;
салыстыра анықтайды. А
нд және Гималай тауларындағы 1
б
иіктік белдеулерінің санын анықтайды;
тау етектеріндегі табиғат зонасын 1
атайды;
биіктік белдеулердің ұқсастықтарын 1
анықтайды;
биіктік белдеулердің ерекшеліктерін 1
сипаттайды;
Өсімдіктер мен 3 табиғаттағы өсімдіктердің маңызын 1
жануарлар дүниесін сипаттайды;
қорғаудың
жануарлардың адам өміріндегі маңызын 1
маңыздылығын
сипаттайды;
дәлелдейді. а
дам, жануар, өсімдік арасындағы 1
б
айланысты түсіндіреді;
т
ірі табиғатты қорғау жолдарын 1
ұсынады.
Жалпы балл 13
25
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Т
өмен Орта Жоғары
Табиғат зоналары мен Табиғат зоналары мен биіктік Табиғат зоналарының/биіктік Табиғат зоналары мен биіктік
биіктік белдеулерінің белдеулерінің қалыптасу белдеулерінің қалыптасу жолдарын белдеулерінің қалыптасу
қалыптасу жолдарын жолдарын сипаттауда сипаттауда қателеседі. жолдарын дұрыс сипаттайды.
сипаттайды. қ
иналады.
Әр материктегі ұқсас Әр құрлықтағы ұқсас табиғат Оңтүстік Америкадағы / Африка Әр құрлықтағы ұқсас табиғат
табиғат зоналары мен зоналары мен биіктік материгіндегі экваторлық орман зоналары мен биіктік
биіктік белдеулерінің белдеулерді салыстыруда зонасының ерекшелігін сипаттауда / белдеулерді дұрыс
ерекшеліктерін салыстыра қиналады. ұқсастықтарын анықтауда / Анд салыстырады.
анықтайды. және Гималай тауларындағы биіктік
б
елдеулерінің санын анықтауда / тау
ет
ектеріндегі табиғат
зонасын/ерекшеліктерін сипаттауда
қателіктер жібереді.
Өсімдіктер мен жануарлар Өсімдіктер мен жануарлар Табиғаттағы өсімдіктердің / Өсімдіктер мен жануарлар
дүниесін қорғаудың дүниесін қорғаудың жануарлардың маңызын анықтауда / дүниесін қорғаудың
маңыздылығын маңыздылығын дәлелдеуде адам, жануар, өсімдік арасындағы маңыздылығын дәлелдейді.
иналады. б
дәлелдейді. қайланысты сипаттауда / қорғау
ж
олдарын ұсынуда қателіктер
ж
ібереді.
26
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Табиғи-аумақтық кешендер » бойынша
жиынтық бағалау
еографиялық қабықтың құрамы мен құрылысы.Географиялық
Тақырып Г
қабықтың заңдылықтары.
еографиялық қабықтың құрамы мен құрылысын
8.3.5.1. Г
фикалық түрде көрсетіп, түсіндіреді
Оқу мақсаты гра
Географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын
8.3.5.2.
түсіндіреді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Географиялық қабықтың құрамы мен құрылысын
графикалық түрде бейнелейді
• Географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын
сипаттайды
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
деңгейі
инут
Орындау уақыты 15 м
Тапсырма
1. Берілген анықтамаға сүйеніп, сызбаны толықтырыңыз.
Географиялық қабық дегеніміз – жер шарының біртұтас қабығы. Оның құрамына
атмосфераның төменгі қабаты, литосфераның жоғарғы қабаты, гидросфера мен биосфера
кіреді, олар бір-бірімен өзара тығыз байланысты және олардың арасында ұдайы зат және
энергия айналымы жүріп отырады.
«Географиялық қабықтың құрылымы» сызбасы
2. Мәтінді оқып шығыңыз.
(a) Географиялық қабықтың негізгі заңдылықтарын анықтаңыз.
(b) Мәтіннен негізгі заңдылықтарға қатысты көрсетілген мысалдарды табыңыз.
27
Географиялық қабықтың құрлымы мен дамуында өзіндік заңдылықтары.
Географиялық қабықтың құрлымы мен дамуында өзіндік заңдылықтар бар. Олар бүкіл
географиялық қабыққа да, оның жекелеген компоненттері мен шағын көлемді табиғаты
кешендеріне де ортақ болып келеді. Осы заңдылықтарды білу айнала қоршаған табиғатқа нұқсан
келтірмей, табиғат байлықтарын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Географиялық қабықтың
аса маңызды жалпы заңдылықтарына оның тұтастығы, зат және қуат алмасуы,
ырғақтылығы, зоналылық жатады. Географиялық қабықтың тұтастығына оның құрамдас
бөліктеріне өзара байланысы мен олардың олардың бір-біріне тәуелді болуынан көрінеді. Егер
осы компоненттердің біреуі өзгеріске түссе табиғат тепе –теңдігінің заңдылығы бұзылады, яғни
қазіргі дүниежүзінде болып жатқан табиғи экологиялық өзгеріске ұшырайды.
Батпақтардың құрғату кезінде топырақтың сортаңдануы, ауыл шаруашылығын дұрыс
жүргізбеуі салдарынан құнарлы жерлер шөлге айналып кетуі мүмкін. Географиялық қабықтағы
компоненттердің өзара байланысы тоқтаусыз жүретін зат алмасуы нәтижесіндегі жүзеге асады.
Географиялық қабық компоненттері алмасуының бірнеше түрі бар. Атмосферадағы ауа
айналымы, гидросферадағы су айналымы, литосферадағы зат айналымы. Жердің Күнді айналуы
табиғаттағы жыл ішіндегі ырғақтылықты тұғызады. Ол температура мен жауын-шашынның
жылдық барысынан, кейбір ендіктерде жыл мезгілдерінің ажыратылуынан, өзендердегі су
режимімен, құстардың жылы жаққа қайтуларынан, қыста ұйқыға кететін жануарлардан және т.б.
құбылыстардан айқын көрінеді. Жердің даму тарихында жүздеген мыңдаған миллиондаған
жылдарды қамтиды. Мысалы апаттар, жер сілкінулер, климаттың суынуы т.б. Материктер мен
мұхиттардағы табиғат кешендерінің құрайтын табиғат компоненттері экватордан полюстерге
қарай географиялық зоналылық заңдылығына сәйкес өзгереді. Жер бетіндегі Күн жылуының
әркелкі таралуынан экватордан полюстерге қарай тек климат қана емес, сондай ақ жер бедерінің
сыртқы күштерінің әсер етуі, өзен мен көлдердің ерекшеліктері, топырақ түзілу процестері,
өсімдіктер, жануарлар дүниесі де заңды түрде өзгеріп отырады.
ескриптор Балл
Бағалау критерийі Тапсырма № Д
Білім алушы
Географиялық қабықтың географиялық қабықтың
құрамы мен құрылысын құрылымын сызбада көрсетеді:
графикалық түрде бейнелейді. жердің ішкі қуаты; 1
тосфераның жоғары қабаты 1
л
1 и
атмосфера,күн қуаты; 1
гидросфера; 1
биосфера; 1
тропосфера; 1
Географиялық қабық географиялық қабықтың негізгі 1
заңдылықтарының заңдылықтарын анықтайды;
маңыздылығын сипаттайды. 2 н
егізгі заңдылықтарға қатысты 1
көрсетілген мысалдарды табады.
Жалпы балл 8
28
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні _________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың
мен құрылысын графикалық түрде мен құрылысын сызбада көрсетуде мен құрылысын сызбада көрсетуде құрамы мен құрылысын
иналады. қателіктер жібереді. сызбада дұрыс көрсетеді.
бейнелейді. қ
.
Географиялық қабық Географиялық қабық Географиялық қабық Географиялық қабық
заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының
сипаттайды сипаттауда қиналады. сипаттауда қателіктер жібереді. маңыздылығын сипаттайды.
29
Бөлім «Әлеуметтік география» \ бөлімше «Халық географиясы» бойынша жиынтық
бағалау
лық санағы.Ұдайы өсудің түрлері. Демографиялық
Тақырып Ха
проблемалар.
алық санын анықтау әдістерін түсіндіреді
8.4.1.1 Х
үниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі
Оқу мақсаты 8.4.1.2 Д
ойынша жіктейді
б
8.4.1.5 Дүниежүзі елдерін демографиялық проблемалары
бойынша жіктейді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Халық санын анықтау әдістерін сипаттайды
• Дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі
бойынша топтастырады
• Дүниежүзі елдерін демографиялық проблемалар
бойынша зерделейді
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
2
1. Суретті қолдана отырып, 85 км аумақтың халық санын анықтаңыз.
2
уретте 1 км аумақтағы адам саны
с
бі
Бер
ілген аумақтың ауданы:
2
=85 км
V
(а) Халық санын анықтау әдісін түсіндіріңіз.
2. Халықтың ұдайы өсу көрсеткіші бойынша 1 дамыған елді мысалға ала отырып,
төмендегі кестені толтырыңыз.
Мемлекет Туу Өлім ТабиғМеханикалыЖалпы Халықтың
атауы көрсеткіші көрсеткіші и өсу қ өсу өсу ұдайы өсу типі
30
3. Дамушы елдерде болатын негізгі демографиялық проблемаларды топтастырып, шешу
жолдарын ұсыныңыз.
Мемлекет атауы Негізгі бағыттар Сипаты
Ж
астық құрамның
өзгеруі
Азық-түлік мәселесі
Сауаттылық деңгейі
Шешу жолдары
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Халық санын анықтау берілген аумақтағы халық санын 1
әдістерін сипаттайды. 1 анықтайды;
х
алық санын анықтау әдісін 1
т
үсіндіреді;
Дүниежүзі елдерін дамыған елдегі туу көрсеткішін жазып,
халықтың ұдайы өсу түрі табиғи өсімді анықтайды; 1
бойынша топтастырады. 2 өл
м көрсеткішін жазып, табиғи өсімді 1
і
анықтайды;
механикалық өсуді жазады; 1
жалпы өсімді есептейді; 1
халықтың ұдайы өсу типін анықтайды; 1
Дүниежүзі елдерін дамушы елдердегі жастық құрам 1
демографиялық өзгерісін жазады;
проблемалар бойынша 3 аз
ық-түлікпен қамтамасыз етілуін 1
зерделейді. ан
ықтайды;
сауаттылық деңгейін талдайды; 1
мәселені шешу жолдарын ұсынады. 1
Жалпы балл 11
31
«Әлеуметтік география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Халық санын анықтау Халық санын анықтау әдістерін Берілген ресурстарды қолданып, Халық санын анықтайды және
әдістерін сипаттайды. қолдануда және түсіндіруде халық санын анықтауда / анықтау анықтау әдісін түсіндіреді.
