- Сообщения
- 2,710
- Оценка реакций
- 27,653
«Қазақ тілі» пәнінен (оқыту қазақ тілінде) жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 4-сынып
МАЗМҰНЫ I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 4
«Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау.......4
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау....................7
I тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы.....................10
II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР . 17
«Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...................17
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау.............20
II тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы....................23
III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 29
«Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...........29
Ш тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы.....................35
IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 42
«Ғ арышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...............42
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау..............45
IV тоқсан бойынша жиынтық бағалауды спецификациясы.....................48
3
І ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты 4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұсын түртіп
алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту
4.1.7.1 Сөз ішіндегі және сөз бен сөздің арасындағы буын, дыбыс үндестігін сақтап айту
Бағалау критерийі Білім алушы
• Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды
• Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады
• Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. Кестеге сүйеніп, мәтіннен негізгі тірек сөздерді түртіп ал.
Бііздің еліміз Еуравия қүрльшынд а орналасқан. Еліміздің табиғаты өте гүлу, көркем. Жері шурайлы, шөбі шүйгін. Шалдар көлдер мен өзендерге: асдартаупарғада бай. К^зақсган - Есепүлпы мемлекет. Бәріміз таіу-тәтті. бейбіт емір сүрудемі з.
Еліміздің егемеңдігінбілдіретін өз Әнүранымыз: Туыиыз, ЕлтанБамыз бар. Салтанапы кештерде еліміздің энүраны орындалады.
Отаньш сүю: қорғау - еліміздіңәр азаматының парызы. «Оганың- алтын бесігің» деп дана халқымыз бекер айтпаған.
Тірек сөздер
Мемлекеттің орны
Еліміздің табиғаты
Халқы
Негізгі белгілері
Азаматтық парызы
2-тапсырма
Кестедегі тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айт.
4
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 мәтіннен тірек сөздерді анықтайды (3-тен кем емес) 1
Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді 2 мәтіннің мазмұнын толық баяндайды; 1
ойын жүйелі, еркін жеткізеді; 1
тірек сөздерді орынды қолданады; 1
сөйлемнің құрылымын сақтайды; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды, сөйлеу мәнерін сақтайды. 1
сөйлеу барысында дыбыс, буын үндестігін сақтайды. 1
Барлығы 7
5
«Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 Мәтіннен тірек сөздерді анықтауда қиналады. Мәтіннен тірек сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Мәтіннен негізгі тірек сөздерді анықтайды.
Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді 2 Тірек сөздер арқылы мәтіннің мазмұнын айтуда қиналады. Мәтіннің мазмұнын айтады, тірек сөздерді қолдануда/сөйлеу барысында тілдік нормаларды/ үндестік заңын сақтауда қателіктер жібереді. Мәтіннің мазмұнын жүйелі баяндайды, тірек сөздерді орынды қолданады.
6
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Оқылым
Жазылым
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау 4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады
Қолдану 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді оқы. Тапсырмаларды орында.
Асау өзен
Шілденін. шыжыған күні еді. Ауылдың бір топ балалары таяу жаткан Гүрген озеніне карай улан-шулап жүтіріп келеді. Көйлектерін жолай ш ешіп: 6үлғап-6үлғап: ңиңулайды. Тау озенінің суы тастай суық. Оның үстіне жоғарыдан ңүлап аңңан судың екпіні атанды жығардай алапат. Гым асау.
Өзді-өзініңшуылымен ңаперсіз келігғ жөнділген сүта күмп ете түскен элжугаз Әлжан э дегенде-аң бір батып. бір шығып. ңойгастарға ңолы ілікпей. эбігерге түсті. Мүны байңаған ересектеу Ернар дереу жағаға жүзіп шьғып: көпірге ңарай жүтіре женелді. Сондағы ойы - осы маңнан тосып: ңүтңарып ңалу. Ернардың артынан Жаппар. Жүмағүлдар да бір-бірінен ңалыспай ентіьскен ңалыпта жүтіріп жетіп. көпірге ңаз-вдтар түра ңалысгы.
Әр жердегі ңойгастарға бір соғылып: есінен айырылған Впжанды үшеулеп жағаға шығардьғ
1) Мәтін арқылы автордың не айтқысы келді?
2) «Асау өзен» деген тақырып мәтіннің мазмұнына сәйкес келе ме? Дәлелде.
3) Мәтіннің тақырыбын қалай өзгертер едің?
7
2-тапсырма
Берілген жоспарға сүйеніп, оқыған мәтіннің мазмұнын жаз. Жоспар:
1) Балалардың өзенге қарай асығуы
2) Әлжанның суға кетуі
3) Үш баланың ерлігі
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 мәтіннің негізгі ойын тұжырымдайды; 1
мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының сәйкестігін анықтайды; 1
мәтінге тақырып қояды; 1
Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады 2 мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйелі жазады; 1
сөздер мен сөйлемдердің мағыналық байланысын сақтайды; 1
грамматикалық және пунктуациялық нормаларды сақтайды; 1
каллиграфиялық талаптарды сақтап жазады. 1
Барлығы 7
8
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда, мәтінге тақырып қоюда қиналад ы. Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда/ мәтінге ат қоюда қателіктер жібереді Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдау арқылы тақырыппен сәйкестігіі дәлелдейді. і
Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады 2 Мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйел жазуда қиналады. і Мәтіннің мазмұнын жоспа сәйкес жазуда/сөйлемнің құрылымын сақтауда/ грамматикалық және пунктуациялық қателіктер жібереді. рға Мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйел жазады. і
9
І тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 4 тапсырмадан тұрады.
Бірінші, екінші тапсырмалар тыңдалым және айтылым дағдысын, үшіншісі - оқылым, төртінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
10
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Менің Отаным -Қазақстан Құндылықтар Тыңдалым және айтылым 4.1.2.1* Мәтіннің тақырыбы мен берілген диаграмма/сызба/кесте бойынша мәтіннің мазмұнын болжау және өз ойын дәлелдеу 4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу Білім алушы мәтіннің мазмұнын болжауға, берілген тақырып бойынша диалог құрастыруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырмаларды орындайды. 2 6
2 Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін/ сөздік/ сызба/ кесте/карта/ диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтіннен қажетті ақпараттарды анықтауға, сұрақтарға жауап беруге бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауаптарды қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазу 4.4.1.1 Сөзге қосымшалар жалғауда дыбыс үндестігін ескеріп қолдану 4.4.1.2 Сөзге қосымшалар жалғауда буын үндестігін ескеріп қолдану Білім алушы берілген тақырып бойынша мәтін құрап жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 4 18
11
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Сызбада берілген тақырып пен тірек сөздерге сүйеніп, мәтіннің мазмұнына болжам жаса. Жасаған болжамыңның себебін түсіндір.
әлемге әйгілі
мақтанамын
тәуелсіз
кең-байтақ
Менің Қазақстаным
көпұлтты
[2]
2-тапсырма
Ұсынылған рөлдердің біреуін таңдап, жұпта «Менің Қазақстаным» тақырыбында диалог құр. Сөйлесу барысында берілген жоспарды негізге ал.
Рөлдер:
• Атасы мен немересі
• Мұғалім мен оқушы
• Сен және шетелдік досың
Жоспар:
1. Еліміздің табиғаты
2. Ұлттар достастығы
3. Қазақстанның бүгіні мен болашағы
Балл қою кестесі
[4]
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Мәтін кейіпкердің өз елін таныстыруы туралы деп ойлаймын, себебі мемлекеттің атауы, жер көлемі мен тарихына қатысты тірек сөздер берілген. 1 Тірек сөздер арқылы мәтіннің мазмұнын болжайды.
1 Өз болжамын негіздейді.
Білім алушының ықтимал жауабы: - Сен Қазақстанның қай жерінде болдың? - Қазақстанның біраз жерлерін араладым. Солтүстігі салқын, ал оңтүстігі өте ыстық екен. - Иә, біздің еліміздің табиғаты керемет, кең - байтақ даламыз бар. Еліміздің үлкендігі соншалық, оңтүстігінде жемістер гүлдеп жатқанда, солтүстігінде әлі қар жатады. Ал өзің Қазақстанға қандай мақсатпен келдің? - Қазақ тілін үйренгім келеді. Қазақстан туралы көп оқыдым. Болашағы зор мемлекет екен. - Тамаша, бұл ойыңды құптаймын. Қазақстан -көпұлтты мемлекет. Біздің елімізде тіл үйренемін деушілерге әрдайым жол ашық. Ісіңе сәттілік тілеймін. - Рақмет. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы диалог қабылданады. Тақырыпқа, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды.
1 Сұрақтардың мазмұнына сәйкес, нақты жауап береді.
1 Ұсынылған мәселелерді қамтиды.
1 Сөйлеу барысында орфоэпиялық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
12
Оцылым
3-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы. Тапсырмаларды орында.
Мараг пен Дархан - тату достар. Екеуі оос уакыттарын кебінесе оірге өткіаеді. Бірак денсаулығына оайланысты Дархан далаға көп шықпайды. Соңдықтан да болар= оньщ мінезі гуйык. Ал Мараттың ыінезі ашыь,; үнемі досының қасынан табылады.
Бір күні Марат гүлдерді суарып жүріп= эдеыі көбелек үстап алды. қолыма түттің бе?! Енді мен сені жіберыеныін, Даркан досыма апарып беремін» - деді інттей күшрлеп. Осы сэгте Маратка көбелек сөйлегендей, тілегіңді орындаймын дегендей болып корінді. Марат мэз болып: «маган келоснпед керек» - деді де; көбелекті босатып жіберді. Кебелек үшып кетгі.
Кешьасін Марат үніне келсе. босағада су жаңа велосипед түр. Әкесінің туған күніне жасаган сыйлығы екен. Марат куанып кегті. Оған велосипедгі арман көбелегі сынлағандан болып көрінді. Еелосипедін жетелеп сыртка шықты да: жол бойымен күйғыта жөнелді.
Дарханның үйінің тұсынан өтіп бара жатып: герезеден өзіне ңызыга әрі мүңая қарап огырған досын байкап калды. Ол бірден: «Арман көбелегі маған велоснпед ге: үялы гелефон да қажет емес. Досым аяғынан гіктүрып кетсінші сол тілегімді орындашы», - деп жалынды. Кейінірек өз ата-анасынан Дарханның шегелдік дэрігерлерге көрінуте кегкенін естіді. Ол досының келуін тағаісыздана күтті.
Бір күні Марат үйықтап жатып: өзін атап шакырған дауыстан оянып кетті. Кезін ашса: қарсы алдында Дархан досы тұр екен. Қуаньіп кеткен Марат ішінен өзінің ман кобелегіне деген алғысын жаудыра жөнелді.
1) Ата-анасы Маратқа қандай жаңалық айтты? Белгіле (^).
2) 3-абзацтан «асығу» деген мағынаны білдіретін сөзді тауып жаз.
3) Мараттың үнемі досының қамын ойлап жүретін бала екендігін қай сөйлемдерден байқауға болады? Бір сөйлемді көшіріп жаз.
4) Мәтіннен Мараттың арманы орындалғанын көрсететін бөлікті тауып, қоршап сыз.
5) Мәтін бойынша шешімін табуға арналған бір сұрақ құрастыр және оған жауап бер.
Сұрақ:_________________________________________________________________________
Жауап:_________________________________________________________________________
[6]
13
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
1) досының шетелдік дәрігерлерге көрінуге кеткенін 1
2) тағатсыздана 1
Оқылым 3) Енді мен сені жібермеймін, Дархан досыма апарып беремін/Арман көбелегі, досым аяғынан тік тұрып кетсінші, сол тілегімді орындашы 1 Кез келген бір сөйлем қабылданады.
4) Бір күні Марат ұйықтап жатып, өзін атап шақырған дауыстан оянып кетті. Көзін ашса, қарсы алдында Дархан досы тұр екен. Қуанып кеткен Марат ішінен өзінің арман көбелегіне деген алғысын жаудыра жөнелді. 1 Білім алушы мәтіннің соңғы абзацын қоршап сызады немесе көшіріп жазады.
5) Егер Мараттың орнында болсаң не істер едің?/ Мен де досымның тезірек сауығып кетуін тілер едім/Досыма өз велосипедімді сыйлар едім/... 2 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы сұрақтар мен жауаптар қабылданады. Әр сұраққа және сәйкес жауапқа 1 балдан қойылады.
Барлығы 6
Жазылым
4-тапсырма
Берілген тірек сөздер мен жоспарды пайдаланып, «Адал достық» тақырыбына мәтін құрап жаз.
Тірек сөздер: ізгі қасиет, адам жанының айнасы, сенімді серік, адал болу, жанынан табылу
Жоспар:
1. Достық туралы
2. Дос қандай болу керек?
3. Сенің досың қандай?
14
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Білім алушының ықтимал жауабы: Дос - адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай дос іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсаты бір адамдар ғана шынайы дос болады. Достық - адамдардың бір-біріне деген сенімі. Адал достар бір-бірінің қуанышына ортақтасып отырады. Жалған достық ұзаққа бармайды. Олар бір-бірінің кемшіліктерін түземейді. «Адал достық-өмірлік нұсқа, амал достықтың өрісі қысқа» деген сөз бекер айтылмаған. 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырып пен жоспарға сәйкес жүйелі мәтін құрайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады.
1" 2 п 2 ГО ев п 1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
Менің досымның аты - Талғат.Ол өте адал, шын дос. Біз көп уақытымызды бірге өткіземіз, көп сырласамыз. Мен досыммен мақтанамын. Өмірде дос табу қиын емес, 1 Сөзге қосымшалар жалғауда үндестік заңын сақтайды.
бірақ досыңды сақтап қалу оңайға түспейді. Сондықтан достарыңды сатпандар! 1 Өтілген ережелерге қатысты пунктуациялық нормаларды сақтайды.
1 Сөздердің оралымын дұрыс қолданады, сөйлем құрылысын сақтайды.
Барлығы 6
15
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/ қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
16
ІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің
түрлері
Оқу мақсаты
4.1.5.1 Аудио-бейнежазба мазмұнына өзіндік баға беру
4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу
Тыңдалым және айтылым
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді
• Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма
Бейнежазбаны мұқият тыңда: һйр5://уоиШ.Ъе/Ц85 ҮІ-^Аіа (0.40 -2.13 аралығы). Бейнежазбада не туралы айтылды? Көтерілген мәселені анықтап, оған қатысты ойыңды айт.