қ
иналады. әдісін түсіндіруде қателіктер
ж
ібереді.
Дүниежүзі елдерін халықтың Дүниежүзі елдерін халықтың Дамыған елдегі туу мен өлім Дүниежүзі елдерін халықтың
ұдайы өсу түрі бойынша ұдайы өсу түрі бойынша көрсеткішін жазып, табиғи өсімді ұдайы өсу түрі бойынша
топтастырады. топтастыруда қиналады. анықтауда / механикалық өсуді топтастырады.
жазуда / жалпы өсімді есептеуде /
халықтың ұдайы өсу типін анықтауда
қателіктер жібереді.
Дүниежүзі елдерін Дүниежүзі елдерін демографиялық Дамушы елдердегі жастық құрам Дүниежүзі елдерін
демографиялық проблемалар проблемалар бойынша зерделеуде өзгерісін жазуда / азық түлікпен демографиялық проблемалар
бойынша зерделейді. қиналады. қамтамасыз етілуін анықтауда / бойынша зерделейді.
сауаттылық деңгейін талдауда /
мәселені шешу жолдарын ұсынуда
қателіктер жібереді.
32
4 - ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімше «Табиғи ресурстар» бойынша жиынтық
бағалау
абиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық
Тақырып Т
тұрғыдан бағалау. Дүнижүзі аймақтарының табиғи-
ресурстық потенциалы. Табиғи ресурстарды өңдеу
технологиясы, орталықтары және дайын өнім түрлері.
абиғи ресурстарды экономикалық және
Оқу мақсаты 8.5.1.1 Т
экологиялық тұрғыдан бағалайды
8.5.1.2 Жекелеген дүниежүзі аймақтарының табиғи-
ресурстық әлеуетін бағалайды
8.5.1.3 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын
сипаттай отырып, орталықтары мен дайын өнім түрлерін
атайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Табиғат ресурстарына экономикалық және
экологиялық тұрғыдан баға береді.
• Жеке аймақтардың табиғи ресурстық әлеуетін
анықтайды
• Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын
сипаттайды
• Табиғат ресурстарының орталықтары мен өнім
түрлерін атайды
олдану
Ойлау дағдыларының деңгейі Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Табиғат ресурсын игеру жолы көрсетілген суретпен жұмыс жасаңыз.
1-сурет 2-сурет
33
(а) 1-суретте көрсетілген пайдалы қазбаны игерудің мемлекет экономикасына тигізетін
әсерін бағалаңыз.
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(b) 2 -суретті пайдаланып, қазба қалдықтарының әсеріне экологиялық тұрғыдан баға
беріңіз.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Табиғат ресурсының таралу картасын қолданып, жанғыш пайдалы қазбалардың
әрқайсысына қатысты ірі қоры бар 3 кен орнын жазыңыз.
(a)Көмір
______________________________________________________________________________
(b)Мұнай
_____________________________________________________________________________
(c)Газ
______________________________________________________________________________
3.(а) Сызбада тамақ өнеркәсібінің бір саласы көрсетілген. Сызба бойынша шикізаттан
дайын өнімге дейінгі аралықта болатын үдерісті сипаттаңыз. _________________________
(b) Солтүстік Қазақстан бойынша дайын өнім алатын бір орталықты атаңыз.____________
34
Бағалау критерийі ТапсырмДескриптор Балл
а №
Білім алушы
Табиғат ресурстарына табиғат ресурсын игерудің мемлекет 1
экономикалық және 1 экономикасына әсерін сипаттайды;
экологиялық тұрғыдан
қазба қалдықтарының әсерін 1
баға береді. э
кологиялық тұрғыдан бағалайды;
Жеке аймақтардың көмірдің ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
табиғи ресурстық 2 м
ұнайдың ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
әлеуетін анықтайды. г
аздың ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
Табиғи ресурстарды шикізаттан дайын өнімге дейінгі үдерісті 1
өңдеу технологиясын 3 сипаттайды;
сипаттайды. С
олтүстік Қазақстан аймағы бойынша 1
Табиғат ресурстарының
дайын өнім алатын орталықты атайды.
орталықтары мен өнім
түрлерін атайды.
Жалпы балл 7
35
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Табиғат ресурстарына Табиғат ресурстарын экономикалық Табиғат ресурстарының мемлекет Табиғат ресурстарын
экономикалық және және экологиялық тұрғыдан экономикасына әсерін сипаттауда / экономикалық және экологиялық
экологиялық тұрғыдан баға бағалауда қиналады. қазба қалдықтарының әсеріне тұрғыдан бағалайды.
береді. экологиялық тұрғыдан баға беруде
қателіктер жібереді.
Жеке аймақтардың табиғи Жеке аймақтардың табиғат Көмірдің / мұнайдың / газдың ірі Жеке аймақтардың табиғи
ресурстық әлеуетін ресурстарының әлеуетін бағалауда кен орындарын анықтауда ресурстық әлеуетін анықтайды.
анықтайды. қиналады. қателіктер жібереді.
Табиғи ресурстарды өңдеу Табиғат ресурстарын өңдеу Шикізаттан дайын өнімге дейінгі Табиғат ресурстарын өңдеу
технологиясын технологиясын сипаттауда және үдерісті сипаттауда /дайын өнім технологиясын сипаттайды,
сипаттайды. дайын өнім түрлері мен алудың бір орталығын атауда дайын өнім түрлері мен
Табиғат ресурстарының
орталықтарын атауда қиналады. қателеседі. орталықтарын атайды.
орталықтары мен өнім
түрлерін атайды.
36
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімшелер «Әлеуметтік-экономикалық
ресурстар», «Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы»
бойынша жиынтық бағалау
ономикалық инфрақұрылымның элементтері мен
Тақырып Эк
функциялары.Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық құрамы:
өндіруші, өңдеуші және қызмет көрсету салалары.
Дүниежүзілік шаруашылық салаларын сипаттау.
азақстандық компонентті қосымша қамту негізінде
Оқу мақсаты 8.5.2.1 Қ
экономикалық инфрақұрылымның элементтерін сипаттап,
маңыздылығына баға береді
8.5.3.1 Өндіруші және өңдеуші, қызмет көрсету саласы
шаруашылық түрлерін жіктейді
8.5.3.4 Дүниежүзі шаруашылығы салаларын жоспар бойынша
сипаттайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Экономикалық инфрақұрылым элементтерін
сипаттайды, маңыздылығын бағалайды
• Шаруашылық түрлерінің салаларын ажыратады
• Шаруашылық салаларын жоспар бойынша түсіндіреді
Қолдану
Ойлау дағдыларының
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
1. Суретте инфрақұрылымның «күре тамыры» болып есептелетін көлік саласы берілген.
Суретті қолданып, Қазақстандағы жүк тасымалы бойынша көлік түрлерінің үлесін жазыңыз
және маңыздылығына баға беріңіз.
37
(a) Темір жол
_________________________________________________________________________
(b) Теңіз жолы
_________________________________________________________________________
(c) Құбыр жолы
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(e) Автокөлік жолы
_________________________________________________________________________
2. Төмендегі суреттерге мұқият қараңыз. Шаруашылық салалары түрлерін анықтап, сәйкес
әріптермен жазыңыз.
а. b. с
.
e.
d. f.
1) Өндіруші салалар: __________________________________________________________
2) Өңдеуші салалар: ___________________________________________________________
3) Қызмет көрсету салалары: ____________________________________________________
3. Берілген жоспар негізінде Теміртау қаласында орналасқан өңдеуші кәсіпорынды
сипаттаңыз.
(a.) Географиялық орнын анықтаңыз.
______________________________________________________________________________
(b) Негізгі шикізатын атаңыз.
______________________________________________________________________________
(c) Алынатын өнімнің түрлерін атаңыз.
_______________________________________________________________________________
(d) Мемлекет үшін маңыздылығын көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
38
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
темір жолының жүк тасымалындағы 1
үлесін анықтап, маңыздылығын
Экономикалық сипаттайды;
инфрақұрылым т
еңіз жолының жүк тасымалындағы 1
элементтерін 1 ү
лесін анықтап, маңыздылығын
сипаттайды,
сипаттайды;
маңыздылығын
құбыр жолының жүк тасымалындағы 1
бағалайды. ү
лесін анықтап, маңыздылығын
си
паттайды;
өзен жолының жүк тасымалындағы 1
үлесін анықтап, маңыздылығын
сипаттайды;
автокөлік жолының жүк 1
тасымалындағы үлесін анықтап,
маңыздылығын сипаттайды;
Шаруашылық шаруашылықтың өндіруші саласын 1
түрлерінің 2 анықтайды;
салаларын
шаруашылықтың өңдеуші саласын 1
ажыратады. ан
ықтайды;
шаруашылықтың қызмет көрсету 1
саласын анықтайды;
1
Шаруашылық кәсіпорынның географиялық орнын
салаларын жоспар 3 анықтайды;
бойынша
негізгі шикізатын атайды; 1
ө
түсіндіреді.
німнің түрін атайды; 1
1
мемлекет үшін маңыздылығын
көрсетеді.
Жалпы балл 12
39
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатыстыата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Экономикалық Экономикалық Темір жолдың/ теңіз жолының/ құбыр Экономикалық инфрақұрылым
инфрақұрылым инфрақұрылым жолының/ өзен жолының/автокөлік жолының элементтерін сипаттап,
элементтерін элементтерін сипаттауда, жүк тасымалындағы үлесін анықтауда/ маңыздылығын бағалайды.
сипаттайды, маңыздылығын бағалауда маңыздылығын бағалауда қателіктер жібереді.
маңыздылығын қиналады.
бағалайды.
Шаруашылық Шаруашылық түрлерін Шаруашылықтың өндіруші / өңдеуші/ қызмет Шаруашылық түрлерін өндіруші,
түрлерінің өндіруші, өңдеуші және көрсету салаларын анықтауда қателіктер өңдеуші және қызмет көрсету
салаларын қызмет көрсету салаларына жібереді. салаларына топтастырады.
ажыратады. топтастыруда қиналады.
Шаруашылық Шаруашылық саласын Өнеркәсіптің географиялық орнын анықтауда / Шаруашылық салаларын жоспар
салаларын жоспар жоспар бойынша негізгі шикізатын /өнімнің негізгі түрін атауда/ бойынша сипаттайды.
бойынша түсіндіреді. сипаттауда қиналады. мемлекет үшін маңыздылығын көрсетуде
. қ
ателіктер жібереді.
40
Бөлім «Елтану және саяси география негіздері» / бөлімше «Дүниежүзі елдері» бойынша
жиынтық бағалау
лдердің саяси типологиясы. Саяси картадағы сандық
Тақырып Е
және сапалық өзгерістер. Саяси интеграция.
Қазақстанның саяси-интеграциялық үдерістердегі
мүдделері, бағыттары және бастамалары.
лдерді басқару формасы және мемлекеттік
Оқу мақсаты 8.6.1.2 Е
құрылымы бойынша топтастырады
8.6.1.3 Саяси картаның сандық және сапалық
өзгерістерін талдайды
8.6.1.6 Қазақстанның саяси интеграциядағы мүдделері
мен мақсаттарын талдайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Елдерді басқару формасы мен мемлекеттік
құрылымы бойынша жіктейді
• Саяси картаның сандық және сапалық өзгерісін
анықтайды
• Қазақстанның саяси интеграциядағы мүддесі мен
мақсатын сипаттайды
олдану
Ойлау дағдыларының деңгейі Қ
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Берілген мемлекеттерді басқару формасы мен құрылымы бойынша жіктеңіз.
Мемлекет Қазақстан Ресей Жапония Ватикан Бутан
Басқару формасы
Мемлекеттік
құрылымы
2. Саяси картаны қолданып, картадағы сандық және сапалық өзгерістерді анықтаңыз.
(а) 1991-2015 жылдар аралығында болған сапалық өзгерістерге тән елдерді тауып, себебін
анықтаңыз. ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
(b) 1991-2015 жылдар аралығында болған сандық өзгерістерге тән елдерді тауып, себебін
анықтаңыз.__________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
3. ШЫҰ интеграциясындағы Қазақстанның орнын анықтаңыз.
(a) Ұйымның негізгі мақсатын жазыңыз.__________________________________________
(b) Құрамына кіретін мемлекеттерді атаңыз. _______________________________________
(c) Интеграциядағы Қазақстанның орнын сипаттаңыз. _______________________________
41
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Қазақстан мемлекетінің басқару 1
Елдерді басқару формасы мен құрылымын анықтайды;
формасы мен 1 Р
есей мемлекетінің басқару формасы 1
мемлекеттік құрылымы
мен құрылымын анықтайды;
бойынша жіктейді. Ж
ония мемлекетінің басқару формасы 1
ап
мен құрылымын анықтайды;
Ватикан мемлекетінің басқару формасы 1
мен құрылымын анықтайды;
Бутан мемлекетінің басқару формасы 1
мен құрылымын анықтайды;
Саяси картаның сандық саяси картадағы сапалық өзгерістерді 1
және сапалық өзгерісін 2 анықтап, себебін түсіндіреді;
анықтайды. сая
картадағы сандық өзгерістерді 1
си
анықтап, себебін түсіндіреді;
Қазақстанның саяси ШЫҰ-ының мақсатын сипаттайды; 1
интеграциядағы 3 Ш
ЫҰ-ының құрамына кіретін елдерді 1
мүддесі мен мақсатын
атайды;
сипаттайды. Қ
азақстанның интеграциядағы орнын
си
паттайды. 1
Жалпы балл
«Елтану және саяси география негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға
арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау Оқу жетістіктерінің деңгейлері
критерийлері Т
өмен Орта Жоғары
Елдерді басқару Елдерді басқару формасы мен Қазақстанның / Ресейдің/ Елдерді басқару формасы мен
формасы мен құрылымы бойынша жіктеуде Жапонияның / Ватиканның / Бутан мемлекеттік құрылымы бойынша
мемлекеттік қиналады. мемлекетінің басқару формасы мен дұрыс жіктейді.
құрылымы бойынша құрылымын анықтауда қателіктер
жіктейді. жібереді.
Саяси картаның Саяси картаның сандық және Саяси картадағы сапалық / сандық Саяси картаның сандық және
сандық және сапалық сапалық өзгерісін анықтауда өзгерістерді анықтауда және себебін сапалық өзгерісін дұрыс анықтайды
өзгерісін анықтайды. қиналады. түсіндіруде қателіктер жібереді.
Қазақстанның саяси Қазақстанның халықаралық ШЫҰ-ының мақсатын жазуда / Қазақстанның халықаралық
интеграциядағы интеграциядағы орнын анықтауда құрамына кіретін елдерді атауда / интеграциядағы орнын дұрыс
мүддесі мен қиналады. Қазақстанның сол ұйымдағы орнын анықтайды.
мақсатын анықтауда қателіктер жібереді.
сипаттайды.
ҰСЫНЫСТАР
ГЕОГРАФИЯ
8-СЫНЫП
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 8-сынып оқушыларына «География» пәні бойынша
жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде
құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар 8-сынып «География» пәні бойынша ұзақ мерзімді
оқу бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бөлім бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге оқушылардың тоқсан
бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған
бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта
оқушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған.
Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныстар негізгі сынып мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру
бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне
және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
МАЗМҰНЫ
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................... 4
Бөлім «Географиялық зерттеу әдістері» \ бөлімше «Зерттеу және зерттеушілер» бойынша жиынтық
бағалау .......................................................................................................................................................... 4
Бөлім «Картография және географиялық деректер базасы» \ бөлімше «Географиялық карталар»
бойынша жиынтық бағалау ........................................................................................................................ 8
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Литосфера» бойынша жиынтық бағалау ........................ 12
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................. 16
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Атмосфера» бойынша жиынтық бағалау ...................... 16
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Гидросфера» бойынша жиынтық бағалау ...................... 20
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ .................................................. 23
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Биосфера» бойынша жиынтық бағалау .......................... 23
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Табиғи-аумақтық кешендер » бойынша жиынтық
бағалау ........................................................................................................................................................ 27
Бөлім «Әлеуметтік география» \ бөлімше «Халық географиясы» бойынша жиынтық бағалау ........ 30
4 - ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ................................................ 33
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімше «Табиғи ресурстар» бойынша жиынтық бағалау ...... 33
Бөлім «Елтану және саяси география негіздері» / бөлімше «Дүниежүзі елдері» бойынша жиынтық
бағалау ........................................................................................................................................................ 41
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Географиялық зерттеу әдістері» \ бөлімше «Зерттеу және зерттеушілер»
бойынша жиынтық бағалау
еография ғылымының салалары. Географиялық зерттеу
Тақырып Г
әдістерінің түрлері. Географиялық деректерді өңдеу және
талдау.
еография ғылымы салаларындағы маңызды
Оқу мақсаты 8.1.1.2 Г
зерттеулерді анықтайды
8.1.1.3 Далалық, картографиялық, теориялық географиялық
зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіріп, қолданады
8.1.1.4 Сандық және сапалық географиялық деректерді
өңдеп, талдайды.
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• География ғылымы салаларындағы зерттеулердің
маңыздылығын сипаттайды
• Зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіреді
• Сандық және сапалық деректерді өңдейді
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1(а) Сурет бойынша географиялық зерттеу әдісін анықтаңыз.
Зерттеу әдісі ______________________________________
(b) Осы зерттеу әдісінің қазіргі кездегі географиядағы маңыздылығын түсіндіріңіз.
____________________________________________________________________
4
2. Географиялық зерттеу әдістеріне интеллек-карта құрастырыңыз.
Далалық Картографиялық
ерттеу
З
әд
істері
? ?
Теориялық
?
3. Берілген деректерді пайдаланып, график құрыңыз және талдаңыз.
Айлар Қ А Н С М М Ш Т Қ Қ Қ Ж
Температура -15 -10 -7 +10 +17 +26 +32 +37 +28 +15 +1 -9
ºС
(a) Температурасы төмен болған мезгілді көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
(b) Температурасы жоғары болған мезгілді көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
(c) Температурасы төмен және жоғары болу себептерін анықтаңыз.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
(d) Температураның өзгерісінің жергілікті жерге әсерін түсіндіріңіз.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
5
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№
Білім алушы
География ғылымы географиялық зерттеу әдісін анықтайды; 1
салаларындағы 1
зерттеулердің
зерттеу әдісінің қазіргі кездегі 1
маңыздылығын
географиядағы маңыздылығын түсіндіреді;
сипаттайды.
далалық әдістің қолданылу мүмкіндігін 1
Зерттеу әдістерінің сипаттайды;
мәнін түсіндіреді. 2 к
артографиялық әдістің қолданылу 1
м
үмкіндігін сипаттайды;,
теориялық әдістің қолданылу мүмкіндігін 1
сипаттайды;
деректерге сәйкес график құрады; 1
Сандық және сапалық т
емпературасы төмен мезгілді көрсетеді; 1
деректерді өңдейді. 3 т
емпературасы жоғары мезгілді көрсетеді; 1
температураның өзгеру себептерін 1
анықтайды;
өзгерістің жергілікті жерге әсерін 1
түсіндіреді.
Жалпы балл 10
6
«Географиялық зерттеу әдістері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Төмен Орта Жоғары
География ғылымы Географиялық зерттеудің әдісі мен Географиялық зерттеу әдісін Географиялық зерттеулерді
салаларындағы маңыздылығын түсіндіруде /зерттеудің маңыздылығын анықтап, география ғылымының
зерттеулердің қиналады. сипаттауда қателеседі. қазіргі кездегі маңыздылығын
маңыздылығын сипаттайды.