Бейнежазба мәтіні:
Ежелден бері адамзат өзінің шьщқан тегі: түп тамыры туральт өз мәдениетін: эдет-ғүрыптары мен салт-дәстүрлерін ұрпадтан-үрпадкатаратыпкелген ата-бабалары тугралы адиқатты білуге ынтьщ. Көне тарихтың бір бөлігі бізге халык шьшармашылытының тереңінде жаткан аңыз-энгімелер түрінде жетті. Ал ежелгі замаң тііпті орта гасырлар т>ралы сөз дозғағанда эркашан жазбаша дерекжөздердің жетіспеуі сезіледі жэне көп жағдайда оларға карап: окиғалардың желісін жанғырт>г киынға соғады. Сісылайша археологиялың материалдар болмаса т>гған жердің тарихын елестету' мүмкін болмас еді. Жүртты дүрліктірген археологиялык ашылупар Есүнды тарихи жэдігерлерді беріп кана коймай: еткеніміз жайлы вщзіргі түсініклі түбегейлі езгертеді. Сонда да, арлеология - ғажап ғылым. Археолог ғалымдардың колына түскен жәдігерпердің аркасында ондаған жьшдар бойы біле алмай келген ең кызыкты күпиялардың беті ашылғандай.
йяпаларымызға сол сан ғасырлык жэдігерлерді тапсыру казіргі буынның бастьт
Ата-бабаларымыздан калған мэдени мүраның бэрін сактагт. көбейтуг.
міндеп.
17
2-тапсырма
Берілген суреттерге сүйеніп, жұпта «Мәдени мұра — баға жетпес байлық» тақырыбында диалог құрастыр.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді 1 мәтінде көтерілген мәселені анықтап, тұжырымдайды; 1
мәтіннің мазмұнына қатысты өз көзқарасын айтады; 1
ойын дәлелді, жүйелі, еркін жеткізеді; 1
Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады 2 тақырыпқа сәйкес диалог құрады; 1
сұхбаттасына мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды; 1
сұрақтардың мазмұнына сәйкес, нақты жауап береді; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 7
18
«Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді 1 Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіруге қиналады. Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты ойын айтады, көтерілген мәселені анықтауда қателеседі. Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты өз көзқарасын білдіреді.
Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады 2 Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалогке қатысуда қиналады. Тілдік нормаларды сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес диалог құрастырады, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қоюда/сұрақтарға жауап беруде қателіктер жібереді. Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалогке қатысады.
19
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Оқылым
Жазылым
4.2.6.1 Белгілі бір тақырыпта берілген мәтіннің түрлерін, жанрын, стилін (мақала, репортаж, жаңалық, өмірбаян, мінездеме, жарнама, хабарландыру) салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау
4.4.2.1 Күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз)
4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу
Білім алушы
• Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады
• Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады
• Тірек сөздерді қолданып эссе жазады
Білу және түсіну
Қолдану
20 минут
1-тапсырма
Берілген мәтіндерді оқы. Олардың түрін, жанрын, стилін анықтап, кестеге жаз.
1-мэтін
Ғарышкер
КеЕже үшамын -Ұшқыш болар баламын. Сондша ерем Ер ғарыш кер ағаның.
Агтгатүгілай етті:
Ол ғарьппка үшкальг. Соншанеткен сай: егтгі: Соншанеткен күшті эрі.
Еш адамға жолывспас: Гүлге толм ас күпт ағьг.
Сонда да бір жальгЕспас: Күніг-түні үшадьг.
Ол кеткенде есьгс еді:
Жер беті енді кектеңбіл. Қашан жерге түседі? Шьгдамдьг еді неткен бүл?
Т. Молдағалиев
2-яатін
Ғарышкер
Жаньг жайсаң жаксьг адамдармен жакьгн жүргенге не жетсін! Ондайлармен жүздесіп: бірге жүрудіңөзі мфейінді өсіреді: есөңіліңці көтереді. КР-ның түнгыш ғарьшпкері: Халык каһарманы Токтар ӘубәкіроЕпен бір сэт жүздесе всалсш кім-есімнің де осьгндай жаксы ойда боларысөзсіз. Өйткені казактъгң атағьш терткүл дүниеге таньгткан Т октар Оңғарбайүлының өн бойьгнан батъгрльгЕспен бі рге есіш іпейі лділі кгі. карапайымдылықты: үлкен ад амгершілікті аңғару қиын емес.
Иэ: ісазактың түнғыш ғарьппЕсері Гокгар ӘубәЕсіров т>ральг баспасөз бетінд е аз жазьглған жок. Атьг аңызға айналған оньг бесІЕСгегі баладан бастагъ еңкейген кәріге дейін жаксыбіледі.
Токанңың дегт>гтат: мемлекет ңайраткері реіінде істеген игілікті істері жөнінде көп айтуға болады.
М.Кдлматаев
20
1-мәтін 2-мәтін
• Мәтіндердің қандай ұқсастығы бар? Жаз.
2-тапсырма
Мәтіндегі қарамен берілген күрделі сөздерді түрлеріне қарай жіктеп, кестеге жаз.
Қос сөздер Біріккен сөздер Қысқарған сөздер
3-тапсырма
Берілген тірек сөздерді пайдаланып, «Мамандықтың бәрі жақсы» тақырыбында эссе жаз.
Тірек сөздер: мамандық иесі, мамандық таңдау, қызығушылық, икемділік, өзіндік ерекшелігі бар, аянбай еңбек ету.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады 1 1-мәтінге тән белгілерді анықтайды; 1
2-мәтінге тән белгілерді анықтайды; 1
мәтіндердің ұқсастығын сипаттайды; 1
Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады 2 мәтіннен күрделі сөздерді табады: - қос сөздерді - біріккен сөздерді; - қысқарған сөздерді 1 1 1
Тірек сөздерді қолданып эссе жазады 3 құрылымын сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес эссе жазады; 1
тақырыпқа қатысты ойын білдіреді; 1
тірек сөздерді орынды қолданады; 1
ойын еркін, әрі әсерлі етіп, толық жеткізеді. 1
Барлығы 10
21
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады 1 Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай ажыратып, салыстыруда қиналады. Мәтіндердің түрін/ жанрын/ стилін анықтауда қателіктер жібереді. Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай ажыратады.
Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады 2 Күрделі сөздердің түрлерін ажыратуда қиналады. Қос сөздерді/ біріккен сөздерді/ қысқарған сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Күрделі сөздерді түрлеріне қарай жіктеп жазады.
Тірек сөздерді қолданып эссе жазады 3 Тірек сөздер бойынша берілген тақырыпқа эссе жазуда қиналады. Берілген тақырыпқа сәйкес эссе жазады, эссенің құрылымын сақтауда/ тірек сөздерді қолдануда қателіктер жібереді. Тірек сөздер бойынша берілген тақырыпқа эссе жазады.
22
ІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 3 тапсырмадан тұрады.
Бірінші тапсырма тыңдалым және айтылым дағдысын, екіншісі - оқылым, үшінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
23
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Мәдени мұра Мамандықтар әлемі Тыңдалым және айтылым 4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау 4.1.6.1 Интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) және қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру Білім алушы берілген тақырып бойынша монолог құрастыруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
2 Оқылым 4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау Білім алушы мәтіннің мазмұнын түсінуге, негізгі ойын анықтауға, мәтіннен қажетті ақпараттарды табуға бағытталған жабық түрдегі көп таңдауы бар және ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.2.1 Тірек сөздерді қолданып белгілі бір стильде мәтін (мақала, мінездеме) жазу Білім алушы берілген стильде мәтін жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 3 18
24
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Берілген тірек сөздерді мұқият тыңда. Тірек сөздер мен жоспарды пайдаланып,
«Домбыра — ұлттық аспап» деген тақырыпта монолог құрап айт.
Тірек сөздер: қасиетті аспап, үні жағымды, кең таралған, күй, терме, ұрпаққа мирас, ұлттық өнерді насихаттаушы, ұлттық болмысты бейнелейтін символ, ұлттық музыка өнерінің жаршысы.
Жоспар:
1. Қазақ халқының көне аспабы
2. Домбыраның қолданысы
3. Домбыра - ұлттық символ
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Домбыра — қазақ халқының ең кең тараған, екі ішекті, көп пернелі көне музыкалық аспабы. Домбыраның үні құлаққа өте жағымды. Домбырада әртүрлі музыкалық шығармалар орындалады. Ән, күй, терме, жыр, толғау, тіпті классикалық шығармаларды да орындауға болады. Құрманғазы, Тәттімбет, Дина секілді ағаларымыз бен апаларымыз шындықты, әділдікті осы күйлері арқылы жеткізген. Домбыра - ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа мирас болып келе жатқан мәдени мұра. 1 Тапсырманыц мазмұнына сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырыпқа сәйкес мәтін құрады.
1 Мәтіннің логикалық құрылымын сақтайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады.
1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
1 Тілдік және грамматикалық нормаларды сақтайды.
1 Сөйлеу барысында дауыс интонациясын сақтайды.
Барлығы 6
25
Оқылым
2-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы. Тапсырмаларды орында.
Патша нөкерлерімен бірге серуендеп келе жатып: жер өңдеп жүрген егіншіні кеадестіреді. Гырбанып еңбектеніп жаткан карапайым адам патшаның көңілінен шыгып: онымен сөйлесуге ыкьшасы ауадьь Бірнеше сауалдан кейін патша егістіктің бүл адамдіш емес екенін: оның күніне 15 лира үш ін жалд анып еңбек ететінін түсінеді. Патша егінш інің жалакысының акдығына кайран калады. Мүны байвиған шаруа:
- Қанағатшыл ад амға бүл ақш а тігтті көп те болады. Мен ақш амды үшке бөлемін. Бір бөлігімен өмір сүремін. Бір бөлігімен қарыкымды өтеймін. Бір бөлігін 6ірікііріп: қор жинаймьш: - дейді.
Патша бүл жүмбақка үқсаған сөкдерден еш нәрсе түсінбейді. Ақкөңіл диқан ьсүлімсірен
- Ақшаның бір бөлігімен қарыкымды қайтарамын дегенім, бала кезімде үлкен қамқорлық көрсеткен экем мен шешеме беремін. Ақшамды қор ретінде жинаймьш дегенім: авапамның бір бөлігін балаларымның біліміне төлеймін. Мен қартайған Есезде олар да маған көмектеседі деп үміттенемін. Қалған акшамды өзімнің мүқтаждарыма жүмсаймын. - дейді.
Патша қарапайым адамның бүл эреЕсетіне риза болады. Шаруаның балаларының біліміне төлейтін ақшаны өз мойнына алады. Балалар да ер жеткен соң ата-анасына, халвсьша қолдарынан келген кемектерін аямай көрсетіпті деседі.
1) Патша кедейге неліктен таңғалды?
A) жұмбақтап айтқан жауабына
B) жалданып еңбек ететіндігіне
C) еңбек ақысының тым аздығына ^) егістік жердің өзгенікі екендігіне
2) Мәтіннің негізгі ойына сәйкес болатын мәтелді анықта.
A) Не ексең соны орасың.
B) Қанағат қарын тойғызар.
C) Еңбегі көптің өнбегі көп.
Б) Ханда қырық кісінің ақылы бар.
3) Мәтінге ат қой.___________________________________________________________________
4) 1-абзацтағы «лира» деген сөз қандай мағынаны білдіреді?___________________________
5) Егінші ақшасының бір бөлігін ата- анасына беретінін қалай жұмбақтап айтты?
6) Мәтіннің соңғы бөлімінен патшаның шаруаға жасаған жақсылығын білдіретін сөйлемді тауып, көшіріп жаз.______________________________________________________________________
[6]
26
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Оқылым С) еңбек ақысының тым аздығына 1
В) Қанағат қарын тойғызар 1
Патша мен егінші/Ақылды патша/Қайырымды егінші/Қарапайым шаруа 1 Баламалы жауаптар қабылданады.
ақша 1
Ақшамның бір бөлігімен қарызымды өтеймін/қарызымды қайтарамын/... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы жауаптар қабылданады.
Шаруаның балаларының біліміне төлейтін ақшаны өз мойнына алады. 1
Барлығы 6
Жазылым
3-тапсырма
Оқыған мәтінге сүйеніп, диаграммаға егіншіні сипаттайтын сөздерді жаз. Сол сөздерді қолданып, егіншіге жазбаша мінездеме бер.
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
3 5 ■а ев N Білім алушының ықтимал жауабы: Еңбекқор, ақкөңіл, үнемшіл, мейірімді, қарапайым, қанағатшыл, ... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы жауаптар қабылданады.
Білім алушының ықтимал жауабы: Егінші - өте қарапайым, мейірімді, болашақ өмірін ойлайтын, қартайғанда зейнет көргісі келетін адам. Азға қанағатшыл, ашық, көпшіл, ақкөңіл, сыпайы, әдепті кейіпкер. Ол өзгеге жалданып еңбек етеді. Өзінің адалдығы мен еңбекқорлығының арқасында патшадан үлкен сый алды. Егінші еңбекқорлығымен ғана емес, өзінің ақылдылығымен де ерекшеленеді. Егіншінің бейнесі үнемшілдікке, қанағатшыл болуға үйретеді 1 Мінездеменің мазмұны кейіпкер бейнесіне сәйкес келеді.
1 Жазба жұмысының стилін сақтайды.
1 Көркем тіл құралдарын орынды қолданады.
1 Сөздердің оралымын орынды қолданады, сөйлем құрылысын сақтайды.
1 Грамматикалық және пунктуациялық қателері жоқ.
Барлығы 6
27
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
28
ІІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
4.1.2.1* Мәтіннің тақырыбы мен берілген диаграмма/ сызба/ кесте бойынша мәтіннің мазмұнын болжау және өз ойын дәлелдеу
4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау
Білім алушы
• Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді
• Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
20 минут
1-тапсырма
Диаграммаға сүйеніп, «Қыс көрінісі» тақырыбына берілген мәтіннің не туралы болатынын болжап көр. Оны қалай анықтадың? Түсіндір.
2-тапсырма
Жоспар бойынша жоғарыда берілген тақырыпқа монолог құрап айт.
1) Қыс көрінісі
2) Қысқы ойындар
3) Қысқы тіршілік
29
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді 1 мәтіннің мазмұнына болжам жасайды; 1
өз ойына дәлелді пікір айтып, негіздейді; 1
Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады 2 берілген тақырыпқа сәйкес мәтін құрайды; 1
мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды; 1
тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады; 1
ойын жүйелі, еркін жеткізеді; 1
сөйлемнің құрылымын сақтайды; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды, сөйлеу мәнерін сақтайды. 1
Барлығы 8
30
«Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні___________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді 1 Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжауда қиналады. Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжайды, өз ойын негіздеуде қателіктер жібереді. Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжайды және ойын негіздейді.
Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады 2 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, берілген тақырыпқа монолог құрауда қиналады. Берілген тақырып бойынша монолог құрады, тірек сөздерді қолдануда/ сөйлемнің құрылымын/ тілдік нормаларды сақтауда қателіктер жібереді. Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, берілген тақырып бойынша монолог құрап айтады.