сипаттайды.
Зерттеу әдістерінің мәнін Зерттеу әдістерінің мәнін Далалық / картографиялық / Зерттеу әдістерінің мәнін
түсіндіреді. түсіндіруде қиналады. теориялық әдістің қолданылу түсіндіреді.
мкіндігін сипаттауда қателіктер
мү
жібереді.
Сандық және сапалық Сандық және сапалық деректерді Деректер негізінде график құруда Сандық және сапалық деректерді
деректерді өңдейді. талдауда қиналады. /температурасы төмен / өңдейді.
температурасы жоғары мезгілді
көрсетуде/ өзгерістің жергілікті
жерге әсерін түсіндіруде
қателіктер жібереді.
7
Бөлім «Картография және географиялық деректер базасы» \ бөлімше «Географиялық
карталар» бойынша жиынтық бағалау
ақырыптық карталар және оларды қосымша сипаттайтын
Тақырып Т
элементтер.Тақырыптық карталарды оқу. Тақырыптық
географиялық номенклатура.
ақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша
Оқу мақсаты 8.2.1.1 Т
элементтерді құрастырады: профиль, диаграмма, график, кесте
8.2.1.2 Географиялық шартты белгілер мен карталарды
сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып,
тақырыптық карталарды оқиды
8.2.1.3 Географиялық номенклатура нысандарын кескін
картадан көрсетеді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша
элементтерді сызады
• Тақырыптық карталарды оқиды
• Географиялық нысандарды кескін картада белгілейді
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Дүниежүзінің климаттық белдеулер картасы берілген. Картаны берілген элементтер
бойынша толықтырыңыз.
(a) Дүниежүзінің ең ыстық және ең суық жерін тауып, температурасын сандық
көрсеткішпен жазыңыз.
(b) Дүниежүзіндегі ең ылғалды және ең құрғақ жерді тауып, жауын-шашын мөлшерін
сандық көрсеткішпен жазыңыз.
(c) Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
сызып, толықтырыңыз.
8
2. Қазақстанның табиғат зоналары картасы берілген.
Шартты белгілер мен қосымша элементтерді (сапалық бояулар мен суреттер) қолданып,
картаға сипаттама жасаңыз._____________________________________________________
____________________________________________________________________________
3. Қазақстанның саяси – әкімшілік картасын қолданып, кескін картаға шекаралас
мемлекеттерді белгілеңіз.
9
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Тақырыптық дүниежүзінің ең ыстық және ең суық 1
карталарды жерінің температурасын анықтап, сандық
сипаттайтын қосымша 1 көрсеткішпен жазады;
элементтерді сызады. ең
ылғалды және ең құрғақ жердің жауын-1
ша
шын мөлшерін анықтап, сандық
көрсеткішпен жазады;
Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер 1
ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
көрсетеді;
Тақырыптық картаны шартты белгілер негізінде 1
карталарды оқиды. 2 сипаттайды;
к
артаны қосымша элементтер негізінде 1
сипаттайды;
Географиялық кескін картаға Ресей мемлекетін белгілейді; 1
нысандарды кескін к
ескін картаға Қытай мемлекетін 1
картада белгілейді. 3 бе
лгілейді;
кескін картаға Қырғызстан мемлекетін 1
белгілейді;
кескін картаға Өзбекстан мемлекетін 1
белгілейді;
кескін картаға Түркіменстан мемлекетін 1
белгілейді.
Жалпы балл 10
10
«Картография және географиялық деректер базасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Тақырыптық карталарды Тақырыптық карталарды Дүниежүзінің ең ыстық және ең суық Тақырыптық карталарды
сипаттайтын қосымша сипаттайтын қосымша жерінің температурасын / ең ылғалды сипаттайтын қосымша элементтерді
элементтерді сызады. элементтерді қолдануда және ең құрғақ жерінің жауын-шашын қолданады.
қиналады. мөлшерін сандық көрсеткішпен жазуда /
Гольфстрим, Курасио, Батыс Желдер
ағыстарының бағытын сызықтық белгімен
көрсетуде қателіктер жібереді.
Тақырыптық карталарды Тақырыптық карталарды Картаны шартты белгілердің / Тақырыптық карталарды дұрыс
оқиды. оқуда қиналады. қосымша элементтердің негізінде оқиды.
си
паттауда қателіктер жібереді.
Географиялық нысандарды Кескін картада Кескін картада Ресей / Қытай / Қырғызстан Кескін картада географиялық
кескін картада белгілейді. географиялық нысандарды / Өзбекстан / Түркіменстан мемлекеттерін нысандарды дұрыс белгілейді.
белгілеуде қиналады. белгілеуде қателеседі.
11
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Литосфера» бойынша жиынтық бағалау
ер бедері түрлерін жіктейді. Материктер мен мұхиттардың ірі
Тақырып Ж
орографиялық объектілері.Тау жыныстары мен минералдардың
қасиеттері.Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен
шаруашылығына тигізетін әсері.
ер бедері түрлерін жіктейді
Оқу мақсаты 8.3.1.2 Ж
8.3.1.4 Материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас
орографиялық бірліктерді салыстырады
8.3.1.7 Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін
анықтайды
8.3.1.10 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде жер
бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін
әсеріне баға береді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Жер бедерінің түрлерін ажыратады
• Материктер мен мұхиттардағы ұқсас орографиялық
бірліктерді анықтайды
• Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін
сипаттайды
• Жер бедерінің адамның тіршілігі мен шаруашылығына
тигізетін әсерін бағалайды
олдану
Ойлау деңгейлері Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 25 м
Тапсырма
1. Суреттерді жер бедерінің түрлерімен сәйкестендіріңіз.
жазық тау аласа тау
12
2. Материктік және мұхиттық жер бедерін салыстырыңыз. Мәліметтерді кестеге
толтырыңыз.
М М
аҰұ
тқх
еси
рат
ист
кты
тық
іқж
к те
жар
ерб
р ы е
бд
ее
др
еі
р
і
3. Сипаттамасы бойынша тау жыныстарының түрлерін анықтаңыз.
• Бұл тау жыныстары сұйық шөгінді заттар мен газ және кристалдардан тұратын
магмадан түзіледі. Магмалар жердің тереңдігіндегі геотермалды жылудың әсерінен
бұрынғы шөгінділердің үгілуінен пайда болады және жер астында қатайып, берік магмалық
тау жынысы және гранит секілді ірі тау жыныстары түзіледі. Лава ауада болғанда жылдам
суиды және базальт сынды ұсақ тау жыныстарын түзеді.______________________________
• Бұл тау жыныстары түрлі табиғи жағдайларда: су, жел, ауырлық немесе мұз
әсерінен түзіледі. Бұл тау жыныстары үгілген және эрозияға ұшыраған бұрынғы шөгінді
фрагменттерінен пайда болуы мүмкін. Ағзалардың шіруінен немесе бір кездері теңіз асты
кені болған еріген минерал тұнбаларынан түзілуі мүмкін.______________________________
• Тау жыныстары жоғары қысым мен температура әсеріне ұшырағанда олардың
құрылысы мен құрамы айтарлықтай өзгереді. Жердің тереңдігінде орналасқандықтан тау
жыныстары үлкен температурамен жоғарыдағы тау жыныстары есебінен үлкен қысым
13
әсеріне ұшырайды. Интрузивті магмалық тау жыныстарының қызуы жақын маңдағы тау
жыныстарын жоғары температураға ұшыратып, олардың минералдық құрамын өгертуі
мүмкін. ______________________________
4. Төменде берілген суреттерге қарап, талдау жасаңыз.
1-сурет 2-сурет
Бұл жерлерде шаруашылықтың қай түрін дамыту қолайлы деп ойлайсыз? Неліктен?
_________________________________________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№
Білім алушы
Жер бедерінің түрлерін жер бедерінің түрлерін анықтайды; 1
ажыратады. 1
Материктер мен материктік жер бедеріне тән белгілерді 1
мұхиттардағы ұқсас анықтайды;
орографиялық 2 м
ұхиттық жер бедеріне тән белгілерді 1
бірліктерді анықтайды. ан
ықтайды;
м
атериктік және мұхиттық жер 1
бедерінің ұқсастығын сипаттайды;
Тау жыныстары мен магмалық тау жынысын анықтайды; 1
минералдардың 3 шөгі
нді тау жынысын анықтайды; 1
қасиеттерін сипаттайды. м
етаморфтық тау жынысын анықтайды; 1
Жер бедерінің адамның 1-суретке тән шаруашылық түрін 1
тіршілігі мен 4 анықтап, дәлелдейді;
шаруашылығына
2-суретке тән шаруашылық түрін 1
тигізетін әсерін
анықтап, дәлелдейді.
бағалайды.
Жалпы балл 9
14
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Жер бедерінің түрлерін Жер бедерінің түрлерін ажыратуда Жер бедерінің түрлерін ажыратуда Жер бедерінің түрлерін дұрыс
ажыратады. қиналады. қателеседі. ажыратады.
Материктер мен Материктер мен мұхиттардағы Материктік / мұхиттық жер бедеріне Материктер мен мұхиттардағы
мұхиттардағы ұқсас ұқсас орографиялық бірліктерді тән белгілерді/ олардың ұқсастығын ұқсас орографиялық бірліктерді
орографиялық бірліктерді салыстыруда қиналады. анықтауда қателіктер жібереді. дұрыс анықтайды.
анықтайды.
Тау жыныстары мен Сипаттамасы бойынша тау Сипаттамасы бойынша магмалық/ Сипаттамасы бойынша тау
минералдардың қасиеттерін жыныстарының түрлерін шөгінді / метаморфтық тау жыныстарының түрлерін дұрыс
сипаттайды. анықтауда қиналады. жыныстарын анықтауда қателіктер анықтайды.
ібереді.
ж
Жер бедерінің адамның Жер бедерінің адамның тіршілігі 1-суретке / 2-суретке тән Жер бедерінің адамның тіршілігі
тіршілігі мен мен шаруашылығына тигізетін шаруашылық түрін анықтап, мен шаруашылығына тигізетін
шаруашылығына тигізетін әсерін сипаттауда қиналады. негіздеуде қателіктер жібереді. әсерін бағалайды.