31
«Қоршаған ортаны қорғау» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқылым
Жазылым
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау
4.4.2.3* Зат есімді септеу, тәуелденген сөздердің септелуін білу
4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрастырып жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Септік жалғауларын ажыратады
• Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады
Білу және түсіну
Қолдану
20 минут
1-тапсырма
Мэтінді түсініп оқы.
Адам - табиғаттын бір бөлшегі әрі ғажайып туындысы. Табиғат пен адам егіз үтым. Адамның табиғатқа жаңашырлықпен: аялаіт есіркей қарауы - оның перзенттіқ міндеті. Дария: теңіз: қөлдер мен орман тоғайлар: асқар таулар мен жан-жануарлар табиғаттың ажар-қөркі ғана емес: оны бүлінуден адудан сақтайтын қүдіретті күш те.
Табнғатта басы артық ештеңе жоқ. Не бір қүс: не бір хайуанат: не бір өсімдік немесе жэндік артық емес. Соның бәрі табиғаттағы тепе-теңдікті сақтап түру үшін керек. Ал ол тепе-теңціктің бүзьшуы күндердің күнінде ойран апатқа соқтырары сөзсіз. Опай болсш табиғаттың өзінен үйреніп: оны сақта>татиіспіз. Табиғатты қорғау V - қасиетті парызымыз.
1) Мәтіннің негізгі ойын анықта.
2) Мәтінге ат қой.
32
2-тапсырма
Мәтіндегі қарамен берілген сөздерді теріп жаз және олардың қай септікте тұрғанын анықта.
1)
2)
3)
3-тапсырма
Берілген сұрақты негізге ала отырып, пайымдау элементтері бар мәтін құрап жаз. Қоршаған ортаны қорғау деген не және ол үшін не істеу керек?
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 мәтіннің негізгі ойын анықтайды; 1
мәтін мазмұнына сәйкес тақырып қояды; 1
Септік жалғауларын ажыратады 2 зат есімнің септік жалғауларын анықтайды: - бірінші; - екінші; - үшінші; 1 1 1
Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады 3 мазмұны мен идеясы тақырыпқа сәйкес келеді; 1
мәтіннің логикалық құрылымын сақтайды; 1
пайымдау элементтерін орынды қолданады; 1
ойын еркін, дәлелді, әсерлі жеткізеді; 1
грамматикалық және тілдік нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 10
33
«Қоршаған ортаны қорғау» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 Мәтіннің негізгі ойын анықтауда және мәтінге тақырып қоюда қиналады. Мәтіннің негізгі ойын анықтауда/ мәтінге тақырып қоюда қателеседі. Мәтіннің негізгі ойын анықтайды және мәтінге сәйкес тақырып қояды.
Септік жалғауларын ажыратады 2 Берілген зат есімдердің қай септікте тұрғандығын анықтауда қиналады. Берілген зат есімдердің септік жалғауларын ажыратуда қателіктер жібереді. Берілген зат есімдердің септік жалғауларын анықтайды.
Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады 3 Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін құрауда қиналады. Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін жазады, мәтіннің құрылымын/ грамматикалық және тілдік нормаларды сақтауда қателіктер жібереді. Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін құрап жазады.
34
ІІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 4 тапсырмадан тұрады.
Бірінші және екінші тапсырма тыңдалым мен айтылым дағдысын, үшіншісі - оқылым, төртінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
35
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Табиғат құбылыстары Қоршаған ортаны қорғау Тыңдалым және айтылым 4.1.5.1 Аудио-бейнежазба мазмұнына өзіндік баға беру 4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау Білім алушы тыңдаған материалдың мазмұнына қатысты пікір білдіруге және берілген тақырып бойынша монолог құруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырмаларды орындайды. 2 6
2 Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтіннен қажетті ақпараттарды анықтауға, сөздердің мағынасын түсіндіруге және мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, жауап беруге бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрастырып жазу Білім алушы тақырып бойынша мәтін құрап жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 4 18
36
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Бейнежазбаны мұқият тыңда (Һйр5://^^^.уои1иЬе.сош/^а1;сҺ?ү=К9ү02ҮТіҒЬа )
Берілген сұрақтарға сүйеніп, тыңдалған мәтіннің мазмұнына қатысты өз ойыңды білдір.
• Мәтінде не туралы айтылды?
• Бейнежазбаны көргенде қандай сезімде болдың?
• Мәтінде айтылған оймен келісесің бе? Неліктен?
Бейнежазба мәтіні:
- — -ч
Табиғаттың жаратылысында ш ек жок. Аласармас тауларының өзі не түрады? Аскар шынді брітңа малынған тауларға қарап. Еіез Ейелген жанның шабьггвда Есенелері сөзсіз. «Таулы жер бүлаксыз болмас сулы жер Есүраксыз болиасв. Төргкүл дүниеде тайдай туглаған асау өзен-көл каншама! Жасыл желекті, күм жоталы керемет жерлер жетерлік. Табиғаттыңкөз сүріңдірерлік эрбір ғажайып көрінісіне тамсанбай карау мүмкін емес.
Біздің әрбір баскан кадамымыз: әрбір істеген ісіміз табиғатка байланысты болғандыктан біздіңөмірімізде алатын орны ереЕсше. Бірак= адамзаттың кейбір істері табиғатка кері әсер етуде. Оныңкері эсері біздіңденсаулығымызға дазиян кегггіреді.
Табиғатты қорғау, табиғатты аялау- эр адамныңміндеті. Үлкен- есІші әрдайым оны таза ұстап: күрмет түтг>г кажет. Оныңбізге каншалыкты кажет екені баршамызға мәлім.
2-тапсырма
Берілген тақырыптардың біреуін таңдап, монолог құрап айт.
1) Табиғаттың таңғажайып құбылыстары
2) Табиғатты аялайық, адамзат!
3) Табиғат - менің өз үйім.
Тірек сөздер: табиғат көрінісі, егіз ұғым, азаматтық парыз, ғажайып әсемдік, аялау, орны ерекше.
[6]
37
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Бейнежазбада табиғаттың ғажайып көріністері, оларды қорғау туралы айтылған. Оны көрген кезде бойыңды қуаныш билейді. Табиғаттың осындай тамаша көріністеріне таң қаласың. Әрине, табиғатты қорғау керек. Себебі, табиғатсыз тіршілік жоқ. 1 Мәтінде көтерілген мәселені анықтап, тұжырымдайды.
1 Мәтіннің мазмұнына қатысты көзқарасын айтады және негіздейді.
Білім алушының ықтимал жауабы: Табиғат пен адам - егіз ұғым. Аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршілік ету мүмкін емес. Табиғаттың ғажайып әсемдігін көз алдыңа елестете отырып, өзің бір керемет сезімге бөленесің. Оның керемет көрінісі жаныңды тебірентеді. Бұлттары мақтадай, шөптері кілемдей төселген. Табиғатты аялау әр адам үшін маңызды, себебі адам да табиғаттың бір бөлшегі. Сондықтан табиғатты аялап, қорғауымыз керек. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Мәтіннің мазмұны мен идеясы тақырыпқа сәйкес келеді.
1 Мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды.
1 Ойын еркін, дәлелді, әсерлі жеткізеді.
1 Сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
38
Оцылым
3-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы.
Кшкентай бағбан
Садықтың экесі - бағбан. Күн жылынып: кар еріп: жер кебісімен олар күмырскалар сиякты баңта ен]бектенеді. Садык экесіне үнемі көмектеседі.
Бір күні олардың касына Халел жүтіріп келіп:
— Садык: жүр ойнайык: —деді.
— Менің жүмысым көп: —деп жауап берді Садык.
— Осыны да жүмыс деп ойлайсыңба? Әкең бәрін жасай салады. Ойнаған өте көңілді емес пе?
Халел ойынш ыктарын бірінен соң бірін шығара бастады. Садык катты ойнағысы келсе де: өзін жігерпендіріп. жүмысын әрі карай жалғастыра берді.
Күз келді. Бакгағы жеміс-жидектер пісіп жетілді.Садык жеміс-жидектерді өзі де жеп: досына да ауыд тнгііді. Халел жеміс-жидектерді тойып жеп алыгг
— Қазір мен барлығын да жеп тауысамын, ештеңе вдалмайды: —деді.
— Қалады. Әкем: «Жер-ана еңбекті ойынға айырбастамай: аянбай еңбек еткендерді өз жомарттығымен сыйлаңды» деген: — деді Садьщ.
(М. Тережанов)
1) «Садықтың әкесі - бағбан» сөйлеміндегі «бағбан» сөзі нені білдіреді?
2) Мәтіндегі қарамен берілген сөздердің мағынасын қалай түсінесің? Кестеге жаз.
Сөздер Мағынасы
жігерлендіру
ауыз тигізу
жомарттық
3) Егер ...болса, онда...., неліктен?,... не істеу керек? т.б. сұрақтарды қолданып, мәтін бойынша шешім табуға бағытталған 1 сұрақ құрастыр және жауап бер.
Сұрақ:_____________________________________________________________________________
Жауап:_____________________________________________________________________________
[6]
39
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Мамандық атауын/Серіктің әкесінің мамандығын білдіреді/ 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы, қысқа және толық жауаптар қабылданады.
өзіне күш беру/күш қуат беру/ қайраттану/ қуаттану/ қажырлану/... 1
§ § 3 3 5 5 ■а л ы ы О О дәм татты/ жеді 1
қолы ашық/мырза/береген 1
Ықтимал сұрақтар: Егер Серіктің орнында болсаң не істер едің?/ Халелдің ісі дұрыс па?/ 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы сұрақтар мен жауаптар қабылданады.
Ықтимал жауаптар: Халелді көмекке шақырар едім/Оған еңбек етудің пайдасы туралы айтып түсіндірер едім/ ... 1
Барлығы 6
Жазылым
4-тапсырма
«Табигатты қорғау - адамзаттың парызы» тақырыбына пайымдау мәтінін құрап жаз.
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
3 5 ■а ев N Білім алушының ықтимал жауабы: Табиғат - бүкіл тіршілік атаулының аялы бесігі, құтты қонысы, өсіп-өнер мекені. Халқымызда «Жер-Ана» деген ұғым қалыптасқан. Сондықтан да жерді өз анамыздай көріп, оны қорғап, қамқорлық жасау -баршамызға ортақ іс. Адам өзіне қажеттінің бәрін табиғаттан алады. Сол себепті табиғат міндетті түрде таза болуы тиіс. Бүгінгі таңда табиғатты қорғау туралы көптеп айтылуда. Өйткені адамның кейбір іс-әрекеттері табиғатқа зиян келтіруде. Осылай жалғаса беретін болса, болашақта не болатынын елестету қорқынышты. Сондықтан да біз табиғаттың қамқоршысы болуымыз керек екенін ешқашан естен шығармауымыз қажет. Адам табиғатқа мейірімділікпен, сүйіспеншілікпен, қамқорлықпен қараса, ол үшін табиғат - құтты қоныс болатынын ешқашан ұмытпайық. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырыпқа сәйкес пайымдау мәтінін құрап жазады.
1 Мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды.
1 Сөйлемдер мен бөліктер арасындағы мағыналық байланысты сақтайды.
1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
1 Көмекші сөздерді орынды қолданады (сондықтан, өйткені, неге десең, сол себепті, демек, т.б)
1 Орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
40
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
41
ІУ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Ғарышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты
4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту
4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды
• Берілген тақырып бойынша диалог құрады
Ойлау дағдыларының деңгейі
Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. Мәтінде төменде берілген суреттерге қатысты қандай ақпараттар бар? Кестеге жаз.
Айлы түннің бүлтсыз аспаныңца солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып жатқан аң жолақ көрініп түрады. Ол Кіүс жолы деп аталады. Оған Күн жүйесі жэне тағы осындай бірнеше жүлдыздар жүйесі ьсіреді.
Қүс жолы - әлемдегі миллиондаған галактикалардьщ бірехд. «Галактика» сөзі ежежі мысырльщ «гала» - «сүт» деген сөзден шыққан. Бүл галактиБса «Сүт жолы» немесе «Қүс жолы» ретінде әйгілі.
Кіүс жолы галактикасыЗОО миллиардка ж>ъщ жүлдык= жүлдыздар шоғырьг газ бен тозаң түмандыктарынан күралған. Оларэртүрлі бағьггта өте жылдам козғалады. Алайда кендстікте жүлдыздар бір-бірінен алшак орналаскан. Сондыктан да олар бір-бірімен ешкашан соктьғыспайды.
Күс жолы эртүрлі болып көрінеді. Спиральді галактиканың екі жеңіне карағанда ядросында жүлдыздар тығыз орналаскан. Жер ғаламшары Қүс жолының жещерінің бірінде, галактиканың ш етіне іирай орналаскан.
Күс жолы
Күс жолы күз айларында жаксы көрінеді. Жьш күстары көктемде келгегітт[і жэне кү_зде жылы өлкеге ңайткаңца осы жолдың бағытымен үшады екен.
42
2-тапсырма
Кестедегі тірек сөздер мен тыңдаған мәтіннің мазмұнына сүйеніп, жұпта «Құс жолы» тақырыбына диалог құрастыр.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 мәтіннен берілген ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды: - бірінші сурет бойынша; - екінші сурет бойынша; - үшінші сурет бойынша; 1 1 1
Берілген тақырып бойынша диалог құрады 2 диалогтің мазмұны тақырыпқа сәйкес келеді; 1
тірек сөздерді мағынасына қарай орынды қолданады; 1
тақырыпқа, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды және жауап береді; 1
сөйлеу барысында орфоэпиялық нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 7
43
«Ғарышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 Тыңдаған мәтін бойынша негізгі тірек сөздерді анықтауда қиналады. Тыңдаған мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Тыңдаған мәтін бойынша негізгі тірек сөздерді анықтайды.
Берілген тақырып бойынша диалог құрады 2 Берілген тақырып аясында диалог құруда қиналады. Берілген тақырып аясында диалог құрады, тақырыптың мазмұнын ашуда/ тірек сөздерді мағынасына сай қолдануда/орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеуде қателіктер жібереді. Берілген тақырып аясында, мәтін мазмұнын аша отырып, диалог құрады.
44
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Оқылым
Жазылым
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау
4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте,
диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау
4.3.2.1 Тірек сөздерді қолданып белгілі бір стильде мәтін (мақала, мінездеме,сұхбат) жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді
• Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы.
Мен өзім түсінбейтін сөзді әрқашан көкемнен сұрап аламын. Мұндай сұрақтарыма көкем де ерінбей жауап береді. Бір күні:
- Көке, Болашақ деген кім? - деп сұрадым.
- Болашақ - біздің туысқанымыз, - деді ол.
- Туысқан болса, үйіне неге қонақка бармаймыз? Көкем күлді.
- Барамыз. Ертең түстен кейін жолдастарынды ертіп кел, мен сендерді Болашақтың ауылына алып барайын, - деді арқамнан қағып.
Ертесіне балаларды түгел жинап келдім. Оқтай түзу көшемен тауға қарай ызғытып келеміз. Көп ұзамай таудың ішіндегі қалың баққа келдік. Алма, өрік, түрлі жеміс-жидек тұнып тұр екен.
- Міне, балалар, Болашақтың ауылына келдік. Ал, Болашақ осы таудың басында тұрады. Анау тауды бұзып жүрген жұмысшылар Болашақтың үйіне қарай жол салып жатыр. Сол жол біткенде мен сендерді тура Болашақтың өз үйіне алып барамын. Ал қазір қолдарыңа шелек алыңдар да, жерге түскен алманы теріп, мына жерге үйіңдер. Болашақтың салты бойынша жинап жүріп алма жеуге болмайды. - деді.
Қалың ағашқа кірдік те кеттік. Қып-қызыл алмаларды шелекке салғың келмейді, жеуге және болмайды. Ой, көзім қызып әрең жүрмін. Амал жоқ, жинап жатырмыз. Бір кезде мен шыдамай кеттім. Жұрттың көзін ала беріп, қызыл сары алманың бүйірінен бір тістеп алдым. Мұнымды көкем байқап қалыпты.
- Сен Болашаққа келмей жатып ұрлық істедің. Ол ұрлықшы баланы ұнатпайды. Енді осы жерде тапжылмай тұр, - деді қабағын түйіп. Мен өз ісіме қатты өкіндім. Сәлден соң көкем балаларды шақырып алды.
- Енді алманы тойғандарыңша жеңдер. Қалағандарыңша алыңдар, - дегені. Олар отыра қалып алма жей бастады. Мен тамсанып тұрмын. Біраздан соң көкем маған да рұқсат берді.
Ауылға қайтып келеміз. «Шіркін, Болашақ қандай ғажап адам! Титтей еңбек істесең, дүниенің алмасын жейді екенсің. Менің алма жеп қойғанымды Болашақ ағай естісе, ұят болатын болды. Болашаққа баратын жол тезірек бітсе екен.
Сол Болашақтан жаңағы істеген әбестігім үшін кешірім сұраймын», - деп ойлап келемін.
45
Тапсырмаларды орында.
1) Мәтін не туралы? Мәтінге ат қой.
2) Мәтін арқылы автордың не айтқысы келді? Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдап жаз.
3) Мәтіндегі қарамен берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіріп жаз.
Сөз тіркестері Мағынасы
тұнып тұр екен
көзім қызып
2-тапсырма
Мәтіннің мазмұнына сүйеніп, кейіпкерді сипаттайтын бірнеше тірек сөз жаз. Сол сөздерді қолданып, кейіпкерге жазбаша мінездеме бер.
Тірек сөздер:____________________________________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді 1 мәтінге тақырып қояды; 1
мәтіннің негізгі ойын анықтайды; 1
берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіреді: - бірінші; - екінші; 1 1
Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді 2 кейіпкерді сипаттайтын тірек сөздерді анықтайды; 1
кейіпкер бейнесіне сәйкес мінездеме береді; 1
тірек сөздерді, көркем тіл құралдарын орынды қолданады; 1
жазба жұмысының стилін сақтайды; 1
грамматикалық және орфографиялық нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 9
46
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді 1 Мәтінге ат қоюда және мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда, берілген сөздердің мағынасын түсіндіруде қиналады. Мәтінге ат қоюда/мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда/ берілген сөздердің мағынасын түсіндіруде қателіктер жібереді. Мәтінге ат қояды және мәтіннің негізгі ойын анықтайды, берілген сөздердің мағынасын түсіндіреді.
Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді 2 Мәтіннің кейіпкеріне мінездеме беруде қиналады. Кейіпкерге мінездеме береді, жазба жұмысының стилін сақтауда қателеседі, орфографиялық және грамматикалық қателіктер жібереді. Мәтіннің кейіпкеріне сәйкес мінездеме береді.
47
IV тоқсан бойынша жиынтық бағалауды спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 3 тапсырмадан тұрады.
Бірінші тапсырма тыңдалым және айтылым дағдысын, екіншісі - оқылым, үшінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
48
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Тыңдалым және айтылым 4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту Білім алушы тыңдаған мәтіннен тірек сөздерді анықтауға, мәтіннің мазмұнын айтуға бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
2 Ғарышқа саяхат Болашаққа саяхат Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтінге қатысты ақпараттарды анықтауға, мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыруға бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу Білім алушы тірек сөздерді пайдаланып шығармашылық жұмыс жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 3 18
49
4. Тапсырма үлгілері және балл қою кестесі
«Қазақ тілі» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. (һйраУ/ЬіІішІапгі.кг/кк/соигаеа/гһагаЫуаіапи/гһег-гһапе-һа1аш/1е55оп/һагу5һ-кепаІ5ііаіп-аіһа5һду-2егЦеи-ке2епаі)
Мәтіннен негізгі тірек сөздерді түртіп ал (6-7 сөз).
Галактика - аспан денелері: жүлдыідар: планеталар және астероидтармен толтырылған шексіз ауқымды кеңісіік.
Әлем кеңістігі 15 миллиард жыл бүрынғы үлкен жарыпыстан кейін пайда болған. Бүл жарылыс кезінде алдымен химияльщ элементтер түзіліп: олардың кейбір бөлшектері 6ірігіп: жүлдызды күраған. Кейіннен жүлдыздардан
миллиардтаған галактивсалар түзілген .
Жүлдыздар әртүрлі квлемдегі галактикаларды күрайды. Біздің Күн баска жүлдыздармен 6 ірігігы спиральді «Құс жолы» деп аталатъм галактиканы күрайды. Оны бүлтсыз түндерде үзік-үзік жарык жолак ретінде көруге болады. Біздің галактиканың диаметрі шамамен жүз мың жарык жылына. ал вертивсальді бөлігі галактика орталығьман ш амамен он мың жарык жылына тең.
Тірек сөздер:
Тірек сөздерді пайдаланып, мәтіннің мазмұнын айт. Галактикалар туралы тағы не білесің?
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Галактика, шексіз кеңістік, 15 миллиард жыл бұрын, үлкен жарылыс, химиялық элементтер, Құс жолы, жарық жолақ, жарық жылы 1 Баламалы жауап нұсқалары қабылданады
Білім алушының ықтимал жауабы: Галактика - аспан денелерінен тұратын шексіз үлкен кеңістік.Түнгі аспанда жыпырлаған жұлдыздарды көреміз. Бұл -ғарыш әлемі. Бұл әлем 15 миллион жыл бұрын үлкен жарылыстан пайда болған. Жарылыс кезінде ұсақ бөлшектерден жұлдыздар 1 Мәтінді жүйелі баяндайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес орынды қолданады.
1 Сөйлемдердің құрылымын сақтайды.
50
пайда болып, одан кейін жұлдыздардан галактикалар пайда болды. Күн мен жұлдыздар «Құс жолы» деген галактиканы құрайды. Оны бұлтсыз түндерде аспандағы үзік-үзік ақ жолақ ретінде көруге болады. Галактиканың диаметрі мыңдаған жарық жылына тең. 1 Сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды.
Білім алушының ықтимал жауабы Галактикалардың барлығы қозғалыс үстінде дамиды, өзгереді, өшеді, қайтадан пайда болады. Әлемде біздің «Құс жолы» галактикасы сияқты миллиондаған галактикалар бар. Біздің галактикада бір миллиардқа жуық жұлдыздар бар. Олар әртүрлі бағыттар бойынша қозғалып, галактиканың айналуына қатысады. 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес болатын баламалы жауап қабылданады.
Барлығы 6
51
Оқылым
2-тапсырма
Мэтінді түсініп оқы. Берілген тапсырмаларды орында.
Тірі көз
Мен квзімді аштым. Маңайдың бэрі бүлдырап әзер віөрінеді. Қайдамын? Не болды? Кенет жүрегім лүпілдеп жиі соға жөнелді. Маған баданадай ьаөз тесіле қарап түр. өткір қарасы түла бойымнан өтіп: мид ағы ойтізбектерін жатқа оқып түрғандай. Одан ңүтьшар емеспін. Ол өзініңтүңғиығына баурап экетіпбарады. ЭЕіетіп барады.
МүмЕсін мүның бэрі түс шығар? Жоқ! Мен есбзімді жүмдым. Әіпгі есвз ісимылымның бэрін бүлжытпай орындады. Қорқып кеттім. Сонды күндері болған сқиғалардың бэрі еөз алдымнан қүЙЕііндай жүйшіп өте шыеты. Мен жоқпын. Мен енді сөйлей алмаймын. ТеЕ ойлаған ойымдьт Еөргенім ... білгенімді бүрыштағы сопақтау Еелген «Тіл» деп аталатын элеЕтрондыЕ машина жазып жатыр: жазып жатыр.
Б(дзір Әнес Еелуге тиіс.
- Влім: - деді Есеше ол: - бүл экспериментті жасама. Гылым Орталығы басңа тәсілдерді Еарастыруда. Мүмкін 8-ші Эпсилонжүлдызьшдағы Еүбылысты шешетін еЕсінші әдіс табылар.
- Жоң= мен оелімді оекем будым. Есеп машинасьшыңжасаған формуласы ЭЕСсперименттің дүрыс екенін растады ғой - дедім теріс бүрылып.
- Растасың бірақ ойламаған жерде ми Еслеткалары заЕымға үшыраса не істемексің? Эх:Әнес: ғьшым үшін жанымды да киямын. Әнрімені ЕысқарталыЕ. Ертең мен эвссперимент жүргіземін. Лабораторияға кеяіп «Тілдің» жазып алғанын тексерерсің.
- Жаксы.
Біз үн-түнсі з осылай тарасканбыз...
1) 1-абзацтан көздің үлкендігін білдіретін сөзді тауып жаз.____________________________
2) 2-абзацта берілген көп нүктенің орнына сәйкес болатын шылауды анықта.
A) себебі
B) және
C) мен Б) пен
3) Автор кейбір сөйлемдерде «әкетіп барады, әкетіп барады», «жазып жатыр, жазып жатыр» деген сөздерді неге екі рет қайталайды?
A) бір нәрсенің мәнісін күшейтіп көрсету үшін
B) бір нәрсенің маңызды екенін көрсету үшін
C) оқырманның есіне бір нәрсені түсіру үшін
Э) мәтіндегі сөз санын толықтыру үшін
4) Мәтіндегі қарамен берілген сөздің мағынасын түсіндіріп жаз.
5) Мәтіннің мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған бір сұрақ құрастыр және оған жауап жаз.
Сұрақ Жауап
[6]
52
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Оқылым Баданадай/баданадай көз 1
С) 1
А) 1
Нақты тоқтам жасау/ шындап кірісу/ тәуекел ету/ 1
Ықтимал сұрақтар: Кейіпкердің орнында болсаң не істер едің?/ Әнестің пікірімен келісесің бе? Неліктен? /.... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы, толық және қысқа жауаптар қабылданады.
Ықтимал жауаптар: Мен де бастаған ісімді соңына дейін жеткізер едім/Әнеспен келісемін, себебі бұл өміріне қауіп туғызуы мүмкін/... 1
Барлығы 6
Жазылым
3-тапсырма
Төменде берілген тақырыптардың біреуін таңда. Тірек сөздерді пайдаланып, берілген тақырыпқа эссе жаз (50-60 сөз)
Тақырыптар:
1) Болашақтың мектебі
2) Менің болашақ мамандығым
3) Менің болашақ туралы ойларым
Тірек сөздер: болашақты елестету, техникалық жабдықталған, қызығушылық, таңдау жасау, маңызды қадам, жетістікке жету, еліміздің болашағы, білікті маман.
[6
53
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Жазылым Білім алушының ықтимал жауабы: «Болашақтың мектебін қалай елестетер едің?» деген сұраққа «әдемі, гүлденген, кабинеттері кең, ауласы, спорт алаңы бар, техникалық жағынан жабдықталған» деген сияқты жауаптарды жиі алуға болады. Ал менің ойымша болашақтың мектебінде оқушылар қазіргідей бір-екі тілде ғана оқымайды. Оларда сабақтар бірнеше тілде жүргізіледі. Оқушылардың қызығушылығын ескеретін пәндер көп болады. Оқушылар сабақты кәсіпорындар мен зауыттарға барып оқуға мүмкіндік алады. Сол арқылы олар мектепте алған білімін өмірде қолдануға үйренеді. Мен болашақтың мектебі білімге құштар, бір-біріне қолдау көрсетіп, көмек қолын созатын оқушылар мен мұғалімдерге толы білім ордасы болатынына сенемін. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Құрылымын сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес мәтін құрайды.
1 Берілген тақырыпқа қатысты өз көзқарасын дәлелді жеткізеді.
1 Жазба жұмысының жанрын сақтайды.
1 Ойын еркін, жүйелі жеткізеді.
1 Сөздер мен сөйлемдердің мағыналық байланысын сақтайды.
1 Орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
54
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/ қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
55
МАЗМҰНЫ I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 4
«Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау.......4
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау....................7
I тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы.....................10
II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР . 17
«Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...................17
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау.............20
II тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы....................23
III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 29
«Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...........29
Ш тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы.....................35
IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 42
«Ғ арышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау...............42
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау..............45
IV тоқсан бойынша жиынтық бағалауды спецификациясы.....................48
3
І ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты 4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұсын түртіп
алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту
4.1.7.1 Сөз ішіндегі және сөз бен сөздің арасындағы буын, дыбыс үндестігін сақтап айту
Бағалау критерийі Білім алушы
• Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды
• Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады
• Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. Кестеге сүйеніп, мәтіннен негізгі тірек сөздерді түртіп ал.
Бііздің еліміз Еуравия қүрльшынд а орналасқан. Еліміздің табиғаты өте гүлу, көркем. Жері шурайлы, шөбі шүйгін. Шалдар көлдер мен өзендерге: асдартаупарғада бай. К^зақсган - Есепүлпы мемлекет. Бәріміз таіу-тәтті. бейбіт емір сүрудемі з.
Еліміздің егемеңдігінбілдіретін өз Әнүранымыз: Туыиыз, ЕлтанБамыз бар. Салтанапы кештерде еліміздің энүраны орындалады.
Отаньш сүю: қорғау - еліміздіңәр азаматының парызы. «Оганың- алтын бесігің» деп дана халқымыз бекер айтпаған.
Тірек сөздер
Мемлекеттің орны
Еліміздің табиғаты
Халқы
Негізгі белгілері
Азаматтық парызы
2-тапсырма
Кестедегі тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айт.