әсерін бағалайды.
15
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Атмосфера» бойынша жиынтық бағалау
лимат түзуші факторлар. Материктердің климаттық
Тақырып К
екшеліктері. Адамзат әрекетінің атмосфераға тигізетін кері
ер
әсері.
лимат түзуші факторларды талдайды
Оқу мақсаты 8.3.2.1 К
р материкте орналасқан ұқсас климаттық
8.3.2.4 Ә
белдеулерді салыстырады
8.3.2.6 Адамзат әрекетінің атмосфера мен климатқа тигізетін
кері әсерін топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Климат түзуші факторларды сипаттайды
• Ұқсас климаттық белдеулердің ерекшеліктерін
анықтайды
• Антропогендік әрекеттің атмосфера мен климатқа
тигізетін кері әсерін шешу жолдарын ұсынады
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Суретте климат түзуші факторлар көрсетілген. Климат түзуші факторлардың жергілікті
жер климатына әсерін талдаңыз.
1-сурет 2-сурет 3-сурет 4-сурет
(a) Күн радиациясы _________________________________________________________
(b) Жер бедері _____________________________________________________________
(c) Ауа массалары ___________________________________________________________
(d) Географиялық орны ______________________________________________________
16
2. Климаттық белдеулер картасы берілген.
(a) Экваторлық белдеуді тауып, қай санға сәйкес келетінін жазыңыз. __________________
(b) Осы белдеудің әр құрлықтағы ерекшелігі мен ұқсастығын жазыңыз.
Ерекшелігі Ұқсастығы
Оңтүстік Америка Африка Евразия
3. Берілген суреттерді пайдаланып, талдау жасаңыз.
(a) Антропогендік әсерлерден қалыптасқан атмосфералық ластану мен климаттың өзгеруін
анықтаңыз.
_____________________________________________________________________________
(b) Салдарын жазыңыз. _________________________________________________________
(c) Атмосфераның ластануының климат өзгерісіне әсерін азайту және шешу жолдарын
ұсыныңыз.______________________ ______________________________________________
17
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
1
Климат түзуші күн радиациясының жергілікті жерге әсерін
факторларды сипаттайды;
сипаттайды. 1 ж
1
ер бедерінің жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
1
ауа массаларының жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
1
географиялық орынның жергілікті жерге әсерін
сипаттайды;
к1
Ұқсас климаттық артадан экваторлық белдеуді анықтайды;
2 О
белдеулердің
ңтүстік Америкаға тән ерекшеліктерді жазады; 1
ерекшеліктерін
Африкаға тән ерекшеліктерді жазады; 1
анықтайды. Е
вразия материгіне тән ерекшеліктерді жазады; 1
ә
1
р құрлықтағы экваторлық белдеудің
ұқсастығын сипаттайды;
ат1
Антропогендік мосфераның ластануы мен климат өзгерісін
т
әрекеттің уғызатын адам әрекеттерін сипаттайды;
3 1
атмосфера мен
климаттық өзгерістердің салдарын анықтайды;
климатқа тигізетін
1
атмосфераның ластануы мен климат өзгерісін
кері әсерін шешу
азайту жолдарын ұсынады.
жолдарын
ұсынады.
Жалпы балл 12
18
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні __________________________________________
өмен Орта Жоғары
Бағалау критерийі Т
Климат түзуші Климат түзуші факторларды Күн радиациясының / жер Климат түзуші факторларды
факторларды сипаттайды. сипаттауда қиналады. бедерінің / ауа массаларының / толық сипаттайды.
географиялық орынның жергілікті
жерге әсерін сипаттауда
қателеседі.
Ұқсас климаттық Ұқсас климаттық белдеулерді Картадан экваторлық белдеуді Ұқсас климаттық белдеулердің
белдеулердің салыстыруда қиналады. табуда / әр құрлыққа тән ерекшеліктерін анықтайды.
ер
ерекшеліктерін екшелікті жазуда/ әр
анықтайды. құрлықтағы климаттық
ұ
қсастықтарды анықтауда
қателіктер жібереді.
Антропогендік әрекеттің Антропогендік әрекеттің Атмосфераның ластануы мен Антропогендік әрекеттің
атмосфера мен климатқа атмосфера мен климатқа әсерін климат өзгерісін туғызатын адам атмосфера мен климатқа әсерін
тигізетін кері әсерін шешу сипаттауда және шешу әрекеттерін/адам әрекетінен сипаттайды және шешу
жолдарын ұсынады. жолдарын ұсынуда қиналады. болатын өзгерістердің салдарын жолдарын ұсынады.
си
паттауда / атмосфераның
л
астануы мен климат өзгерісін
азайту жолдарын ұсынуда
қателіктер жібереді.
19
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Гидросфера» бойынша жиынтық бағалау
ұрлық суларының қалыптасу жолдарын анықтайды.
Тақырып Қ
ұрлық суларының негізгі түрлерінің шаруашылық
Қ
маңызын түсіндіреді. Құрлық суларының экологиялық
проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады.
ұрлық суларының қалыптасу жолдарын анықтайды
Оқу мақсаты 8.3.3.1 Қ
8.3.3.2 Құрлық суларының негізгі түрлерінің
шаруашылықтағы маңызын түсіндіреді
8.3.3.6 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
құрлық суларының экологиялық проблемаларын жіктеп,
шешу жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Құрлық суларының пайда болу жолдарын түсіндіреді
• Құрлық суларының шаруашылықтағы қолданылу
маңызын сипаттайды
• Құрлық суларының экологиялық проблемаларын
шешу жолдарын ұсынады
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Қазаншұңқырлар негізінде көлдің түрлерін анықтаңыз. Көлдің пайда болу жолын
түсіндіріңіз.
1. ______________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________
2. Құрлық суларының шаруашылықта қолданылу мақсатын сипаттаңыз.
(a) Өзен сулары _______________________________________________________________
(b) Көл сулары ________________________________________________________________
(с) Жер асты сулары ___________________________________________________________
(d) Мұздықтар ________________________________________________________________
3. Мәтінмен танысыңыз.Қазақстанның ішкі суларына байланысты мәселелердің пайда болу
себептерін анықтап, салдарын жазыңыз. Шешу жолдарын ұсыныңыз.
20
Қазақстандағы экологиялық проблемалар
Елімізде қазіргі кезеңде шешімі табылмай отырған мәселелердің бірі –экологиялық
мәселелер. Соның бірі Арал теңізі алабымен байланысты. Ұзақ уақыт бойы шаруашылыққа
Әмудария мен Сырдария өзендерін тиімсіз пайдалану нәтижесінде теңіз суы таязданып,
құрғай бастады, айналасындағы жерлер өмір сүруге қолайсыз сор шөлге айналды. Арал
теңізінің түбіндегі тұздар ауаға таралып, адамның тыныс жолы ауруларының пайда
болуына әсер тигізді. Еліміздің батысында орналасқан мұнай кен орындары бүгінгі таңда
Каспий теңізінің экологиялық жағдайын нашарлатып жіберді. Мұнай кен орындарын
бұрғылау және мұнайды тасымалдау кезінде пайда болған апатты жағдайлардың
салдарынан мыңдаған тоннa мұнай теңізге құйылып, суда өмір сүріп жүрген балықтардың
азаюы және суда жүзіп жүрген құстардың санының азаюына әсерін тигізді. Сонымен қатар,
Іле және Қаратал өзендерін шаруашылықта қолдануына байланысты Балқаш көліне де қатер
төндіруде, алдағы уақытта батысы құрғап, шығысы сор жерлерге айналуы мүмкін.
Еліміздегі суға Экологиялық Экологиялық Шешу жолдары
қатысты мәселенің пайда мәселенің салдары
экологиялық мәселе болу себебі
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
Құрлық суларының көлдің түрлерін ажыратады; 1
пайда болу жолдарын 1 к
өлдің пайда болу жолын 1
түсіндіреді. си
паттайды;
өзен суларының шаруашылықта 1
қолданылу маңызын сипаттайды;
Құрлық суларының к
өл суларының шаруашылықта 1
шаруашылықтағы 2 қ
олданылу маңызын сипаттайды;
қолданылу маңызын
жер асты суларының 1
сипаттайды. ша
руашылықта қолданылу
м
аңызын сипаттайды;
м
ұздықтардың шаруашылықта 1
қолданылу маңызын сипаттайды;
Құрлық суларының еліміздегі суға байланысты 1
экологиялық мәселелерді анықтайды;
проблемаларын шешу 3 э
кологиялық мәселенің пайда болу 1
жолдарын ұсынады. себ
ебін түсіндіреді;
э
кологиялық мәселенің салдарын 1
сипаттайды;
шешу жолдарын ұсынады. 1
Жалпы балл 10
21
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Төмен Орта Жоғары
Құрлық суларының пайда Көлдің түрлерін ажыратуда және Көлдің түрлерін ажыратуда / Көлдің түрлерін ажыратады және
болу жолдарын түсіндіреді. олардың қалыптасу жолдарын олардың қалыптасу жолдарын олардың қалыптасу жолдарын
түсіндіруде қиналады. түсіндіруде қателеседі. түсіндіреді.
Құрлық суларының Құрлық суларының Өзен/көл/ жер асты суларының Құрлық суларының
шаруашылықтағы шаруашылықтағы маңызын /мұздықтардың шаруашылықта шаруашылықтағы маңызын
қолданылу маңызын сипаттауда қиналады. қолданылу маңызын сипаттауда сипаттайды.
сипаттайды. қателіктер жібереді.
Құрлық суларының Қазақстанның ішкі суларына Қазақстанның ішкі суларына Қазақстанның ішкі суларына
экологиялық байланысты мәселелердің пайда байланысты мәселелердің пайда байланысты мәселелердің пайда
проблемаларын шешу болу себептерін анықтауда,, болу себептерін анықтауда / болу себептерін анықтап,
жолдарын ұсынады. салдарын сипаттауда,. шешу салдарын сипаттауда / шешу салдарын сипаттайды және шешу
ж
олдарын ұсынуда қиналады. жолдарын ұсынуда қателеседі. жолдарын ұсынады.