4
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 мәтіннен тірек сөздерді анықтайды (3-тен кем емес) 1
Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді 2 мәтіннің мазмұнын толық баяндайды; 1
ойын жүйелі, еркін жеткізеді; 1
тірек сөздерді орынды қолданады; 1
сөйлемнің құрылымын сақтайды; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды, сөйлеу мәнерін сақтайды. 1
сөйлеу барысында дыбыс, буын үндестігін сақтайды. 1
Барлығы 7
5
«Менің Отаным - Қазақстан» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 Мәтіннен тірек сөздерді анықтауда қиналады. Мәтіннен тірек сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Мәтіннен негізгі тірек сөздерді анықтайды.
Тірек сөздердің көмегімен мәтіннің мазмұнын айтады Әңгімелеу барысында үндестік заңын сақтап сөйлейді 2 Тірек сөздер арқылы мәтіннің мазмұнын айтуда қиналады. Мәтіннің мазмұнын айтады, тірек сөздерді қолдануда/сөйлеу барысында тілдік нормаларды/ үндестік заңын сақтауда қателіктер жібереді. Мәтіннің мазмұнын жүйелі баяндайды, тірек сөздерді орынды қолданады.
6
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Оқылым
Жазылым
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау 4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады
Қолдану 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді оқы. Тапсырмаларды орында.
Асау өзен
Шілденін. шыжыған күні еді. Ауылдың бір топ балалары таяу жаткан Гүрген озеніне карай улан-шулап жүтіріп келеді. Көйлектерін жолай ш ешіп: 6үлғап-6үлғап: ңиңулайды. Тау озенінің суы тастай суық. Оның үстіне жоғарыдан ңүлап аңңан судың екпіні атанды жығардай алапат. Гым асау.
Өзді-өзініңшуылымен ңаперсіз келігғ жөнділген сүта күмп ете түскен элжугаз Әлжан э дегенде-аң бір батып. бір шығып. ңойгастарға ңолы ілікпей. эбігерге түсті. Мүны байңаған ересектеу Ернар дереу жағаға жүзіп шьғып: көпірге ңарай жүтіре женелді. Сондағы ойы - осы маңнан тосып: ңүтңарып ңалу. Ернардың артынан Жаппар. Жүмағүлдар да бір-бірінен ңалыспай ентіьскен ңалыпта жүтіріп жетіп. көпірге ңаз-вдтар түра ңалысгы.
Әр жердегі ңойгастарға бір соғылып: есінен айырылған Впжанды үшеулеп жағаға шығардьғ
1) Мәтін арқылы автордың не айтқысы келді?
2) «Асау өзен» деген тақырып мәтіннің мазмұнына сәйкес келе ме? Дәлелде.
3) Мәтіннің тақырыбын қалай өзгертер едің?
7
2-тапсырма
Берілген жоспарға сүйеніп, оқыған мәтіннің мазмұнын жаз. Жоспар:
1) Балалардың өзенге қарай асығуы
2) Әлжанның суға кетуі
3) Үш баланың ерлігі
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 мәтіннің негізгі ойын тұжырымдайды; 1
мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының сәйкестігін анықтайды; 1
мәтінге тақырып қояды; 1
Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады 2 мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйелі жазады; 1
сөздер мен сөйлемдердің мағыналық байланысын сақтайды; 1
грамматикалық және пунктуациялық нормаларды сақтайды; 1
каллиграфиялық талаптарды сақтап жазады. 1
Барлығы 7
8
«Құндылықтар» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда, мәтінге тақырып қоюда қиналад ы. Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда/ мәтінге ат қоюда қателіктер жібереді Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдау арқылы тақырыппен сәйкестігіі дәлелдейді. і
Оқыған мәтін бойынша мазмұндама жазады 2 Мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйел жазуда қиналады. і Мәтіннің мазмұнын жоспа сәйкес жазуда/сөйлемнің құрылымын сақтауда/ грамматикалық және пунктуациялық қателіктер жібереді. рға Мәтіннің мазмұнын жоспарға сәйкес, жүйел жазады. і
9
І тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 4 тапсырмадан тұрады.
Бірінші, екінші тапсырмалар тыңдалым және айтылым дағдысын, үшіншісі - оқылым, төртінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
10
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Менің Отаным -Қазақстан Құндылықтар Тыңдалым және айтылым 4.1.2.1* Мәтіннің тақырыбы мен берілген диаграмма/сызба/кесте бойынша мәтіннің мазмұнын болжау және өз ойын дәлелдеу 4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу Білім алушы мәтіннің мазмұнын болжауға, берілген тақырып бойынша диалог құрастыруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырмаларды орындайды. 2 6
2 Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін/ сөздік/ сызба/ кесте/карта/ диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтіннен қажетті ақпараттарды анықтауға, сұрақтарға жауап беруге бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауаптарды қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазу 4.4.1.1 Сөзге қосымшалар жалғауда дыбыс үндестігін ескеріп қолдану 4.4.1.2 Сөзге қосымшалар жалғауда буын үндестігін ескеріп қолдану Білім алушы берілген тақырып бойынша мәтін құрап жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 4 18
11
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Сызбада берілген тақырып пен тірек сөздерге сүйеніп, мәтіннің мазмұнына болжам жаса. Жасаған болжамыңның себебін түсіндір.
әлемге әйгілі
мақтанамын
тәуелсіз
кең-байтақ
Менің Қазақстаным
көпұлтты
[2]
2-тапсырма
Ұсынылған рөлдердің біреуін таңдап, жұпта «Менің Қазақстаным» тақырыбында диалог құр. Сөйлесу барысында берілген жоспарды негізге ал.
Рөлдер:
• Атасы мен немересі
• Мұғалім мен оқушы
• Сен және шетелдік досың
Жоспар:
1. Еліміздің табиғаты
2. Ұлттар достастығы
3. Қазақстанның бүгіні мен болашағы
Балл қою кестесі
[4]
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Мәтін кейіпкердің өз елін таныстыруы туралы деп ойлаймын, себебі мемлекеттің атауы, жер көлемі мен тарихына қатысты тірек сөздер берілген. 1 Тірек сөздер арқылы мәтіннің мазмұнын болжайды.
1 Өз болжамын негіздейді.
Білім алушының ықтимал жауабы: - Сен Қазақстанның қай жерінде болдың? - Қазақстанның біраз жерлерін араладым. Солтүстігі салқын, ал оңтүстігі өте ыстық екен. - Иә, біздің еліміздің табиғаты керемет, кең - байтақ даламыз бар. Еліміздің үлкендігі соншалық, оңтүстігінде жемістер гүлдеп жатқанда, солтүстігінде әлі қар жатады. Ал өзің Қазақстанға қандай мақсатпен келдің? - Қазақ тілін үйренгім келеді. Қазақстан туралы көп оқыдым. Болашағы зор мемлекет екен. - Тамаша, бұл ойыңды құптаймын. Қазақстан -көпұлтты мемлекет. Біздің елімізде тіл үйренемін деушілерге әрдайым жол ашық. Ісіңе сәттілік тілеймін. - Рақмет. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы диалог қабылданады. Тақырыпқа, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды.
1 Сұрақтардың мазмұнына сәйкес, нақты жауап береді.
1 Ұсынылған мәселелерді қамтиды.
1 Сөйлеу барысында орфоэпиялық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
12
Оцылым
3-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы. Тапсырмаларды орында.
Мараг пен Дархан - тату достар. Екеуі оос уакыттарын кебінесе оірге өткіаеді. Бірак денсаулығына оайланысты Дархан далаға көп шықпайды. Соңдықтан да болар= оньщ мінезі гуйык. Ал Мараттың ыінезі ашыь,; үнемі досының қасынан табылады.
Бір күні Марат гүлдерді суарып жүріп= эдеыі көбелек үстап алды. қолыма түттің бе?! Енді мен сені жіберыеныін, Даркан досыма апарып беремін» - деді інттей күшрлеп. Осы сэгте Маратка көбелек сөйлегендей, тілегіңді орындаймын дегендей болып корінді. Марат мэз болып: «маган келоснпед керек» - деді де; көбелекті босатып жіберді. Кебелек үшып кетгі.
Кешьасін Марат үніне келсе. босағада су жаңа велосипед түр. Әкесінің туған күніне жасаган сыйлығы екен. Марат куанып кегті. Оған велосипедгі арман көбелегі сынлағандан болып көрінді. Еелосипедін жетелеп сыртка шықты да: жол бойымен күйғыта жөнелді.
Дарханның үйінің тұсынан өтіп бара жатып: герезеден өзіне ңызыга әрі мүңая қарап огырған досын байкап калды. Ол бірден: «Арман көбелегі маған велоснпед ге: үялы гелефон да қажет емес. Досым аяғынан гіктүрып кетсінші сол тілегімді орындашы», - деп жалынды. Кейінірек өз ата-анасынан Дарханның шегелдік дэрігерлерге көрінуте кегкенін естіді. Ол досының келуін тағаісыздана күтті.
Бір күні Марат үйықтап жатып: өзін атап шакырған дауыстан оянып кетті. Кезін ашса: қарсы алдында Дархан досы тұр екен. Қуаньіп кеткен Марат ішінен өзінің ман кобелегіне деген алғысын жаудыра жөнелді.
1) Ата-анасы Маратқа қандай жаңалық айтты? Белгіле (^).
2) 3-абзацтан «асығу» деген мағынаны білдіретін сөзді тауып жаз.
3) Мараттың үнемі досының қамын ойлап жүретін бала екендігін қай сөйлемдерден байқауға болады? Бір сөйлемді көшіріп жаз.
4) Мәтіннен Мараттың арманы орындалғанын көрсететін бөлікті тауып, қоршап сыз.
5) Мәтін бойынша шешімін табуға арналған бір сұрақ құрастыр және оған жауап бер.
Сұрақ:_________________________________________________________________________
Жауап:_________________________________________________________________________
[6]
13
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
1) досының шетелдік дәрігерлерге көрінуге кеткенін 1
2) тағатсыздана 1
Оқылым 3) Енді мен сені жібермеймін, Дархан досыма апарып беремін/Арман көбелегі, досым аяғынан тік тұрып кетсінші, сол тілегімді орындашы 1 Кез келген бір сөйлем қабылданады.
4) Бір күні Марат ұйықтап жатып, өзін атап шақырған дауыстан оянып кетті. Көзін ашса, қарсы алдында Дархан досы тұр екен. Қуанып кеткен Марат ішінен өзінің арман көбелегіне деген алғысын жаудыра жөнелді. 1 Білім алушы мәтіннің соңғы абзацын қоршап сызады немесе көшіріп жазады.
5) Егер Мараттың орнында болсаң не істер едің?/ Мен де досымның тезірек сауығып кетуін тілер едім/Досыма өз велосипедімді сыйлар едім/... 2 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы сұрақтар мен жауаптар қабылданады. Әр сұраққа және сәйкес жауапқа 1 балдан қойылады.
Барлығы 6
Жазылым
4-тапсырма
Берілген тірек сөздер мен жоспарды пайдаланып, «Адал достық» тақырыбына мәтін құрап жаз.
Тірек сөздер: ізгі қасиет, адам жанының айнасы, сенімді серік, адал болу, жанынан табылу
Жоспар:
1. Достық туралы
2. Дос қандай болу керек?
3. Сенің досың қандай?
14
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Білім алушының ықтимал жауабы: Дос - адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай дос іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсаты бір адамдар ғана шынайы дос болады. Достық - адамдардың бір-біріне деген сенімі. Адал достар бір-бірінің қуанышына ортақтасып отырады. Жалған достық ұзаққа бармайды. Олар бір-бірінің кемшіліктерін түземейді. «Адал достық-өмірлік нұсқа, амал достықтың өрісі қысқа» деген сөз бекер айтылмаған. 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырып пен жоспарға сәйкес жүйелі мәтін құрайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады.
1" 2 п 2 ГО ев п 1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
Менің досымның аты - Талғат.Ол өте адал, шын дос. Біз көп уақытымызды бірге өткіземіз, көп сырласамыз. Мен досыммен мақтанамын. Өмірде дос табу қиын емес, 1 Сөзге қосымшалар жалғауда үндестік заңын сақтайды.
бірақ досыңды сақтап қалу оңайға түспейді. Сондықтан достарыңды сатпандар! 1 Өтілген ережелерге қатысты пунктуациялық нормаларды сақтайды.
1 Сөздердің оралымын дұрыс қолданады, сөйлем құрылысын сақтайды.
Барлығы 6
15
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/ қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
16
ІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің
түрлері
Оқу мақсаты
4.1.5.1 Аудио-бейнежазба мазмұнына өзіндік баға беру
4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу
Тыңдалым және айтылым
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді
• Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма
Бейнежазбаны мұқият тыңда: һйр5://уоиШ.Ъе/Ц85 ҮІ-^Аіа (0.40 -2.13 аралығы). Бейнежазбада не туралы айтылды? Көтерілген мәселені анықтап, оған қатысты ойыңды айт.
Бейнежазба мәтіні:
Ежелден бері адамзат өзінің шьщқан тегі: түп тамыры туральт өз мәдениетін: эдет-ғүрыптары мен салт-дәстүрлерін ұрпадтан-үрпадкатаратыпкелген ата-бабалары тугралы адиқатты білуге ынтьщ. Көне тарихтың бір бөлігі бізге халык шьшармашылытының тереңінде жаткан аңыз-энгімелер түрінде жетті. Ал ежелгі замаң тііпті орта гасырлар т>ралы сөз дозғағанда эркашан жазбаша дерекжөздердің жетіспеуі сезіледі жэне көп жағдайда оларға карап: окиғалардың желісін жанғырт>г киынға соғады. Сісылайша археологиялың материалдар болмаса т>гған жердің тарихын елестету' мүмкін болмас еді. Жүртты дүрліктірген археологиялык ашылупар Есүнды тарихи жэдігерлерді беріп кана коймай: еткеніміз жайлы вщзіргі түсініклі түбегейлі езгертеді. Сонда да, арлеология - ғажап ғылым. Археолог ғалымдардың колына түскен жәдігерпердің аркасында ондаған жьшдар бойы біле алмай келген ең кызыкты күпиялардың беті ашылғандай.
йяпаларымызға сол сан ғасырлык жэдігерлерді тапсыру казіргі буынның бастьт
Ата-бабаларымыздан калған мэдени мүраның бэрін сактагт. көбейтуг.
міндеп.
17
2-тапсырма
Берілген суреттерге сүйеніп, жұпта «Мәдени мұра — баға жетпес байлық» тақырыбында диалог құрастыр.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді 1 мәтінде көтерілген мәселені анықтап, тұжырымдайды; 1
мәтіннің мазмұнына қатысты өз көзқарасын айтады; 1
ойын дәлелді, жүйелі, еркін жеткізеді; 1
Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады 2 тақырыпқа сәйкес диалог құрады; 1
сұхбаттасына мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды; 1
сұрақтардың мазмұнына сәйкес, нақты жауап береді; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 7
18
«Мәдени мұра» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіреді 1 Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты пікір білдіруге қиналады. Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты ойын айтады, көтерілген мәселені анықтауда қателеседі. Аудио-бейнежазба мазмұнына қатысты өз көзқарасын білдіреді.
Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалог құрастырады 2 Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалогке қатысуда қиналады. Тілдік нормаларды сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес диалог құрастырады, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қоюда/сұрақтарға жауап беруде қателіктер жібереді. Тілдік нормаларды сақтай отырып, берілген тақырып аясында диалогке қатысады.
19
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Оқылым
Жазылым
4.2.6.1 Белгілі бір тақырыпта берілген мәтіннің түрлерін, жанрын, стилін (мақала, репортаж, жаңалық, өмірбаян, мінездеме, жарнама, хабарландыру) салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау
4.4.2.1 Күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз)
4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу
Білім алушы
• Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады
• Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады
• Тірек сөздерді қолданып эссе жазады
Білу және түсіну
Қолдану
20 минут
1-тапсырма
Берілген мәтіндерді оқы. Олардың түрін, жанрын, стилін анықтап, кестеге жаз.
1-мэтін
Ғарышкер
КеЕже үшамын -Ұшқыш болар баламын. Сондша ерем Ер ғарыш кер ағаның.
Агтгатүгілай етті:
Ол ғарьппка үшкальг. Соншанеткен сай: егтгі: Соншанеткен күшті эрі.
Еш адамға жолывспас: Гүлге толм ас күпт ағьг.
Сонда да бір жальгЕспас: Күніг-түні үшадьг.
Ол кеткенде есьгс еді:
Жер беті енді кектеңбіл. Қашан жерге түседі? Шьгдамдьг еді неткен бүл?
Т. Молдағалиев
2-яатін
Ғарышкер
Жаньг жайсаң жаксьг адамдармен жакьгн жүргенге не жетсін! Ондайлармен жүздесіп: бірге жүрудіңөзі мфейінді өсіреді: есөңіліңці көтереді. КР-ның түнгыш ғарьшпкері: Халык каһарманы Токтар ӘубәкіроЕпен бір сэт жүздесе всалсш кім-есімнің де осьгндай жаксы ойда боларысөзсіз. Өйткені казактъгң атағьш терткүл дүниеге таньгткан Т октар Оңғарбайүлының өн бойьгнан батъгрльгЕспен бі рге есіш іпейі лділі кгі. карапайымдылықты: үлкен ад амгершілікті аңғару қиын емес.
Иэ: ісазактың түнғыш ғарьппЕсері Гокгар ӘубәЕсіров т>ральг баспасөз бетінд е аз жазьглған жок. Атьг аңызға айналған оньг бесІЕСгегі баладан бастагъ еңкейген кәріге дейін жаксыбіледі.
Токанңың дегт>гтат: мемлекет ңайраткері реіінде істеген игілікті істері жөнінде көп айтуға болады.
М.Кдлматаев
20
1-мәтін 2-мәтін
• Мәтіндердің қандай ұқсастығы бар? Жаз.
2-тапсырма
Мәтіндегі қарамен берілген күрделі сөздерді түрлеріне қарай жіктеп, кестеге жаз.
Қос сөздер Біріккен сөздер Қысқарған сөздер
3-тапсырма
Берілген тірек сөздерді пайдаланып, «Мамандықтың бәрі жақсы» тақырыбында эссе жаз.
Тірек сөздер: мамандық иесі, мамандық таңдау, қызығушылық, икемділік, өзіндік ерекшелігі бар, аянбай еңбек ету.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады 1 1-мәтінге тән белгілерді анықтайды; 1
2-мәтінге тән белгілерді анықтайды; 1
мәтіндердің ұқсастығын сипаттайды; 1
Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады 2 мәтіннен күрделі сөздерді табады: - қос сөздерді - біріккен сөздерді; - қысқарған сөздерді 1 1 1
Тірек сөздерді қолданып эссе жазады 3 құрылымын сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес эссе жазады; 1
тақырыпқа қатысты ойын білдіреді; 1
тірек сөздерді орынды қолданады; 1
ойын еркін, әрі әсерлі етіп, толық жеткізеді. 1
Барлығы 10
21
«Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай салыстырады 1 Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай ажыратып, салыстыруда қиналады. Мәтіндердің түрін/ жанрын/ стилін анықтауда қателіктер жібереді. Мәтіндерді түріне, жанрына, стиліне қарай ажыратады.
Күрделі сөздерді түрлеріне қарай ажыратады 2 Күрделі сөздердің түрлерін ажыратуда қиналады. Қос сөздерді/ біріккен сөздерді/ қысқарған сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Күрделі сөздерді түрлеріне қарай жіктеп жазады.
Тірек сөздерді қолданып эссе жазады 3 Тірек сөздер бойынша берілген тақырыпқа эссе жазуда қиналады. Берілген тақырыпқа сәйкес эссе жазады, эссенің құрылымын сақтауда/ тірек сөздерді қолдануда қателіктер жібереді. Тірек сөздер бойынша берілген тақырыпқа эссе жазады.
22
ІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 3 тапсырмадан тұрады.
Бірінші тапсырма тыңдалым және айтылым дағдысын, екіншісі - оқылым, үшінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
23
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Мәдени мұра Мамандықтар әлемі Тыңдалым және айтылым 4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау 4.1.6.1 Интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) және қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру Білім алушы берілген тақырып бойынша монолог құрастыруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
2 Оқылым 4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау Білім алушы мәтіннің мазмұнын түсінуге, негізгі ойын анықтауға, мәтіннен қажетті ақпараттарды табуға бағытталған жабық түрдегі көп таңдауы бар және ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.2.1 Тірек сөздерді қолданып белгілі бір стильде мәтін (мақала, мінездеме) жазу Білім алушы берілген стильде мәтін жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 3 18
24
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Берілген тірек сөздерді мұқият тыңда. Тірек сөздер мен жоспарды пайдаланып,
«Домбыра — ұлттық аспап» деген тақырыпта монолог құрап айт.
Тірек сөздер: қасиетті аспап, үні жағымды, кең таралған, күй, терме, ұрпаққа мирас, ұлттық өнерді насихаттаушы, ұлттық болмысты бейнелейтін символ, ұлттық музыка өнерінің жаршысы.
Жоспар:
1. Қазақ халқының көне аспабы
2. Домбыраның қолданысы
3. Домбыра - ұлттық символ
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Домбыра — қазақ халқының ең кең тараған, екі ішекті, көп пернелі көне музыкалық аспабы. Домбыраның үні құлаққа өте жағымды. Домбырада әртүрлі музыкалық шығармалар орындалады. Ән, күй, терме, жыр, толғау, тіпті классикалық шығармаларды да орындауға болады. Құрманғазы, Тәттімбет, Дина секілді ағаларымыз бен апаларымыз шындықты, әділдікті осы күйлері арқылы жеткізген. Домбыра - ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа мирас болып келе жатқан мәдени мұра. 1 Тапсырманыц мазмұнына сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырыпқа сәйкес мәтін құрады.
1 Мәтіннің логикалық құрылымын сақтайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады.
1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
1 Тілдік және грамматикалық нормаларды сақтайды.
1 Сөйлеу барысында дауыс интонациясын сақтайды.
Барлығы 6
25
Оқылым
2-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы. Тапсырмаларды орында.
Патша нөкерлерімен бірге серуендеп келе жатып: жер өңдеп жүрген егіншіні кеадестіреді. Гырбанып еңбектеніп жаткан карапайым адам патшаның көңілінен шыгып: онымен сөйлесуге ыкьшасы ауадьь Бірнеше сауалдан кейін патша егістіктің бүл адамдіш емес екенін: оның күніне 15 лира үш ін жалд анып еңбек ететінін түсінеді. Патша егінш інің жалакысының акдығына кайран калады. Мүны байвиған шаруа:
- Қанағатшыл ад амға бүл ақш а тігтті көп те болады. Мен ақш амды үшке бөлемін. Бір бөлігімен өмір сүремін. Бір бөлігімен қарыкымды өтеймін. Бір бөлігін 6ірікііріп: қор жинаймьш: - дейді.
Патша бүл жүмбақка үқсаған сөкдерден еш нәрсе түсінбейді. Ақкөңіл диқан ьсүлімсірен
- Ақшаның бір бөлігімен қарыкымды қайтарамын дегенім, бала кезімде үлкен қамқорлық көрсеткен экем мен шешеме беремін. Ақшамды қор ретінде жинаймьш дегенім: авапамның бір бөлігін балаларымның біліміне төлеймін. Мен қартайған Есезде олар да маған көмектеседі деп үміттенемін. Қалған акшамды өзімнің мүқтаждарыма жүмсаймын. - дейді.
Патша қарапайым адамның бүл эреЕсетіне риза болады. Шаруаның балаларының біліміне төлейтін ақшаны өз мойнына алады. Балалар да ер жеткен соң ата-анасына, халвсьша қолдарынан келген кемектерін аямай көрсетіпті деседі.
1) Патша кедейге неліктен таңғалды?
A) жұмбақтап айтқан жауабына
B) жалданып еңбек ететіндігіне
C) еңбек ақысының тым аздығына ^) егістік жердің өзгенікі екендігіне
2) Мәтіннің негізгі ойына сәйкес болатын мәтелді анықта.
A) Не ексең соны орасың.
B) Қанағат қарын тойғызар.
C) Еңбегі көптің өнбегі көп.
Б) Ханда қырық кісінің ақылы бар.
3) Мәтінге ат қой.___________________________________________________________________
4) 1-абзацтағы «лира» деген сөз қандай мағынаны білдіреді?___________________________
5) Егінші ақшасының бір бөлігін ата- анасына беретінін қалай жұмбақтап айтты?
6) Мәтіннің соңғы бөлімінен патшаның шаруаға жасаған жақсылығын білдіретін сөйлемді тауып, көшіріп жаз.______________________________________________________________________
[6]
26
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Оқылым С) еңбек ақысының тым аздығына 1
В) Қанағат қарын тойғызар 1
Патша мен егінші/Ақылды патша/Қайырымды егінші/Қарапайым шаруа 1 Баламалы жауаптар қабылданады.
ақша 1
Ақшамның бір бөлігімен қарызымды өтеймін/қарызымды қайтарамын/... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы жауаптар қабылданады.
Шаруаның балаларының біліміне төлейтін ақшаны өз мойнына алады. 1
Барлығы 6
Жазылым
3-тапсырма
Оқыған мәтінге сүйеніп, диаграммаға егіншіні сипаттайтын сөздерді жаз. Сол сөздерді қолданып, егіншіге жазбаша мінездеме бер.
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
3 5 ■а ев N Білім алушының ықтимал жауабы: Еңбекқор, ақкөңіл, үнемшіл, мейірімді, қарапайым, қанағатшыл, ... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы жауаптар қабылданады.
Білім алушының ықтимал жауабы: Егінші - өте қарапайым, мейірімді, болашақ өмірін ойлайтын, қартайғанда зейнет көргісі келетін адам. Азға қанағатшыл, ашық, көпшіл, ақкөңіл, сыпайы, әдепті кейіпкер. Ол өзгеге жалданып еңбек етеді. Өзінің адалдығы мен еңбекқорлығының арқасында патшадан үлкен сый алды. Егінші еңбекқорлығымен ғана емес, өзінің ақылдылығымен де ерекшеленеді. Егіншінің бейнесі үнемшілдікке, қанағатшыл болуға үйретеді 1 Мінездеменің мазмұны кейіпкер бейнесіне сәйкес келеді.
1 Жазба жұмысының стилін сақтайды.
1 Көркем тіл құралдарын орынды қолданады.
1 Сөздердің оралымын орынды қолданады, сөйлем құрылысын сақтайды.
1 Грамматикалық және пунктуациялық қателері жоқ.
Барлығы 6
27
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
28
ІІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
4.1.2.1* Мәтіннің тақырыбы мен берілген диаграмма/ сызба/ кесте бойынша мәтіннің мазмұнын болжау және өз ойын дәлелдеу
4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау
Білім алушы
• Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді
• Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
20 минут
1-тапсырма
Диаграммаға сүйеніп, «Қыс көрінісі» тақырыбына берілген мәтіннің не туралы болатынын болжап көр. Оны қалай анықтадың? Түсіндір.
2-тапсырма
Жоспар бойынша жоғарыда берілген тақырыпқа монолог құрап айт.
1) Қыс көрінісі
2) Қысқы ойындар
3) Қысқы тіршілік
29
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді 1 мәтіннің мазмұнына болжам жасайды; 1
өз ойына дәлелді пікір айтып, негіздейді; 1
Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады 2 берілген тақырыпқа сәйкес мәтін құрайды; 1
мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды; 1
тірек сөздерді мағынасына сәйкес қолданады; 1
ойын жүйелі, еркін жеткізеді; 1
сөйлемнің құрылымын сақтайды; 1
сөйлеу барысында тілдік нормаларды, сөйлеу мәнерін сақтайды. 1
Барлығы 8
30
«Табиғат құбылыстары» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні___________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Берілген тақырыпқа сүйеніп мәтіннің мазмұнын болжайды және негіздейді 1 Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжауда қиналады. Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжайды, өз ойын негіздеуде қателіктер жібереді. Берілген тақырып пен тірек сөздер бойынша мәтіннің мазмұнын болжайды және ойын негіздейді.
Тірек сөздердің негізінде берілген тақырыпқа монолог құрады 2 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, берілген тақырыпқа монолог құрауда қиналады. Берілген тақырып бойынша монолог құрады, тірек сөздерді қолдануда/ сөйлемнің құрылымын/ тілдік нормаларды сақтауда қателіктер жібереді. Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, берілген тақырып бойынша монолог құрап айтады.
31
«Қоршаған ортаны қорғау» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері
Оқылым
Жазылым
Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау
4.4.2.3* Зат есімді септеу, тәуелденген сөздердің септелуін білу
4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрастырып жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Септік жалғауларын ажыратады
• Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады
Білу және түсіну
Қолдану
20 минут
1-тапсырма
Мэтінді түсініп оқы.
Адам - табиғаттын бір бөлшегі әрі ғажайып туындысы. Табиғат пен адам егіз үтым. Адамның табиғатқа жаңашырлықпен: аялаіт есіркей қарауы - оның перзенттіқ міндеті. Дария: теңіз: қөлдер мен орман тоғайлар: асқар таулар мен жан-жануарлар табиғаттың ажар-қөркі ғана емес: оны бүлінуден адудан сақтайтын қүдіретті күш те.
Табнғатта басы артық ештеңе жоқ. Не бір қүс: не бір хайуанат: не бір өсімдік немесе жэндік артық емес. Соның бәрі табиғаттағы тепе-теңдікті сақтап түру үшін керек. Ал ол тепе-теңціктің бүзьшуы күндердің күнінде ойран апатқа соқтырары сөзсіз. Опай болсш табиғаттың өзінен үйреніп: оны сақта>татиіспіз. Табиғатты қорғау V - қасиетті парызымыз.