22
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Биосфера» бойынша жиынтық бағалау
абиғат зоналары мен биіктік белдеулер.Материктердің
Тақырып Т
табиғи зоналары.Өсімдік әлемі мен жануарлар.
Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің
8.3.4.1
алыптасуын түсіндіреді
Оқу мақсаты қ
Әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен
8.3.4.3
биіктік белдеулерді салыстырады
8.3.4.5 Өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау
қажеттілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасу
жолдарын сипаттайды
• Әр материктегі ұқсас табиғат зоналары мен биіктік
белдеулерінің ерекшеліктерін салыстыра анықтайды
• Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғаудың
маңыздылығын дәлелдейді
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
деңгейі
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Мәтінмен танысып,тапсырманы орындаңыз.
(a) Табиғат зоналарын қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
(b) Биіктік белдеуді қалыптастыратын негізгі факторларды атаңыз. ______________________
_____________________________________________________________________________
Табиғи зоналардың қалыптасуы
Табиғат зоналар ең негізгі сыртқы факторлар қалыптастырады. Олар көп жағдайда күн
жылуының таралуына (яғни географиялық ендікке) тәуелді. Тағы бір фактор - аумақтың
ылғалдылығының әртүрлілігі. Жылу мен ылғалдың арақатынасы нәтижесінде әр түрлі табиғи
зоналар пайда болады. Мысалы: аумаққа күн жылуы көп түссе, оның біраз ылғалдылығы
жеткіліксіз (К=0,3) болса, онда шөлді аймақтар пайда болады. Әрбір зона өзіне тән
климатымен, топырағымен, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленеді. Кейде бір
зонаның ішінде басқа зоналарға ұқсас жеке үлескілер де кездеседі
Биіктік белдеудің қалыптасуы
Таумен жоғары көтерілген сайын белгілі биіктік (вертикаль) зоналар (белдеулер)
бойынша климат жағдайларының қалыптасуы. Биіктік артқан сайын температура мен қысым
азая бастайды. Белгілі бір биіктікке жеткенде ылғалдылық артады да, ең көп жауын-шашынды
белдеу түзіледі, ал одан кейін ылғалдылық азая береді. Биіктік климат белдеулігімен тек
климат жағдайларының ғана емес, онымен бірге су ағынының, топырақ пен өсімдік типтерінің,
жануарлар дүниесінің өзгеруіне де әсерін тигізеді.
23
2. (а) Африка мен Оңтүстік Америка материгіндегі экваторлық орман зонасын салыстырып,
кестеге жазыңыз.
Африка Ұқсастығы Оңтүстік Америка
(b) Суретте Анд және Гималай тауларының биіктік белдеулері берілген.
(a) Биіктік белдеулерінің санын анықтаңыз. __________________________________________
(b) Тау етегіндегі табиғат зонасын атаңыз.____________________________________________
(c) Биіктік белдеулеріндегі ұқсастықтарды жазыңыз.____________________________________
____________________________________________________________________
(d) Биіктік белдеулеріндегі айырмашылықтарды анықтаңыз.____________________________
________________________________________________________________________
3. Сурет бойынша талдау жасаңыз.
(a) Табиғаттағы өсімдіктердің маңызын сипаттаңыз._____________________________________
(b) Жануарлардың адам өміріндегі маңызын жазыңыз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
(c) Адам, жануар және өсімдік арасындағы байланысты анықтаңыз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
(d) Өсімдіктер мен жануарларды қорғау жолдарын ұсыныңыз.
__________________________________________________________________________________
_
24
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Табиғат зоналары мен табиғат зоналарын қалыптастыратын 1
биіктік белдеулерінің 1 факторларды атайды;
қалыптасу жолдарын
биіктік белдеулерін қалыптастыратын 1
сипаттайды. ф
акторларды атайды;
экваторлық орман зонасының Оңтүстік 1
Америкадағы ерекшелігін жазады;
Әр материктегі ұқсас э
кваторлық орман зонасының Африка 1
табиғат зоналары мен 2 м
атеригіндегі ерекшелігін жазады;
биіктік белдеулерінің
екі материкте де кездесетін 1
ерекшеліктерін
ұқсастықтарды анықтайды;
салыстыра анықтайды. А
нд және Гималай тауларындағы 1
б
иіктік белдеулерінің санын анықтайды;
тау етектеріндегі табиғат зонасын 1
атайды;
биіктік белдеулердің ұқсастықтарын 1
анықтайды;
биіктік белдеулердің ерекшеліктерін 1
сипаттайды;
Өсімдіктер мен 3 табиғаттағы өсімдіктердің маңызын 1
жануарлар дүниесін сипаттайды;
қорғаудың
жануарлардың адам өміріндегі маңызын 1
маңыздылығын
сипаттайды;
дәлелдейді. а
дам, жануар, өсімдік арасындағы 1
б
айланысты түсіндіреді;
т
ірі табиғатты қорғау жолдарын 1
ұсынады.
Жалпы балл 13
25
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Т
өмен Орта Жоғары
Табиғат зоналары мен Табиғат зоналары мен биіктік Табиғат зоналарының/биіктік Табиғат зоналары мен биіктік
биіктік белдеулерінің белдеулерінің қалыптасу белдеулерінің қалыптасу жолдарын белдеулерінің қалыптасу
қалыптасу жолдарын жолдарын сипаттауда сипаттауда қателеседі. жолдарын дұрыс сипаттайды.
сипаттайды. қ
иналады.
Әр материктегі ұқсас Әр құрлықтағы ұқсас табиғат Оңтүстік Америкадағы / Африка Әр құрлықтағы ұқсас табиғат
табиғат зоналары мен зоналары мен биіктік материгіндегі экваторлық орман зоналары мен биіктік
биіктік белдеулерінің белдеулерді салыстыруда зонасының ерекшелігін сипаттауда / белдеулерді дұрыс
ерекшеліктерін салыстыра қиналады. ұқсастықтарын анықтауда / Анд салыстырады.
анықтайды. және Гималай тауларындағы биіктік
б
елдеулерінің санын анықтауда / тау
ет
ектеріндегі табиғат
зонасын/ерекшеліктерін сипаттауда
қателіктер жібереді.
Өсімдіктер мен жануарлар Өсімдіктер мен жануарлар Табиғаттағы өсімдіктердің / Өсімдіктер мен жануарлар
дүниесін қорғаудың дүниесін қорғаудың жануарлардың маңызын анықтауда / дүниесін қорғаудың
маңыздылығын маңыздылығын дәлелдеуде адам, жануар, өсімдік арасындағы маңыздылығын дәлелдейді.
иналады. б
дәлелдейді. қайланысты сипаттауда / қорғау
ж
олдарын ұсынуда қателіктер
ж
ібереді.
26
Бөлім «Физикалық география» \ бөлімше «Табиғи-аумақтық кешендер » бойынша
жиынтық бағалау
еографиялық қабықтың құрамы мен құрылысы.Географиялық
Тақырып Г
қабықтың заңдылықтары.
еографиялық қабықтың құрамы мен құрылысын
8.3.5.1. Г
фикалық түрде көрсетіп, түсіндіреді
Оқу мақсаты гра
Географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын
8.3.5.2.
түсіндіреді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Географиялық қабықтың құрамы мен құрылысын
графикалық түрде бейнелейді
• Географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын
сипаттайды
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
деңгейі
инут
Орындау уақыты 15 м
Тапсырма
1. Берілген анықтамаға сүйеніп, сызбаны толықтырыңыз.
Географиялық қабық дегеніміз – жер шарының біртұтас қабығы. Оның құрамына
атмосфераның төменгі қабаты, литосфераның жоғарғы қабаты, гидросфера мен биосфера
кіреді, олар бір-бірімен өзара тығыз байланысты және олардың арасында ұдайы зат және
энергия айналымы жүріп отырады.
«Географиялық қабықтың құрылымы» сызбасы
2. Мәтінді оқып шығыңыз.
(a) Географиялық қабықтың негізгі заңдылықтарын анықтаңыз.
(b) Мәтіннен негізгі заңдылықтарға қатысты көрсетілген мысалдарды табыңыз.
27
Географиялық қабықтың құрлымы мен дамуында өзіндік заңдылықтары.
Географиялық қабықтың құрлымы мен дамуында өзіндік заңдылықтар бар. Олар бүкіл
географиялық қабыққа да, оның жекелеген компоненттері мен шағын көлемді табиғаты
кешендеріне де ортақ болып келеді. Осы заңдылықтарды білу айнала қоршаған табиғатқа нұқсан
келтірмей, табиғат байлықтарын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Географиялық қабықтың
аса маңызды жалпы заңдылықтарына оның тұтастығы, зат және қуат алмасуы,
ырғақтылығы, зоналылық жатады. Географиялық қабықтың тұтастығына оның құрамдас
бөліктеріне өзара байланысы мен олардың олардың бір-біріне тәуелді болуынан көрінеді. Егер
осы компоненттердің біреуі өзгеріске түссе табиғат тепе –теңдігінің заңдылығы бұзылады, яғни
қазіргі дүниежүзінде болып жатқан табиғи экологиялық өзгеріске ұшырайды.
Батпақтардың құрғату кезінде топырақтың сортаңдануы, ауыл шаруашылығын дұрыс
жүргізбеуі салдарынан құнарлы жерлер шөлге айналып кетуі мүмкін. Географиялық қабықтағы
компоненттердің өзара байланысы тоқтаусыз жүретін зат алмасуы нәтижесіндегі жүзеге асады.
Географиялық қабық компоненттері алмасуының бірнеше түрі бар. Атмосферадағы ауа
айналымы, гидросферадағы су айналымы, литосферадағы зат айналымы. Жердің Күнді айналуы
табиғаттағы жыл ішіндегі ырғақтылықты тұғызады. Ол температура мен жауын-шашынның
жылдық барысынан, кейбір ендіктерде жыл мезгілдерінің ажыратылуынан, өзендердегі су
режимімен, құстардың жылы жаққа қайтуларынан, қыста ұйқыға кететін жануарлардан және т.б.
құбылыстардан айқын көрінеді. Жердің даму тарихында жүздеген мыңдаған миллиондаған
жылдарды қамтиды. Мысалы апаттар, жер сілкінулер, климаттың суынуы т.б. Материктер мен
мұхиттардағы табиғат кешендерінің құрайтын табиғат компоненттері экватордан полюстерге
қарай географиялық зоналылық заңдылығына сәйкес өзгереді. Жер бетіндегі Күн жылуының
әркелкі таралуынан экватордан полюстерге қарай тек климат қана емес, сондай ақ жер бедерінің
сыртқы күштерінің әсер етуі, өзен мен көлдердің ерекшеліктері, топырақ түзілу процестері,
өсімдіктер, жануарлар дүниесі де заңды түрде өзгеріп отырады.
ескриптор Балл
Бағалау критерийі Тапсырма № Д
Білім алушы
Географиялық қабықтың географиялық қабықтың
құрамы мен құрылысын құрылымын сызбада көрсетеді:
графикалық түрде бейнелейді. жердің ішкі қуаты; 1
тосфераның жоғары қабаты 1
л
1 и
атмосфера,күн қуаты; 1
гидросфера; 1
биосфера; 1
тропосфера; 1
Географиялық қабық географиялық қабықтың негізгі 1
заңдылықтарының заңдылықтарын анықтайды;
маңыздылығын сипаттайды. 2 н
егізгі заңдылықтарға қатысты 1
көрсетілген мысалдарды табады.
Жалпы балл 8
28
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні _________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың құрамы Географиялық қабықтың
мен құрылысын графикалық түрде мен құрылысын сызбада көрсетуде мен құрылысын сызбада көрсетуде құрамы мен құрылысын
иналады. қателіктер жібереді. сызбада дұрыс көрсетеді.
бейнелейді. қ
.
Географиялық қабық Географиялық қабық Географиялық қабық Географиялық қабық
заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының маңыздылығын заңдылықтарының
сипаттайды сипаттауда қиналады. сипаттауда қателіктер жібереді. маңыздылығын сипаттайды.
29
Бөлім «Әлеуметтік география» \ бөлімше «Халық географиясы» бойынша жиынтық
бағалау
лық санағы.Ұдайы өсудің түрлері. Демографиялық
Тақырып Ха
проблемалар.
алық санын анықтау әдістерін түсіндіреді
8.4.1.1 Х
үниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі
Оқу мақсаты 8.4.1.2 Д
ойынша жіктейді
б
8.4.1.5 Дүниежүзі елдерін демографиялық проблемалары
бойынша жіктейді
лім алушы
Бағалау критерийі Бі
• Халық санын анықтау әдістерін сипаттайды
• Дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі
бойынша топтастырады
• Дүниежүзі елдерін демографиялық проблемалар
бойынша зерделейді
олдану
Ойлау дағдыларының Қ
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
2
1. Суретті қолдана отырып, 85 км аумақтың халық санын анықтаңыз.
2
уретте 1 км аумақтағы адам саны
с
бі
Бер
ілген аумақтың ауданы:
2
=85 км
V
(а) Халық санын анықтау әдісін түсіндіріңіз.
2. Халықтың ұдайы өсу көрсеткіші бойынша 1 дамыған елді мысалға ала отырып,
төмендегі кестені толтырыңыз.
Мемлекет Туу Өлім ТабиғМеханикалыЖалпы Халықтың
атауы көрсеткіші көрсеткіші и өсу қ өсу өсу ұдайы өсу типі
30
3. Дамушы елдерде болатын негізгі демографиялық проблемаларды топтастырып, шешу
жолдарын ұсыныңыз.
Мемлекет атауы Негізгі бағыттар Сипаты
Ж
астық құрамның
өзгеруі
Азық-түлік мәселесі
Сауаттылық деңгейі
Шешу жолдары
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Халық санын анықтау берілген аумақтағы халық санын 1
әдістерін сипаттайды. 1 анықтайды;
х
алық санын анықтау әдісін 1
т
үсіндіреді;
Дүниежүзі елдерін дамыған елдегі туу көрсеткішін жазып,
халықтың ұдайы өсу түрі табиғи өсімді анықтайды; 1
бойынша топтастырады. 2 өл
м көрсеткішін жазып, табиғи өсімді 1
і
анықтайды;
механикалық өсуді жазады; 1
жалпы өсімді есептейді; 1
халықтың ұдайы өсу типін анықтайды; 1
Дүниежүзі елдерін дамушы елдердегі жастық құрам 1
демографиялық өзгерісін жазады;
проблемалар бойынша 3 аз
ық-түлікпен қамтамасыз етілуін 1
зерделейді. ан
ықтайды;
сауаттылық деңгейін талдайды; 1
мәселені шешу жолдарын ұсынады. 1
Жалпы балл 11
31
«Әлеуметтік география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Оқушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Халық санын анықтау Халық санын анықтау әдістерін Берілген ресурстарды қолданып, Халық санын анықтайды және
әдістерін сипаттайды. қолдануда және түсіндіруде халық санын анықтауда / анықтау анықтау әдісін түсіндіреді.
қ
иналады. әдісін түсіндіруде қателіктер
ж
ібереді.
Дүниежүзі елдерін халықтың Дүниежүзі елдерін халықтың Дамыған елдегі туу мен өлім Дүниежүзі елдерін халықтың
ұдайы өсу түрі бойынша ұдайы өсу түрі бойынша көрсеткішін жазып, табиғи өсімді ұдайы өсу түрі бойынша
топтастырады. топтастыруда қиналады. анықтауда / механикалық өсуді топтастырады.
жазуда / жалпы өсімді есептеуде /
халықтың ұдайы өсу типін анықтауда
қателіктер жібереді.
Дүниежүзі елдерін Дүниежүзі елдерін демографиялық Дамушы елдердегі жастық құрам Дүниежүзі елдерін
демографиялық проблемалар проблемалар бойынша зерделеуде өзгерісін жазуда / азық түлікпен демографиялық проблемалар
бойынша зерделейді. қиналады. қамтамасыз етілуін анықтауда / бойынша зерделейді.
сауаттылық деңгейін талдауда /
мәселені шешу жолдарын ұсынуда
қателіктер жібереді.
32
4 - ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімше «Табиғи ресурстар» бойынша жиынтық
бағалау
абиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық
Тақырып Т
тұрғыдан бағалау. Дүнижүзі аймақтарының табиғи-
ресурстық потенциалы. Табиғи ресурстарды өңдеу
технологиясы, орталықтары және дайын өнім түрлері.
абиғи ресурстарды экономикалық және
Оқу мақсаты 8.5.1.1 Т
экологиялық тұрғыдан бағалайды
8.5.1.2 Жекелеген дүниежүзі аймақтарының табиғи-
ресурстық әлеуетін бағалайды
8.5.1.3 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын
сипаттай отырып, орталықтары мен дайын өнім түрлерін
атайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Табиғат ресурстарына экономикалық және
экологиялық тұрғыдан баға береді.
• Жеке аймақтардың табиғи ресурстық әлеуетін
анықтайды
• Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын
сипаттайды
• Табиғат ресурстарының орталықтары мен өнім
түрлерін атайды
олдану
Ойлау дағдыларының деңгейі Қ
Жоғары деңгей дағдылары
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Табиғат ресурсын игеру жолы көрсетілген суретпен жұмыс жасаңыз.
1-сурет 2-сурет
33
(а) 1-суретте көрсетілген пайдалы қазбаны игерудің мемлекет экономикасына тигізетін
әсерін бағалаңыз.
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(b) 2 -суретті пайдаланып, қазба қалдықтарының әсеріне экологиялық тұрғыдан баға
беріңіз.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Табиғат ресурсының таралу картасын қолданып, жанғыш пайдалы қазбалардың
әрқайсысына қатысты ірі қоры бар 3 кен орнын жазыңыз.
(a)Көмір
______________________________________________________________________________
(b)Мұнай
_____________________________________________________________________________
(c)Газ
______________________________________________________________________________
3.(а) Сызбада тамақ өнеркәсібінің бір саласы көрсетілген. Сызба бойынша шикізаттан
дайын өнімге дейінгі аралықта болатын үдерісті сипаттаңыз. _________________________
(b) Солтүстік Қазақстан бойынша дайын өнім алатын бір орталықты атаңыз.____________
34
Бағалау критерийі ТапсырмДескриптор Балл
а №
Білім алушы
Табиғат ресурстарына табиғат ресурсын игерудің мемлекет 1
экономикалық және 1 экономикасына әсерін сипаттайды;
экологиялық тұрғыдан
қазба қалдықтарының әсерін 1
баға береді. э
кологиялық тұрғыдан бағалайды;
Жеке аймақтардың көмірдің ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
табиғи ресурстық 2 м
ұнайдың ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
әлеуетін анықтайды. г
аздың ірі 3 кен орнын анықтайды; 1
Табиғи ресурстарды шикізаттан дайын өнімге дейінгі үдерісті 1
өңдеу технологиясын 3 сипаттайды;
сипаттайды. С
олтүстік Қазақстан аймағы бойынша 1
Табиғат ресурстарының
дайын өнім алатын орталықты атайды.
орталықтары мен өнім
түрлерін атайды.
Жалпы балл 7
35
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Табиғат ресурстарына Табиғат ресурстарын экономикалық Табиғат ресурстарының мемлекет Табиғат ресурстарын
экономикалық және және экологиялық тұрғыдан экономикасына әсерін сипаттауда / экономикалық және экологиялық
экологиялық тұрғыдан баға бағалауда қиналады. қазба қалдықтарының әсеріне тұрғыдан бағалайды.
береді. экологиялық тұрғыдан баға беруде
қателіктер жібереді.
Жеке аймақтардың табиғи Жеке аймақтардың табиғат Көмірдің / мұнайдың / газдың ірі Жеке аймақтардың табиғи
ресурстық әлеуетін ресурстарының әлеуетін бағалауда кен орындарын анықтауда ресурстық әлеуетін анықтайды.
анықтайды. қиналады. қателіктер жібереді.
Табиғи ресурстарды өңдеу Табиғат ресурстарын өңдеу Шикізаттан дайын өнімге дейінгі Табиғат ресурстарын өңдеу
технологиясын технологиясын сипаттауда және үдерісті сипаттауда /дайын өнім технологиясын сипаттайды,
сипаттайды. дайын өнім түрлері мен алудың бір орталығын атауда дайын өнім түрлері мен
Табиғат ресурстарының
орталықтарын атауда қиналады. қателеседі. орталықтарын атайды.