1) Мәтіннің негізгі ойын анықта.
2) Мәтінге ат қой.
32
2-тапсырма
Мәтіндегі қарамен берілген сөздерді теріп жаз және олардың қай септікте тұрғанын анықта.
1)
2)
3)
3-тапсырма
Берілген сұрақты негізге ала отырып, пайымдау элементтері бар мәтін құрап жаз. Қоршаған ортаны қорғау деген не және ол үшін не істеу керек?
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 мәтіннің негізгі ойын анықтайды; 1
мәтін мазмұнына сәйкес тақырып қояды; 1
Септік жалғауларын ажыратады 2 зат есімнің септік жалғауларын анықтайды: - бірінші; - екінші; - үшінші; 1 1 1
Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады 3 мазмұны мен идеясы тақырыпқа сәйкес келеді; 1
мәтіннің логикалық құрылымын сақтайды; 1
пайымдау элементтерін орынды қолданады; 1
ойын еркін, дәлелді, әсерлі жеткізеді; 1
грамматикалық және тілдік нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 10
33
«Қоршаған ортаны қорғау» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді 1 Мәтіннің негізгі ойын анықтауда және мәтінге тақырып қоюда қиналады. Мәтіннің негізгі ойын анықтауда/ мәтінге тақырып қоюда қателеседі. Мәтіннің негізгі ойын анықтайды және мәтінге сәйкес тақырып қояды.
Септік жалғауларын ажыратады 2 Берілген зат есімдердің қай септікте тұрғандығын анықтауда қиналады. Берілген зат есімдердің септік жалғауларын ажыратуда қателіктер жібереді. Берілген зат есімдердің септік жалғауларын анықтайды.
Берілген тақырып аясында пайымдау элементтері бар мәтін құрап жазады 3 Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін құрауда қиналады. Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін жазады, мәтіннің құрылымын/ грамматикалық және тілдік нормаларды сақтауда қателіктер жібереді. Берілген тақырып бойынша пайымдау мәтінін құрап жазады.
34
ІІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 4 тапсырмадан тұрады.
Бірінші және екінші тапсырма тыңдалым мен айтылым дағдысын, үшіншісі - оқылым, төртінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
35
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Табиғат құбылыстары Қоршаған ортаны қорғау Тыңдалым және айтылым 4.1.5.1 Аудио-бейнежазба мазмұнына өзіндік баға беру 4.1.4.1 Тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, монолог құрау Білім алушы тыңдаған материалдың мазмұнына қатысты пікір білдіруге және берілген тақырып бойынша монолог құруға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырмаларды орындайды. 2 6
2 Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтіннен қажетті ақпараттарды анықтауға, сөздердің мағынасын түсіндіруге және мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, жауап беруге бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.1.1 Берілген тақырып бойынша әңгімелеу, сипаттау және пайымдау элементтері бар мәтін құрастырып жазу Білім алушы тақырып бойынша мәтін құрап жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 4 18
36
4. Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгілері
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Бейнежазбаны мұқият тыңда (Һйр5://^^^.уои1иЬе.сош/^а1;сҺ?ү=К9ү02ҮТіҒЬа )
Берілген сұрақтарға сүйеніп, тыңдалған мәтіннің мазмұнына қатысты өз ойыңды білдір.
• Мәтінде не туралы айтылды?
• Бейнежазбаны көргенде қандай сезімде болдың?
• Мәтінде айтылған оймен келісесің бе? Неліктен?
Бейнежазба мәтіні:
- — -ч
Табиғаттың жаратылысында ш ек жок. Аласармас тауларының өзі не түрады? Аскар шынді брітңа малынған тауларға қарап. Еіез Ейелген жанның шабьггвда Есенелері сөзсіз. «Таулы жер бүлаксыз болмас сулы жер Есүраксыз болиасв. Төргкүл дүниеде тайдай туглаған асау өзен-көл каншама! Жасыл желекті, күм жоталы керемет жерлер жетерлік. Табиғаттыңкөз сүріңдірерлік эрбір ғажайып көрінісіне тамсанбай карау мүмкін емес.
Біздің әрбір баскан кадамымыз: әрбір істеген ісіміз табиғатка байланысты болғандыктан біздіңөмірімізде алатын орны ереЕсше. Бірак= адамзаттың кейбір істері табиғатка кері әсер етуде. Оныңкері эсері біздіңденсаулығымызға дазиян кегггіреді.
Табиғатты қорғау, табиғатты аялау- эр адамныңміндеті. Үлкен- есІші әрдайым оны таза ұстап: күрмет түтг>г кажет. Оныңбізге каншалыкты кажет екені баршамызға мәлім.
2-тапсырма
Берілген тақырыптардың біреуін таңдап, монолог құрап айт.
1) Табиғаттың таңғажайып құбылыстары
2) Табиғатты аялайық, адамзат!
3) Табиғат - менің өз үйім.
Тірек сөздер: табиғат көрінісі, егіз ұғым, азаматтық парыз, ғажайып әсемдік, аялау, орны ерекше.
[6]
37
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Бейнежазбада табиғаттың ғажайып көріністері, оларды қорғау туралы айтылған. Оны көрген кезде бойыңды қуаныш билейді. Табиғаттың осындай тамаша көріністеріне таң қаласың. Әрине, табиғатты қорғау керек. Себебі, табиғатсыз тіршілік жоқ. 1 Мәтінде көтерілген мәселені анықтап, тұжырымдайды.
1 Мәтіннің мазмұнына қатысты көзқарасын айтады және негіздейді.
Білім алушының ықтимал жауабы: Табиғат пен адам - егіз ұғым. Аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршілік ету мүмкін емес. Табиғаттың ғажайып әсемдігін көз алдыңа елестете отырып, өзің бір керемет сезімге бөленесің. Оның керемет көрінісі жаныңды тебірентеді. Бұлттары мақтадай, шөптері кілемдей төселген. Табиғатты аялау әр адам үшін маңызды, себебі адам да табиғаттың бір бөлшегі. Сондықтан табиғатты аялап, қорғауымыз керек. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Мәтіннің мазмұны мен идеясы тақырыпқа сәйкес келеді.
1 Мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды.
1 Ойын еркін, дәлелді, әсерлі жеткізеді.
1 Сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
38
Оцылым
3-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы.
Кшкентай бағбан
Садықтың экесі - бағбан. Күн жылынып: кар еріп: жер кебісімен олар күмырскалар сиякты баңта ен]бектенеді. Садык экесіне үнемі көмектеседі.
Бір күні олардың касына Халел жүтіріп келіп:
— Садык: жүр ойнайык: —деді.
— Менің жүмысым көп: —деп жауап берді Садык.
— Осыны да жүмыс деп ойлайсыңба? Әкең бәрін жасай салады. Ойнаған өте көңілді емес пе?
Халел ойынш ыктарын бірінен соң бірін шығара бастады. Садык катты ойнағысы келсе де: өзін жігерпендіріп. жүмысын әрі карай жалғастыра берді.
Күз келді. Бакгағы жеміс-жидектер пісіп жетілді.Садык жеміс-жидектерді өзі де жеп: досына да ауыд тнгііді. Халел жеміс-жидектерді тойып жеп алыгг
— Қазір мен барлығын да жеп тауысамын, ештеңе вдалмайды: —деді.
— Қалады. Әкем: «Жер-ана еңбекті ойынға айырбастамай: аянбай еңбек еткендерді өз жомарттығымен сыйлаңды» деген: — деді Садьщ.
(М. Тережанов)
1) «Садықтың әкесі - бағбан» сөйлеміндегі «бағбан» сөзі нені білдіреді?
2) Мәтіндегі қарамен берілген сөздердің мағынасын қалай түсінесің? Кестеге жаз.
Сөздер Мағынасы
жігерлендіру
ауыз тигізу
жомарттық
3) Егер ...болса, онда...., неліктен?,... не істеу керек? т.б. сұрақтарды қолданып, мәтін бойынша шешім табуға бағытталған 1 сұрақ құрастыр және жауап бер.
Сұрақ:_____________________________________________________________________________
Жауап:_____________________________________________________________________________
[6]
39
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Мамандық атауын/Серіктің әкесінің мамандығын білдіреді/ 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы, қысқа және толық жауаптар қабылданады.
өзіне күш беру/күш қуат беру/ қайраттану/ қуаттану/ қажырлану/... 1
§ § 3 3 5 5 ■а л ы ы О О дәм татты/ жеді 1
қолы ашық/мырза/береген 1
Ықтимал сұрақтар: Егер Серіктің орнында болсаң не істер едің?/ Халелдің ісі дұрыс па?/ 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы сұрақтар мен жауаптар қабылданады.
Ықтимал жауаптар: Халелді көмекке шақырар едім/Оған еңбек етудің пайдасы туралы айтып түсіндірер едім/ ... 1
Барлығы 6
Жазылым
4-тапсырма
«Табигатты қорғау - адамзаттың парызы» тақырыбына пайымдау мәтінін құрап жаз.
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
3 5 ■а ев N Білім алушының ықтимал жауабы: Табиғат - бүкіл тіршілік атаулының аялы бесігі, құтты қонысы, өсіп-өнер мекені. Халқымызда «Жер-Ана» деген ұғым қалыптасқан. Сондықтан да жерді өз анамыздай көріп, оны қорғап, қамқорлық жасау -баршамызға ортақ іс. Адам өзіне қажеттінің бәрін табиғаттан алады. Сол себепті табиғат міндетті түрде таза болуы тиіс. Бүгінгі таңда табиғатты қорғау туралы көптеп айтылуда. Өйткені адамның кейбір іс-әрекеттері табиғатқа зиян келтіруде. Осылай жалғаса беретін болса, болашақта не болатынын елестету қорқынышты. Сондықтан да біз табиғаттың қамқоршысы болуымыз керек екенін ешқашан естен шығармауымыз қажет. Адам табиғатқа мейірімділікпен, сүйіспеншілікпен, қамқорлықпен қараса, ол үшін табиғат - құтты қоныс болатынын ешқашан ұмытпайық. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Тақырыпқа сәйкес пайымдау мәтінін құрап жазады.
1 Мәтіннің құрылымдық бөліктерін сақтайды.
1 Сөйлемдер мен бөліктер арасындағы мағыналық байланысты сақтайды.
1 Ойын жүйелі, еркін жеткізеді.
1 Көмекші сөздерді орынды қолданады (сондықтан, өйткені, неге десең, сол себепті, демек, т.б)
1 Орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
40
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
41
ІУ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Ғарышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Тыңдалым және айтылым
Оқу мақсаты
4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту
4.1.3.1 Сұхбаттасының жасын, жай-күйін ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды
• Берілген тақырып бойынша диалог құрады
Ойлау дағдыларының деңгейі
Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. Мәтінде төменде берілген суреттерге қатысты қандай ақпараттар бар? Кестеге жаз.
Айлы түннің бүлтсыз аспаныңца солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып жатқан аң жолақ көрініп түрады. Ол Кіүс жолы деп аталады. Оған Күн жүйесі жэне тағы осындай бірнеше жүлдыздар жүйесі ьсіреді.
Қүс жолы - әлемдегі миллиондаған галактикалардьщ бірехд. «Галактика» сөзі ежежі мысырльщ «гала» - «сүт» деген сөзден шыққан. Бүл галактиБса «Сүт жолы» немесе «Қүс жолы» ретінде әйгілі.
Кіүс жолы галактикасыЗОО миллиардка ж>ъщ жүлдык= жүлдыздар шоғырьг газ бен тозаң түмандыктарынан күралған. Оларэртүрлі бағьггта өте жылдам козғалады. Алайда кендстікте жүлдыздар бір-бірінен алшак орналаскан. Сондыктан да олар бір-бірімен ешкашан соктьғыспайды.
Күс жолы эртүрлі болып көрінеді. Спиральді галактиканың екі жеңіне карағанда ядросында жүлдыздар тығыз орналаскан. Жер ғаламшары Қүс жолының жещерінің бірінде, галактиканың ш етіне іирай орналаскан.
Күс жолы
Күс жолы күз айларында жаксы көрінеді. Жьш күстары көктемде келгегітт[і жэне кү_зде жылы өлкеге ңайткаңца осы жолдың бағытымен үшады екен.
42
2-тапсырма
Кестедегі тірек сөздер мен тыңдаған мәтіннің мазмұнына сүйеніп, жұпта «Құс жолы» тақырыбына диалог құрастыр.
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 мәтіннен берілген ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды: - бірінші сурет бойынша; - екінші сурет бойынша; - үшінші сурет бойынша; 1 1 1
Берілген тақырып бойынша диалог құрады 2 диалогтің мазмұны тақырыпқа сәйкес келеді; 1
тірек сөздерді мағынасына қарай орынды қолданады; 1
тақырыпқа, мәнмәтінге сәйкес сұрақтар қояды және жауап береді; 1
сөйлеу барысында орфоэпиялық нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 7
43
«Ғарышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіндегі негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтайды 1 Тыңдаған мәтін бойынша негізгі тірек сөздерді анықтауда қиналады. Тыңдаған мәтіннен негізгі ақпаратқа қатысты тірек сөздерді анықтауда қателіктер жібереді. Тыңдаған мәтін бойынша негізгі тірек сөздерді анықтайды.
Берілген тақырып бойынша диалог құрады 2 Берілген тақырып аясында диалог құруда қиналады. Берілген тақырып аясында диалог құрады, тақырыптың мазмұнын ашуда/ тірек сөздерді мағынасына сай қолдануда/орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеуде қателіктер жібереді. Берілген тақырып аясында, мәтін мазмұнын аша отырып, диалог құрады.
44
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты
Бағалау критерийі
Ойлау дағдыларының деңгейі
Оқылым
Жазылым
4.2.4.1 Мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау
4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте,
диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау
4.3.2.1 Тірек сөздерді қолданып белгілі бір стильде мәтін (мақала, мінездеме,сұхбат) жазу
Білім алушы
• Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді
• Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді
• Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
1-тапсырма
Мәтінді түсініп оқы.
Мен өзім түсінбейтін сөзді әрқашан көкемнен сұрап аламын. Мұндай сұрақтарыма көкем де ерінбей жауап береді. Бір күні:
- Көке, Болашақ деген кім? - деп сұрадым.
- Болашақ - біздің туысқанымыз, - деді ол.
- Туысқан болса, үйіне неге қонақка бармаймыз? Көкем күлді.
- Барамыз. Ертең түстен кейін жолдастарынды ертіп кел, мен сендерді Болашақтың ауылына алып барайын, - деді арқамнан қағып.
Ертесіне балаларды түгел жинап келдім. Оқтай түзу көшемен тауға қарай ызғытып келеміз. Көп ұзамай таудың ішіндегі қалың баққа келдік. Алма, өрік, түрлі жеміс-жидек тұнып тұр екен.
- Міне, балалар, Болашақтың ауылына келдік. Ал, Болашақ осы таудың басында тұрады. Анау тауды бұзып жүрген жұмысшылар Болашақтың үйіне қарай жол салып жатыр. Сол жол біткенде мен сендерді тура Болашақтың өз үйіне алып барамын. Ал қазір қолдарыңа шелек алыңдар да, жерге түскен алманы теріп, мына жерге үйіңдер. Болашақтың салты бойынша жинап жүріп алма жеуге болмайды. - деді.
Қалың ағашқа кірдік те кеттік. Қып-қызыл алмаларды шелекке салғың келмейді, жеуге және болмайды. Ой, көзім қызып әрең жүрмін. Амал жоқ, жинап жатырмыз. Бір кезде мен шыдамай кеттім. Жұрттың көзін ала беріп, қызыл сары алманың бүйірінен бір тістеп алдым. Мұнымды көкем байқап қалыпты.
- Сен Болашаққа келмей жатып ұрлық істедің. Ол ұрлықшы баланы ұнатпайды. Енді осы жерде тапжылмай тұр, - деді қабағын түйіп. Мен өз ісіме қатты өкіндім. Сәлден соң көкем балаларды шақырып алды.
- Енді алманы тойғандарыңша жеңдер. Қалағандарыңша алыңдар, - дегені. Олар отыра қалып алма жей бастады. Мен тамсанып тұрмын. Біраздан соң көкем маған да рұқсат берді.
Ауылға қайтып келеміз. «Шіркін, Болашақ қандай ғажап адам! Титтей еңбек істесең, дүниенің алмасын жейді екенсің. Менің алма жеп қойғанымды Болашақ ағай естісе, ұят болатын болды. Болашаққа баратын жол тезірек бітсе екен.
Сол Болашақтан жаңағы істеген әбестігім үшін кешірім сұраймын», - деп ойлап келемін.
45
Тапсырмаларды орында.
1) Мәтін не туралы? Мәтінге ат қой.
2) Мәтін арқылы автордың не айтқысы келді? Мәтіннің негізгі ойын тұжырымдап жаз.
3) Мәтіндегі қарамен берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіріп жаз.
Сөз тіркестері Мағынасы
тұнып тұр екен
көзім қызып
2-тапсырма
Мәтіннің мазмұнына сүйеніп, кейіпкерді сипаттайтын бірнеше тірек сөз жаз. Сол сөздерді қолданып, кейіпкерге жазбаша мінездеме бер.
Тірек сөздер:____________________________________________________________________
Бағалау критерийі Тапсырма № Дескриптор Балл
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді 1 мәтінге тақырып қояды; 1
мәтіннің негізгі ойын анықтайды; 1
берілген сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіреді: - бірінші; - екінші; 1 1
Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді 2 кейіпкерді сипаттайтын тірек сөздерді анықтайды; 1
кейіпкер бейнесіне сәйкес мінездеме береді; 1
тірек сөздерді, көркем тіл құралдарын орынды қолданады; 1
жазба жұмысының стилін сақтайды; 1
грамматикалық және орфографиялық нормаларды сақтайды. 1
Барлығы 9
46
«Болашаққа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийі Тапсырма № Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, тақырыппен сәйкестендіреді Мәнмәтін арқылы сөздердің мағынасын түсіндіреді 1 Мәтінге ат қоюда және мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда, берілген сөздердің мағынасын түсіндіруде қиналады. Мәтінге ат қоюда/мәтіннің негізгі ойын тұжырымдауда/ берілген сөздердің мағынасын түсіндіруде қателіктер жібереді. Мәтінге ат қояды және мәтіннің негізгі ойын анықтайды, берілген сөздердің мағынасын түсіндіреді.
Тірек сөздер арқылы кейіпкерге мінездеме береді 2 Мәтіннің кейіпкеріне мінездеме беруде қиналады. Кейіпкерге мінездеме береді, жазба жұмысының стилін сақтауда қателеседі, орфографиялық және грамматикалық қателіктер жібереді. Мәтіннің кейіпкеріне сәйкес мінездеме береді.
47
IV тоқсан бойынша жиынтық бағалауды спецификациясы
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 4-сыныпта «Қазақ тілі» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
3. 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы - 40 минут Балл саны - 18
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
3.2 Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларда білім алушы сөздер немесе сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар мәтінді түсінуге, өз ойын ауызша және жазбаша түрде толық, жүйелі, түсінікті етіп жеткізуге бағытталған.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа қысқа және толық жауапты қажет ететін 3 тапсырмадан тұрады.
Бірінші тапсырма тыңдалым және айтылым дағдысын, екіншісі - оқылым, үшінші тапсырма жазылым дағдысын тексеруге бағытталған.
48
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
№ Ортақ тақырыптар Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқу мақсаты Тапсырманың сипаттамасы Тапсырма саны Жалпы балл
1 Тыңдалым және айтылым 4.1.1.1 Тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту Білім алушы тыңдаған мәтіннен тірек сөздерді анықтауға, мәтіннің мазмұнын айтуға бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
2 Ғарышқа саяхат Болашаққа саяхат Оқылым 4.2.5.1* Дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау, бағалау 4.2.3.1 Мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру Білім алушы мәтінге қатысты ақпараттарды анықтауға, мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыруға бағытталған ашық түрдегі қысқа және толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
3 Жазылым 4.3.3.1* Оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құрып мазмұндама/ тірек сөздерді пайдаланып эссе жазу Білім алушы тірек сөздерді пайдаланып шығармашылық жұмыс жазуға бағытталған ашық түрдегі толық жауапты қажет ететін тапсырманы орындайды. 1 6
Барлығы 3 18
49
4. Тапсырма үлгілері және балл қою кестесі
«Қазақ тілі» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
1-тапсырма
Мәтінді мұқият тыңда. (һйраУ/ЬіІішІапгі.кг/кк/соигаеа/гһагаЫуаіапи/гһег-гһапе-һа1аш/1е55оп/һагу5һ-кепаІ5ііаіп-аіһа5һду-2егЦеи-ке2епаі)
Мәтіннен негізгі тірек сөздерді түртіп ал (6-7 сөз).
Галактика - аспан денелері: жүлдыідар: планеталар және астероидтармен толтырылған шексіз ауқымды кеңісіік.
Әлем кеңістігі 15 миллиард жыл бүрынғы үлкен жарыпыстан кейін пайда болған. Бүл жарылыс кезінде алдымен химияльщ элементтер түзіліп: олардың кейбір бөлшектері 6ірігіп: жүлдызды күраған. Кейіннен жүлдыздардан
миллиардтаған галактивсалар түзілген .
Жүлдыздар әртүрлі квлемдегі галактикаларды күрайды. Біздің Күн баска жүлдыздармен 6 ірігігы спиральді «Құс жолы» деп аталатъм галактиканы күрайды. Оны бүлтсыз түндерде үзік-үзік жарык жолак ретінде көруге болады. Біздің галактиканың диаметрі шамамен жүз мың жарык жылына. ал вертивсальді бөлігі галактика орталығьман ш амамен он мың жарык жылына тең.
Тірек сөздер:
Тірек сөздерді пайдаланып, мәтіннің мазмұнын айт. Галактикалар туралы тағы не білесің?
[6]
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Тыңдалым және айтылым Білім алушының ықтимал жауабы: Галактика, шексіз кеңістік, 15 миллиард жыл бұрын, үлкен жарылыс, химиялық элементтер, Құс жолы, жарық жолақ, жарық жылы 1 Баламалы жауап нұсқалары қабылданады
Білім алушының ықтимал жауабы: Галактика - аспан денелерінен тұратын шексіз үлкен кеңістік.Түнгі аспанда жыпырлаған жұлдыздарды көреміз. Бұл -ғарыш әлемі. Бұл әлем 15 миллион жыл бұрын үлкен жарылыстан пайда болған. Жарылыс кезінде ұсақ бөлшектерден жұлдыздар 1 Мәтінді жүйелі баяндайды.
1 Тірек сөздерді мағынасына сәйкес орынды қолданады.
1 Сөйлемдердің құрылымын сақтайды.
50
пайда болып, одан кейін жұлдыздардан галактикалар пайда болды. Күн мен жұлдыздар «Құс жолы» деген галактиканы құрайды. Оны бұлтсыз түндерде аспандағы үзік-үзік ақ жолақ ретінде көруге болады. Галактиканың диаметрі мыңдаған жарық жылына тең. 1 Сөйлеу барысында тілдік нормаларды сақтайды.
Білім алушының ықтимал жауабы Галактикалардың барлығы қозғалыс үстінде дамиды, өзгереді, өшеді, қайтадан пайда болады. Әлемде біздің «Құс жолы» галактикасы сияқты миллиондаған галактикалар бар. Біздің галактикада бір миллиардқа жуық жұлдыздар бар. Олар әртүрлі бағыттар бойынша қозғалып, галактиканың айналуына қатысады. 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес болатын баламалы жауап қабылданады.
Барлығы 6
51
Оқылым
2-тапсырма
Мэтінді түсініп оқы. Берілген тапсырмаларды орында.
Тірі көз
Мен квзімді аштым. Маңайдың бэрі бүлдырап әзер віөрінеді. Қайдамын? Не болды? Кенет жүрегім лүпілдеп жиі соға жөнелді. Маған баданадай ьаөз тесіле қарап түр. өткір қарасы түла бойымнан өтіп: мид ағы ойтізбектерін жатқа оқып түрғандай. Одан ңүтьшар емеспін. Ол өзініңтүңғиығына баурап экетіпбарады. ЭЕіетіп барады.
МүмЕсін мүның бэрі түс шығар? Жоқ! Мен есбзімді жүмдым. Әіпгі есвз ісимылымның бэрін бүлжытпай орындады. Қорқып кеттім. Сонды күндері болған сқиғалардың бэрі еөз алдымнан қүЙЕііндай жүйшіп өте шыеты. Мен жоқпын. Мен енді сөйлей алмаймын. ТеЕ ойлаған ойымдьт Еөргенім ... білгенімді бүрыштағы сопақтау Еелген «Тіл» деп аталатын элеЕтрондыЕ машина жазып жатыр: жазып жатыр.
Б(дзір Әнес Еелуге тиіс.
- Влім: - деді Есеше ол: - бүл экспериментті жасама. Гылым Орталығы басңа тәсілдерді Еарастыруда. Мүмкін 8-ші Эпсилонжүлдызьшдағы Еүбылысты шешетін еЕсінші әдіс табылар.
- Жоң= мен оелімді оекем будым. Есеп машинасьшыңжасаған формуласы ЭЕСсперименттің дүрыс екенін растады ғой - дедім теріс бүрылып.
- Растасың бірақ ойламаған жерде ми Еслеткалары заЕымға үшыраса не істемексің? Эх:Әнес: ғьшым үшін жанымды да киямын. Әнрімені ЕысқарталыЕ. Ертең мен эвссперимент жүргіземін. Лабораторияға кеяіп «Тілдің» жазып алғанын тексерерсің.
- Жаксы.
Біз үн-түнсі з осылай тарасканбыз...
1) 1-абзацтан көздің үлкендігін білдіретін сөзді тауып жаз.____________________________
2) 2-абзацта берілген көп нүктенің орнына сәйкес болатын шылауды анықта.
A) себебі
B) және
C) мен Б) пен
3) Автор кейбір сөйлемдерде «әкетіп барады, әкетіп барады», «жазып жатыр, жазып жатыр» деген сөздерді неге екі рет қайталайды?
A) бір нәрсенің мәнісін күшейтіп көрсету үшін
B) бір нәрсенің маңызды екенін көрсету үшін
C) оқырманның есіне бір нәрсені түсіру үшін
Э) мәтіндегі сөз санын толықтыру үшін
4) Мәтіндегі қарамен берілген сөздің мағынасын түсіндіріп жаз.
5) Мәтіннің мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған бір сұрақ құрастыр және оған жауап жаз.
Сұрақ Жауап
[6]
52
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Оқылым Баданадай/баданадай көз 1
С) 1
А) 1
Нақты тоқтам жасау/ шындап кірісу/ тәуекел ету/ 1
Ықтимал сұрақтар: Кейіпкердің орнында болсаң не істер едің?/ Әнестің пікірімен келісесің бе? Неліктен? /.... 1 Тапсырманың мазмұнына сәйкес баламалы, толық және қысқа жауаптар қабылданады.
Ықтимал жауаптар: Мен де бастаған ісімді соңына дейін жеткізер едім/Әнеспен келісемін, себебі бұл өміріне қауіп туғызуы мүмкін/... 1
Барлығы 6
Жазылым
3-тапсырма
Төменде берілген тақырыптардың біреуін таңда. Тірек сөздерді пайдаланып, берілген тақырыпқа эссе жаз (50-60 сөз)
Тақырыптар:
1) Болашақтың мектебі
2) Менің болашақ мамандығым
3) Менің болашақ туралы ойларым
Тірек сөздер: болашақты елестету, техникалық жабдықталған, қызығушылық, таңдау жасау, маңызды қадам, жетістікке жету, еліміздің болашағы, білікті маман.
[6
53
Балл қою кестесі
Сөйлеу әрекеті Жауап Балл Қосымша ақпарат
Жазылым Білім алушының ықтимал жауабы: «Болашақтың мектебін қалай елестетер едің?» деген сұраққа «әдемі, гүлденген, кабинеттері кең, ауласы, спорт алаңы бар, техникалық жағынан жабдықталған» деген сияқты жауаптарды жиі алуға болады. Ал менің ойымша болашақтың мектебінде оқушылар қазіргідей бір-екі тілде ғана оқымайды. Оларда сабақтар бірнеше тілде жүргізіледі. Оқушылардың қызығушылығын ескеретін пәндер көп болады. Оқушылар сабақты кәсіпорындар мен зауыттарға барып оқуға мүмкіндік алады. Сол арқылы олар мектепте алған білімін өмірде қолдануға үйренеді. Мен болашақтың мектебі білімге құштар, бір-біріне қолдау көрсетіп, көмек қолын созатын оқушылар мен мұғалімдерге толы білім ордасы болатынына сенемін. 1 Тақырыпқа сәйкес баламалы мәтін қабылданады. Құрылымын сақтай отырып, тақырыпқа сәйкес мәтін құрайды.
1 Берілген тақырыпқа қатысты өз көзқарасын дәлелді жеткізеді.
1 Жазба жұмысының жанрын сақтайды.
1 Ойын еркін, жүйелі жеткізеді.
1 Сөздер мен сөйлемдердің мағыналық байланысын сақтайды.
1 Орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды.
Барлығы 6
54
5. Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/ қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
55