орталықтары мен өнім
түрлерін атайды.
36
Бөлім «Экономикалық география» \ бөлімшелер «Әлеуметтік-экономикалық
ресурстар», «Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы»
бойынша жиынтық бағалау
ономикалық инфрақұрылымның элементтері мен
Тақырып Эк
функциялары.Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық құрамы:
өндіруші, өңдеуші және қызмет көрсету салалары.
Дүниежүзілік шаруашылық салаларын сипаттау.
азақстандық компонентті қосымша қамту негізінде
Оқу мақсаты 8.5.2.1 Қ
экономикалық инфрақұрылымның элементтерін сипаттап,
маңыздылығына баға береді
8.5.3.1 Өндіруші және өңдеуші, қызмет көрсету саласы
шаруашылық түрлерін жіктейді
8.5.3.4 Дүниежүзі шаруашылығы салаларын жоспар бойынша
сипаттайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Экономикалық инфрақұрылым элементтерін
сипаттайды, маңыздылығын бағалайды
• Шаруашылық түрлерінің салаларын ажыратады
• Шаруашылық салаларын жоспар бойынша түсіндіреді
Қолдану
Ойлау дағдыларының
оғары деңгей дағдылары
деңгейі Ж
инут
Орындау уақыты 20 м
1. Суретте инфрақұрылымның «күре тамыры» болып есептелетін көлік саласы берілген.
Суретті қолданып, Қазақстандағы жүк тасымалы бойынша көлік түрлерінің үлесін жазыңыз
және маңыздылығына баға беріңіз.
37
(a) Темір жол
_________________________________________________________________________
(b) Теңіз жолы
_________________________________________________________________________
(c) Құбыр жолы
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(e) Автокөлік жолы
_________________________________________________________________________
2. Төмендегі суреттерге мұқият қараңыз. Шаруашылық салалары түрлерін анықтап, сәйкес
әріптермен жазыңыз.
а. b. с
.
e.
d. f.
1) Өндіруші салалар: __________________________________________________________
2) Өңдеуші салалар: ___________________________________________________________
3) Қызмет көрсету салалары: ____________________________________________________
3. Берілген жоспар негізінде Теміртау қаласында орналасқан өңдеуші кәсіпорынды
сипаттаңыз.
(a.) Географиялық орнын анықтаңыз.
______________________________________________________________________________
(b) Негізгі шикізатын атаңыз.
______________________________________________________________________________
(c) Алынатын өнімнің түрлерін атаңыз.
_______________________________________________________________________________
(d) Мемлекет үшін маңыздылығын көрсетіңіз.
_______________________________________________________________________________
38
Бағалау Тапсырма Дескриптор Балл
критерийі № Бі
лім алушы
темір жолының жүк тасымалындағы 1
үлесін анықтап, маңыздылығын
Экономикалық сипаттайды;
инфрақұрылым т
еңіз жолының жүк тасымалындағы 1
элементтерін 1 ү
лесін анықтап, маңыздылығын
сипаттайды,
сипаттайды;
маңыздылығын
құбыр жолының жүк тасымалындағы 1
бағалайды. ү
лесін анықтап, маңыздылығын
си
паттайды;
өзен жолының жүк тасымалындағы 1
үлесін анықтап, маңыздылығын
сипаттайды;
автокөлік жолының жүк 1
тасымалындағы үлесін анықтап,
маңыздылығын сипаттайды;
Шаруашылық шаруашылықтың өндіруші саласын 1
түрлерінің 2 анықтайды;
салаларын
шаруашылықтың өңдеуші саласын 1
ажыратады. ан
ықтайды;
шаруашылықтың қызмет көрсету 1
саласын анықтайды;
1
Шаруашылық кәсіпорынның географиялық орнын
салаларын жоспар 3 анықтайды;
бойынша
негізгі шикізатын атайды; 1
ө
түсіндіреді.
німнің түрін атайды; 1
1
мемлекет үшін маңыздылығын
көрсетеді.
Жалпы балл 12
39
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатыстыата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған
рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Экономикалық Экономикалық Темір жолдың/ теңіз жолының/ құбыр Экономикалық инфрақұрылым
инфрақұрылым инфрақұрылым жолының/ өзен жолының/автокөлік жолының элементтерін сипаттап,
элементтерін элементтерін сипаттауда, жүк тасымалындағы үлесін анықтауда/ маңыздылығын бағалайды.
сипаттайды, маңыздылығын бағалауда маңыздылығын бағалауда қателіктер жібереді.
маңыздылығын қиналады.
бағалайды.
Шаруашылық Шаруашылық түрлерін Шаруашылықтың өндіруші / өңдеуші/ қызмет Шаруашылық түрлерін өндіруші,
түрлерінің өндіруші, өңдеуші және көрсету салаларын анықтауда қателіктер өңдеуші және қызмет көрсету
салаларын қызмет көрсету салаларына жібереді. салаларына топтастырады.
ажыратады. топтастыруда қиналады.
Шаруашылық Шаруашылық саласын Өнеркәсіптің географиялық орнын анықтауда / Шаруашылық салаларын жоспар
салаларын жоспар жоспар бойынша негізгі шикізатын /өнімнің негізгі түрін атауда/ бойынша сипаттайды.
бойынша түсіндіреді. сипаттауда қиналады. мемлекет үшін маңыздылығын көрсетуде
. қ
ателіктер жібереді.
40
Бөлім «Елтану және саяси география негіздері» / бөлімше «Дүниежүзі елдері» бойынша
жиынтық бағалау
лдердің саяси типологиясы. Саяси картадағы сандық
Тақырып Е
және сапалық өзгерістер. Саяси интеграция.
Қазақстанның саяси-интеграциялық үдерістердегі
мүдделері, бағыттары және бастамалары.
лдерді басқару формасы және мемлекеттік
Оқу мақсаты 8.6.1.2 Е
құрылымы бойынша топтастырады
8.6.1.3 Саяси картаның сандық және сапалық
өзгерістерін талдайды
8.6.1.6 Қазақстанның саяси интеграциядағы мүдделері
мен мақсаттарын талдайды
Білім алушы
Бағалау критерийі •
Елдерді басқару формасы мен мемлекеттік
құрылымы бойынша жіктейді
• Саяси картаның сандық және сапалық өзгерісін
анықтайды
• Қазақстанның саяси интеграциядағы мүддесі мен
мақсатын сипаттайды
олдану
Ойлау дағдыларының деңгейі Қ
инут
Орындау уақыты 20 м
Тапсырма
1. Берілген мемлекеттерді басқару формасы мен құрылымы бойынша жіктеңіз.
Мемлекет Қазақстан Ресей Жапония Ватикан Бутан
Басқару формасы
Мемлекеттік
құрылымы
2. Саяси картаны қолданып, картадағы сандық және сапалық өзгерістерді анықтаңыз.
(а) 1991-2015 жылдар аралығында болған сапалық өзгерістерге тән елдерді тауып, себебін
анықтаңыз. ________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
(b) 1991-2015 жылдар аралығында болған сандық өзгерістерге тән елдерді тауып, себебін
анықтаңыз.__________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
3. ШЫҰ интеграциясындағы Қазақстанның орнын анықтаңыз.
(a) Ұйымның негізгі мақсатын жазыңыз.__________________________________________
(b) Құрамына кіретін мемлекеттерді атаңыз. _______________________________________
(c) Интеграциядағы Қазақстанның орнын сипаттаңыз. _______________________________
41
Бағалау критерийі Тапсырма Дескриптор Балл
№ Бі
лім алушы
Қазақстан мемлекетінің басқару 1
Елдерді басқару формасы мен құрылымын анықтайды;
формасы мен 1 Р
есей мемлекетінің басқару формасы 1
мемлекеттік құрылымы
мен құрылымын анықтайды;
бойынша жіктейді. Ж
ония мемлекетінің басқару формасы 1
ап
мен құрылымын анықтайды;
Ватикан мемлекетінің басқару формасы 1
мен құрылымын анықтайды;
Бутан мемлекетінің басқару формасы 1
мен құрылымын анықтайды;
Саяси картаның сандық саяси картадағы сапалық өзгерістерді 1
және сапалық өзгерісін 2 анықтап, себебін түсіндіреді;
анықтайды. сая
картадағы сандық өзгерістерді 1
си
анықтап, себебін түсіндіреді;
Қазақстанның саяси ШЫҰ-ының мақсатын сипаттайды; 1
интеграциядағы 3 Ш
ЫҰ-ының құрамына кіретін елдерді 1
мүддесі мен мақсатын
атайды;
сипаттайды. Қ
азақстанның интеграциядағы орнын
си
паттайды. 1
Жалпы балл
«Елтану және саяси география негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға
арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау Оқу жетістіктерінің деңгейлері
критерийлері Т
өмен Орта Жоғары
Елдерді басқару Елдерді басқару формасы мен Қазақстанның / Ресейдің/ Елдерді басқару формасы мен
формасы мен құрылымы бойынша жіктеуде Жапонияның / Ватиканның / Бутан мемлекеттік құрылымы бойынша
мемлекеттік қиналады. мемлекетінің басқару формасы мен дұрыс жіктейді.
құрылымы бойынша құрылымын анықтауда қателіктер
жіктейді. жібереді.
Саяси картаның Саяси картаның сандық және Саяси картадағы сапалық / сандық Саяси картаның сандық және
сандық және сапалық сапалық өзгерісін анықтауда өзгерістерді анықтауда және себебін сапалық өзгерісін дұрыс анықтайды
өзгерісін анықтайды. қиналады. түсіндіруде қателіктер жібереді.
Қазақстанның саяси Қазақстанның халықаралық ШЫҰ-ының мақсатын жазуда / Қазақстанның халықаралық
интеграциядағы интеграциядағы орнын анықтауда құрамына кіретін елдерді атауда / интеграциядағы орнын дұрыс
мүддесі мен қиналады. Қазақстанның сол ұйымдағы орнын анықтайды.
мақсатын анықтауда қателіктер жібереді.
сипаттайды.